موضوع نگاه حاکمیتی به فضای مجازی در نشستی با حضور ابوذر منتظرقائم، محقق و کارشناس حوزه فضای مجازی و امیررضا سپنجی، کارشناس ارتباطات در سومین روز از نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال انقلاب اسلامی برگزار شد.
در این نشست دو کارشناس موضوعاتی ازجمله شبکه ملی اطلاعات، حاکمیت اینترنت، پیام‌رسان‌های موبایلی، شبکه‌های اجتماعی، تولید محتوا در فضای مجازی و ضریب توسعه‌یافتگی اینترنت در ایران را بررسی و تحلیل کردند.
* منتظرقائم: این گفتمان قدیمی که با تکنولوژی و فناوری مخالفت نکنید نخ‌نما شده است
در این نشست ابوذر منتظر قائم با بیان اینکه اینترنت یک فناوری است، اما فضای مجازی به مجموع موضوعات فاوا اطلاق میشود، گفت: فضای مجازی فرصت‌ها و تهدیداتی دارد.
وی ادامه داد: این گفتمان قدیمی که با تکنولوژی و فناوری مخالفت نکنید نخ‌نما شده است.
وی با بیان اینکه امروز دیگر مشخص است که تلگرام ارتباطی به روسیه ندارد و سرورهای این پیام‌رسان در انگلیس و آلمان توزیع شده است، گفت: مخالفت با تلگرام به معنای مخالفت با پیام‌رسان‌ها نیست.
منتظرقائم تأکید کرد: توسعه سرویس‌های صد درصد بیگانه محل اشکال است، درحالی‌که ایرادی به اصل سرویس نیست.
این کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه نقد یک سرویس باهدف استفاده صحیح و در جهت منافع کشور و مردم مطرح میشود، تأکید کرد: اینکه دنیا به چه سمتی حرکت می‌کند، ملاک نیست، بلکه انسان عاقل کسی است که از ابزارها در جهت منافع خود استفاده کند.
وی ادامه داد: قرار دادن عنان انسان به‌دست دنیا، همان روش پیش از سال 1357 است.
منتظرقائم گفت: اینکه دانشگاه‌های غربی آبشخور فکری ما باشند، نهی شده و همان چیزی است که امام خمینی(ره) نسبت به آن هشدار داده است. همچنان که برنامه چهارم توسعه که الهام‌گرفته از افکار غربی نوشته شده بود، کارشناسان و تحلیل‌گران حذف کرده و دور انداخته‌اند.
وی ادامه داد: در حال حاضر نیز حداقل 8 سال است که اروپایی‌ها با آمریکایی‌ها در تضاد قرار گرفته‌اند.
این کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه ادوارد اسنودن، افشاگر آمریکایی در سال 2013، اطلاعاتی که مربوط به سال‌های پیش از سال 2008 بود را افشا کرد، گفت: در نتیجه این افشاگری 14 کشور در کم‌تر از 8 ماه، شبکه ملی داخلی خود را شکل دادند و هم‌اکنون از مزیت‌های این شبکه در کنار اینترنت استفاده می‌کنند.
منتظر قائم گفت: درحالی‌که حداقل 4 سال پیش از افشاگری اسنودن، ضرورت راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در ایران احساس و در ماده 46 قانون برنامه پنجم آمده بود.
وی ادامه داد: در این سال‌ها نه‌تنها شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی نشده، بلکه از برنامه ششم نیز حذف شده است.
این کارشناس فضای مجازی ادامه داد: مسیر فعلی حتی خلاف تأکیدات مقام معظم رهبری است، زیر ایشان تأکید کردند تا زمان راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، نباید به اشتیاق عمومی و تقاضای کاذب برای افزایش پهنای باند، دامن بزنیم.
* سپنجی: برای ادعای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در 14 کشور مستندات ارائه کنید
در این نشست امیررضا سپنجی با بیان اینکه در فضای مجازی نباید همیشه به سراغ سوژه‌های منفی برویم، گفت: هر 6 ماه دانش بشری از نو نوشته میشود و در فضای مجازی نیز زمینه‌ساز حرکت پویا به سمت پیشرفت و توسعه کشور است.
وی با بیان اینکه شبکه ملی اطلاعات نیز تا جایی که دسترسی به حریم شخصی را محدود نکند، خوب است، اما در غیراین‌صورت با شاخص‌های بین‌المللی نیز منافات خواهد داشت.
این کارشناس ارتباطات با اشاره به اینکه راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در 15 کشور بدون مستندات مطرح میشود، گفت: تاکنون هیچ صحبت قابل‌استنادی در این خصوص مطرح نشده است.
