"نزار ذکا" یک آمریکایی لبنانی تبار تحت عنوان دبیر اتحادیه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی عرب وارد ایران شده بود و به برخی از مسئولان وزارت ارتباطات ایران نزدیک شده بود. او سمت مدیر منطقه ای آژانس "توسعه فراملی آمریکا" در حوزه خاورمیانه را نیز بر عهده دارد. ذکا با هماهنگی سازمان فناوری اطلاعات برای انجام پروژه راهبری اینترنت فارسی زبانان وارد کشور شد ولی با هوشیاری مأمورین امنیتی پس از ورود به کشور در آبان ماه امسال بازداشت شد.
اما این تنها خبری مبنی بر نفوذ جاسوسان غربی در حوزه های مرتبط با فضای مجازی کشور در سال جاری نبود. در روز های پایانی آبان ماه امسال نیز، رسانه ها از حضور نمایندگان کمپانی های غربی در قالب مربیان حوزه استارت آپ به ایران خبر دادند. این همایش استارت آپی که از 27 تا 29 آبان ماه در استان گلستان برگزار شد، با حضور نخبگان و فعالان فضای مجازی کشور که هر یک با ایده های بسیار ناب و بکر پا به عرصه میدان گذاشته بودند، برگزار شد. در پشت پرده حضور نمایندگان کمپانی های غربی و اعضای برخی سازمان های مرتبط با غرب در ایران چه اهدافی نهفته است؟
نقشه نفوذ استعمار در قالب شرکت های استارت آپ
استعمارگران جهانی از گذشته در قالب سرمایه گذاری های مختلف در کشور های مورد استعمار وارد می شدند و می توانستند پس از مدتی بر گلوگاه های تصمیم گیر و موثر کشور ها مسلط شوند و از آنجا منافع و اهداف استعماری خود را پیگیری کنند. شاید یکی از روشن ترین مثال برای این حضور استعمار گران، فعالیت های انگلیس در کشور هند در قرن گذشته باشد.
کمپانی هند شرقی که با شعار ایجاد توسعه در هند، وارد این کشور شده بود پس از مدتی نه تنها توانست سرمایه های این کشور را به غارت ببرد بلکه با تغییراتی در سبک زندگی مردم این دیار، زمینه حضور بلند مدت خود را فراهم نمود. اما امروز شاهدیم که استعمار جدید با نقشه جدید در قالب استارت آپ قصد باز آفرینی همان روابط گذشته را در کشور های دیگر دارد. جالب آنکه همانند گذشته نیز این شرکت های استارت آپ با عنوان ایجاد توسعه در کشور های جهان سوم وارد کشور ها می شوند و از این طریق اهداف شوم خود را پیگیری می کنند.
ماجرا زمانی واضح تر می شود که وزیر امور خارجه سابق آمریکا، هیلاری کلینتون از دیپلماسی دیجیتال سخن می گوید و از زمینه های موجود در کشور های خاورمیانه برای تثبیت حضور خود با عنوان کارآفرینی حداکثر استفاده را انجام دهد. سخن وزیر خارجه آمریکا مصادف شد با هجوم شرکت های عظیم فناوری آمریکا به سمت کشور های خاورمیانه که با عنوان سرمایه گذاری بر روی ایده های جوانان خاورمیانه، با قیمت های بسیار ناچیز ایده های آنان را خریداری کنند و از این طریق هم جای پای خود را در حوزه های فناوری این کشور ها محکم کنند و هم از انبوه نبوغ و خلافیت جوانان این کشور ها برای رفع مشکلات اقتصادی خود بهره ببرند.
از سوی دیگر با شناسایی افراد مبتکر و نخبه که می توانند در داخل کشور بسیاری از مشکلات را حل کنند و روند توسعه جهشی کشور را تسریع بخشند، آنها را به کمپانی های خود جذب کنند و از ظرفیت های عظیم دانشی آنها استفاده کنند.
