«خروج این حجم از اورانیوم، یک دستاورد بسیار بزرگ است»، این جملهای بود که یک مقام ارشد آمریکایی در واکنش به انتقال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه عنوان کرد.
تنها ساعاتی پس از این موضعگیری و در حالی که ذخایر اورانیوم ایران به زیر 300 کیلوگرم کاهش یافت، وزارت خزانهداری آمریکا دست به اقدامی زد که مهر تائیدی است بر گمانهزنیهایی که پیش از این مطرح میشد؛ آغاز سناریوی اعمال تحریمهای جدید بعد از خالی شدن دست ایران از ذخایر راهبردی اورانیوم و زیرساختهای هستهای.
رسانههای آمریکایی خبر دادند که کاخ سفید بار دیگر گروهی از اتباع و شرکتهای ایرانی را این بار با ادعای ارتباط آنها با برنامه موشکی و در واکنش به آزمایش موشک بالستیک عماد در فهرست تحریمها قرار داده است.
سامانتا پاور نماینده آمریکا در سازمان ملل قبلا گفته بود که واشنگتن به دنبال اتخاذ تدابیری برای مقابله با برنامه موشکی ایران است، اما اعلام رسمی تحریم ها از سوی واشنگتن گویا به عمد به بعد از خروج ذخایر اورانیوم از ایران موکول شد تا عملا تهران در وضعیتی چالشبرانگیز قرار گیرد، چراکه از یک سو بخش اعظم توافق هستهای را اجرا کرده و از سوی دیگر طرف مقابل را بیش از هر زمان دیگر، غیرقابل اعتماد میبیند.
«کلسی دونپورت» مدیر منع اشاعه انجمن کنترل تسلیحات آمریکا میگوید: «انتقال ذخایر اورانیوم از ایران، نقطهای بیبازگشت است که ظرفیت هستهای ایران را کاهش داده و زمان مورد نیاز تهران برای حرکت به سمت تسلیحات هستهای را افزایش میدهد. دیگر گامهایی که ایران برمیدارد، تا حد زیادی قابل بازگشت هستند، مثلا ایران میتوان سانتریفیوژهایی را که برچیده، بار دیگر نصب کند، اما اورانیوم دیگر از دسترس این کشور خارج شده است.»
اقدام تازه واشنگتن زمانی بیشتر معنادار میشود که آن را در کنار طرحهای کنگره برای اعمال تحریمهای جدید علیه سپاه پاسداران به بهانه «حمایت از تروریسم» و «نقض حقوق بشر» قرار دهیم.
کنگره آمریکا، چه در سنا و چه در مجلس نمایندگان چند طرح را در دست بررسی دارد که به اذعان اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی آمریکا، هدف از آنها محدود کردن دسترسی ایران به بازارهای جهانی و ایجاد مانع برای بازگشت شرکتهای اروپایی به ایران است.
اعمال چنین تحریمهایی باز هم ناقض بند 29 برنامه جامع اقدام مشترک خواهد بود که واشنگتن را از در پیش گرفتن سیاستهایی که روابط تجاری با ایران را محدود میکند، منع کرده است.
این بند دو هفته قبل هم نقض شده بود؛ زمانی که دولت آمریکا قانون محدودیت تردد سفرکنندگان به ایران را امضا کرد. اقدامی که جز محکومیتهای لفظی در ایران، پاسخی به آن داده نشد و حتی بر روند برچیدن زیرساختهای هستهای ایران که به گفته کارشناسان آمریکایی «به طرزی غافلگیرکننده سریع» در حال انجام است، تأثیری نگذاشت.
واشنگتن یک بار برجام را نقض کرده و شاهد ادامه اجرای توافق هستهای از سوی ایران بوده، بنابراین مایه تعجب نیست که حالا هم، که دیگر ایران اورانیوم خود را نیز از دست داده، دست به تکرار این رفتار بزند.
به نظر میرسد اقدام تازه آمریکا، حلقهای از زنجیرهای باشد که با قانون محدودیت تردد سفر کنندگان به ایران آغاز شد و احتمالا با اعمال تحریمها به بهانه حقوق بشر، برنامه موشکی و تروریسم، ادامه خواهد یافت، تا برجام در عمل به توافقی بدل شود که زیرساختهای هستهای ایران را برچیده و «نگرانی» آمریکا را برطرف کرده، بدون آنکه «پاداش» چندانی برای تهران به همراه داشته باشد.