سپنجی با ذکر مثالی دراین‌باره ادامه داد: یکی از افرادی که مقام نظامی دارد، پیش‌ازاین گفته بود 75 درصد فضای مجازی در اختیار صهیونیست‌هاست، درحالی‌که مدرکی برای این گفته ارائه نمی‌کرد.
وی گفت: آمارهای مختلفی درباره حضور کم‌رنگ ایرانی‌ها در فضای مجازی ارائه میشود، اما برای مثال وقتی رسماً در فیس‌بوک حضور نداریم، چگونه توقع تولید محتوا داریم.
این کارشناس ارتباطات ادامه داد: اگر در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی از اسلام، قرآن و ایران صحبت نکنیم، چگونه با ایران‌هراسی مقابله کنیم. همچنان که روز گذشته رئیس‌جمهور اعلام کردند که باید در برخی واژه‌ها و تعابیر بازنگری کنیم، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران نیز باید درباره برخی موضوعات ازجمله اسلام و اخلاقیات بازنگری کند تا ببیند که آیا با اعمال محدودیت‌ها به آنچه مدنظر داشته، رسیده است.
سپنجی تصریح کرد: فیس‌بوکی که طراحی نکرده‌ایم را می‌توانیم با تولید محتوا شریک شویم و پیج‌هایی که اخلاق و خانواده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، فیلتر کنیم و محدودیت چاره کار نیست.
وی ادامه داد: همچنین برای مثال در بحث توریسم می‌توانیم در فیس‌بوک سرمایه‌گذاری کرده و برای کشور ارزآوری داشته باشیم. در این رابطه پیش از دولت نهم، برای توریسم ایران در بی‌بی‌سی تبلیغ می‌کردیم تا به ارزآوری برای کشور کمک شود. کاری که دولت مالزی کرد و 25 سال پیش با تقویت توریسم، در چاه‌های نفت را بست.
* منتظرقائم: موضوع شبکه‌های اجتماعی، فیلتر چند عکس نیست/ جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات در شبکه‌های خارجی
منتظرقائم با اشاره به موضوع حریم خصوصی در قوانین آمریکایی و اروپایی، گفت: در قوانین جاری فضای مجازی جهانی، چیزی به نام حریم خصوصی وجود ندارد و برای مثال در قوانین عضویت شبکه‌های اجتماعی، هنگام عضوگیری با تأیید کاربر حق هرگونه شکایت بابت استفاده از اطلاعات از کاربر سلب میشود.
این کارشناس فضای مجازی با اشاره به اینکه نظام حقوقی ایران طبق قانون جرائم رایانه‌ای در پیگیری سوءاستفاده از اطلاعات، بسیار کارآمدتر از نظام حقوقی آمریکاست، گفت: هم‌اکنون اگر در ایران در پیام‌رسان‌هایی مانند فیس‌بوک و تلگرام به حریم خصوصی افراد تعرض شود، فرد قادر به شکایت و اعاده حق است و همچنان که موضوعات مختلفی دراین‌باره بررسی میشود و به نتیجه می‌رسد.
وی درباره اظهارنظر راجع‌به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در 15 کشور، توضیح داد: در اغلب کشورهایی که از نظر توسعه ICT در صدر فهرست قرار دارند، مانند کره جنوبی، چین و روسیه، شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شده و این شبکه در آمریکا، انگلیس و رژیم اشغالگر قدس وجود ندارد. در کره جنوبی که سرعت دسترسی بسیار بالایی فراهم است، سرعت 30 مگابیت بر ثانیه‌ای روی شبکه ملی ارائه میشود، نه اینترنت جهانی.
منتظرقائم در واکنش به اینکه باید روی فیس‌بوک تولید محتوا کنیم و حضور داشته باشیم، گفت: حضور در فیس‌بوک و تولید محتوا روی این شبکه، دارای دو حالت است. یا محتوایی که با موضوع قرآن، ایران و اسلام تولید می‌کنیم، بسیار عالی و مؤثر است یا محتوای غیرمفید تولید می‌کنیم و مؤثر نیست. اگر محتوا بسیار عالی و تأثیرگذار باشد، حذف خواهد شد، همچنان که پیش‌ازاین توئیت‌های مربوط به انقلاب در توئیتر پاک شد و شبکه‌های ماهواره‌ای ایران در آمریکا حذف شده است. همچنین محتوای تولیدشده می‌تواند عادی و غیرموثر باشد که بنابر ویترین دموکراسی و دام فریب مالکان این شبکه‌ها باقی می‌مانند که اما نتیجه‌ای نخواهد داشت.