تغییرات اجتماعی بواسطه حضور استارت آپ ها
به گفته تئوریسین های نفوذ استارت آپی یکی از اهداف حضور استارت آپ ها در کشور های خاورمیانه تسریع در روند ایجاد تغییرات در این کشور ها و هم جهت کردن آن با منافع آمریکا است. شرودر، نویسنده کتاب استارت آپ ها بر می خیزند در همین راستا می نویسد: "اگر دولت ها و حاکمیت های کشورهای منطقه خاورمیانه از این فرصت به خوبی حمایت کنند، خاورمیانه می تواند به قطب نوآوری و کسب و کار در بازارهای نوظهور (Emerging Markets) تبدیل گردد." وی همچنین در جایی دیگر فعالیت های استارت آپ در ایران را "بی نظیر" ذکر می کند.
حال اگر بدانیم که کریس شرودر همان مشاور فنآوری باراک اوباما است که مسئولیت مدیریت بخش تعاملی روزنامه واشنگتن پست و هفته نامه نیوزویک را دارد، باید در این جملات تأمل بیشتری کنیم. این شرکت ها بواسطه حضور در ایران می توانند جای پای نیرو های خود را در قالب کارشناس به کشور باز کنند و از این رهگذر با سرعت دادن تبادلات حوزه فنآوری و گسترش فنآوری های آمریکایی، زمینه را برای تغییرات بنیادین اجتماعی و فرهنگی در ایران فراهم کنند.
بومی سازی استارت آپ، راه مقابله با نفوذ
اما برای جلوگیری از نفوذ کمپانی های غربی در پوشش حمایت از ایده های داخلی، کارشناسان معتقدند با توجه به ظرفیت عظیم فارغ التحصیلان دانشگاهی کشور در رشته های مرتبط با فنآوری ارتباطات و اطلاعات باید زمینه هایی را در داخل فراهم کرد که نخبگان جوان کشور بتوانند در آن به ارائه ایده های خود بپردازند از سوی دیگر افراد صاحب سرمایه که در داخل کشور کم هم نیستند بتوانند بر روی آن ایده ها سرمایه گذاری کنند. با این اقدام هم خطر نفوذ دشمن به گلوگاه های حساس اقتصادی و فناورانه کشور محدود شده است و سود هنگفت ایده پردازی و اجرای ایده در داخل کشور ایجاد می شود. این امر کمک بسیاری به رشد جایگاه فنآورانه کشور که مد نظر رهبر انقلاب در سند چشم انداز 20 ساله بوده است نیز می کند.
بر این اساس نمایشگاه رسانه های دیجیتال انقلاب اسلامی که توسط برخی معتمدین نظام چند سالی است که شروع به کار کرده، می تواند نقش بسیار مؤثر و مهمی در بومی سازی استارت آپ ها داشته باشد. این نمایشگاه که با دعوت از فعالین رسانه ای و کارآفرینان انجام می شود می تواند بستر بسیار مناسبی برای افرادی باشد که می خواهند بر روی ایده های بکر جوانان این کشور سرمایه گذاری کنند. به طور خاص در دوره سوم این نمایشگاه که در اواخر بهمن ماه سال 94 آغاز به کار می کند بخش های "رسانه های برخط"، "بازی"، "پویانمایی"، "نرم افزارهای چند رسانه ای و تلفن همراه" و "سرویس و خدمات اینترنی" طراحی شده است.
از این نظر، زمینه بسیار مساعدی فراهم شده که هم ایده پردازان و هم سرمایه داران بتوانند در این نمایشگاه یکدیگر را بیابند و در حوزه پر مزیت تکنولوژی های ارتباطی شروع به فعالیت کنند. کارشناسان معتقدند این کار هم از نظر استفاده از استعداد جوانان کشور و جلوگیری از مهاجرت آنها به کشور های دیگر بسیار مؤثر خواهد بود و هم از نظر ایجاد رشد و پویایی اقتصادی در کشور و ایجاد قدرت درونزای کشور که یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی است، تأثیر بسزایی خواهد داشت.