وی در پاسخ به پیشنهاد حضور در فیس‌بوک و فیلتر کردن صفحات غیراخلاقی این شبکه، گفت: امکان فیلتر کردن موضوعی در فیس‌بوک وجود ندارد. فیس‌بوک اساساً رمز است و نمی‌توانیم بین محتوای سالم و غیرسالم تفکیک قائل شویم. اگر در ایران فردی تئوری اعداد را حل کرده، اعلام کند تا به او نوبل ریاضی بدهند. ابتدا یکی باید تئوری اعداد را حل کند تا سپس بتواند پروتکل SSL را رمزگشایی کند و درنهایت فیلترینگ بین محتوای سالم و ناسالم قابل‌تفکیک شود.
این کارشناس فضای مجازی اضافه کرد: اما موضوع شبکه‌های اجتماعی خارجی فیلتر کردن چند عکس و فیلم نیست، بلکه موضوع جاسوسی، جمع‌آوری اطلاعات و مهندسی اجتماعی است که به شکلی خشن در حال انجام است.
* سپنجی: وجود توهم توطئه نسبت به فضای مجازی/ نگاهی ساده به فضای مجازی داشته باشیم
سپنجی با اشاره به اینکه در موضوع فضای مجازی برخی توهم توطئه دارند و می‌گویند همه به دنبال سوءاستفاده از ما هستند، گفت: اگر با نگاهی ساده به فضای بین‌المللی وارد شویم، جذب ما خواهند شد. ازآنجاکه در فضای بین‌المللی حضور نداشته‌ایم و دیگر افراد با ما ارتباط رودررو نداشته‌اند، با ما غریب هستند. دیگر کشورها ما را از شبکه العالم و پرس‌تی‌وی می‌بینند، درحالی‌که افراد معتقد به تشیع، اگر در فضای بین‌المللی حضور بیش‌تری داشته باشند، دیگر افراد جذب آنها می‌شوند.
این کارشناس ارتباطات گفت: افرادی با اعتقاد توهم توطئه، 8 سال است که دولت و مجلس را در اختیار داشتند و این نگاه را ترویج کردند.
وی ادامه داد: چرا از فضای مجازی به‌درستی استفاده نکنیم و به فرزندان‌مان نیز یاد ندهیم. در ایران والدین هم به‌درستی از فضای مجازی استفاده نمی‌کنند و بسیاری از ابزارهای کنترلی والدین برای فرزندان در فضای مجازی برای پدر و مادرهای ایرانی ناآشنا است. اگر حضور ایرانی‌ها در فضای مجازی به فضای بین‌المللی راه نیابد، مؤثر نخواهد بود.
* منتظرقائم: تصور توپولوژی درباره اینترنت توهم است/ اگر از فضای مجازی درست استفاده می‌کردیم، آمریکا اینترنت را قطع می‌کرد
منتظرقائم در پاسخ به وجود توهم توطئه در فضای مجازی، گفت:توپولوژی درباره اینترنت توهم است و آخر همه سیم‌های اینترنت به آمریکا می‌رسد. یا قبول داریم صهیونیزم بین‌الملل وجود دارد که در سیاست آمریکا تأثیرگذار است، یا قبول نداریم.
این کارشناس فضای مجازی گفت: پیام انقلاب و اسلام حتماً تأثیرگذار است وگرنه راه‌های پیام‌رسانی ایران را قطع نمی‌کردند. بی‌بی‌سی اصل پیام انقلاب نیست، و الا امام خمینی(ره) به بی‌بی‌سی کفایت می‌کردند. پس از تجربه قطع کردن راه‌های پیام‌رسانی ایران توسط آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها، اکنون به این تجربه رسیده‌ایم که باید ماهواره مختص به خود داشته باشیم.
منتظرقائم تأکید کرد: اگر از فضای مجازی موجود (اینترنت) به‌درستی استفاده کنیم، آمریکا اینترنت را قطع خواهد کرد، زیرا به نفعش نخواهد بود.
وی تصریح کرد: امروز آخرین مدل از موبایلی که در آمریکا رونمایی میشود، فردا در بازار ایران موجود است، بنابراین در ایران مشکل تکنولوژی نداریم، اما با این‌حال در شاخص‌های توسعه‌یافتگی ICT در رتبه صد و شصت و هشتم هستیم. در نتیجه مصرف‌زدگی باعث پیشرفت نمی‌شود.
* سپنجی: بچه‌های ایرانی از سن کم موبایل دارند، درحالی‌که تا 16 سالگی باید محدود باشند
سپنجی با اشاره به رتبه بد ایران در شاخص‌های توسعه‌یافتگی، گفت: تا زمانی که تولید محتوا و سواد دیجیتال را ترویج نکنیم، عقب خواهیم بود، همچنان که هم‌اکنون نیز در تمامی شاخص‌های توسعه‌یافتگی در حوزه ICT در یک‌پنجم یا یک‌ششم آخر لیست هستیم و این نشان از فرصت‌سوزی دارد.
این کارشناس ارتباطات، گفت: در حوزه فضای مجازی آن‌قدر به دنبال مسائل فنی و خوب و بد رفته‌ایم که از همه‌چیز عقب مانده‌ایم.
وی یادآور شد: شاخص دسترسی اینترنت است نه اینترانت و پژوهش‌های مطالعات تطبیقی انجام‌شده روی چندین کشور پیش‌رو نشان می‌دهد که در حال حاضر به‌شدت روی سواد رسانه‌ای و قانون‌گذاری در حوزه فضای مجازی کار می‌کنند. همچنان که در این مطالعات درباره شبکه ملی اطلاعات نیز تجربه‌های چندانی بین کشورها مشاهده نشد.
سپنجی ادامه داد: در ایران بچه‌ها از چندسالگی موبایل دارند، درحالی‌که تا 16 سالگی باید محدود شوند و مجموعه این عوامل است که سواد دیجیتالی یک جامعه را نشان می‌دهد.
این کارشناس ارتباطات با اشاره به اینکه این عقب‌ماندگی باعث عقب‌ماندگی اشتغال در بستر ICT نیز شده، گفت: چقدر از بچه‌های این کشور می‌توانند در سوپرمارکت‌ها و مانتوفروشی‌ها کار کنند، اما اشتغال در بستر ICT بسیار زیاد امکان‌پذیر است. توجه به‌موقع به این موضوع می‌توانست از 10 میلیون بیکار امروز پیشگیری کند.
* منتظرقائم: تلگرام رایگان نیست/ اینترنت، شبکه ملی اطلاعات آمریکا
منتظرقائم با اشاره به اینکه کره جنوبی که در شاخص‌های توسعه‌یافتگی ICT و سرعت دسترسی در جایگاه بسیار خوب و بالاتر از آمریکا قرار دارد، گفت: یک‌سوم تولید ناخالص کره جنوبی از درآمدهای ICT است. همچنان که وزیر ICT این کشور در پاسخ به این سؤال که چرا عضو شورای عالی امنیتی کره جنوبی پاسخ داده، من مسئول یک‌سوم تولید ناخالص ملی کره هستم، آیا نباید عضو شورای امنیت این کشور باشم.
وی ادامه داد: در این کشور با سرعت دسترسی 30 مگابیت بر ثانیه‌ای، شبکه داخلی بسیار بسیار قوی در کنار اینترنت وجود دارد.
این کارشناس فضای مجازی افزود: در ایران اپراتورهای ارتباطات ثابت (شرکت‌های اینترنتی) با استفاده از داخلی کردن ترافیک و برقراری لینک‌های ارتباطی بین یکدیگر، هزینه دسترسی را کاهش دادند که از طرف وزارت ارتباطات متهم به قاچاق ترافیک شدند.
منتظرقائم با اشاره به هزینه ترافیک و محتوا، گفت: مصطلح شده که تلگرام رایگان است، درحالی‌که تلگرام رایگان نیست، بلکه FREE است. برای مثال تلگرام از اپراتور تلفن همراه ودافون پول می‌گیرد، ودافون به ازای هر کیلوبایت پول می‌گیرد و این پول دست‌به‌دست از اپراتوری به اپراتور دیگر ادامه می‌یابد تا درنهایت مشتری نهایی این هزینه را بابت اینترنت به اپراتور خود پرداخت می‌کند.
وی همچنین یادآور شد: اینترنت آمریکایی، شبکه ملی اطلاعات آمریکا و انگلیس است و اینکه تنها سه کشور آمریکا، انگلیس و رژیم اشغالگر قدس شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی نکرده‌اند، برای این است که اینترنت جهانی متعلق به خودشان است.
* سپنجی: پزشکان و مهندسان گلوگاه‌های کشور را گرفته‌اند/ دید علوم انسانی را از کشور دور کرده‌ایم
سپنجی با بیان اینکه موضوعات این نشست با محوریت مسائل فنی دنبال شد، گفت: متأسفانه با غربی خواندن علوم انسانی، دید علوم انسانی را از کشور دور کرده‌ایم، درحالی‌که مبدع علوم انسانی، ایرانی‌ها بودند. همچنان که از 12 عضو کابینه انگلیس، 8 نفر متخصص علوم انسانی هستند و حتی وزیر بهداشت انگلستان، اقتصاد و علوم انسانی خوانده است.
این کارشناس ارتباطات ادامه داد: امروز پزشکان و مهندسان، گلوگاه‌های کشور را گرفته‌اند و خدا به‌خیر کند.
