به گزارش افکارخبر، هافینگتن پست در گزارشی به قلم "مارتین مالین" مدعی شد: گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی حاوی نکات مهم و قابل توجهی از تلاشهای گذشته ایران برای دستیابی به تسلیحات هستهای است. در ادامه به 5 برداشت علمی و کارشناسی از این گزارش پرداخته میشود.
اول: آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش خود اینگونه نتیجهگیری میکند که ایران دستکم در گذشته تلاشهایی درجهت دستیابی به سلاح هستهای و توسعه فناوریهای مربوط به این بخش انجام داده است. اقدامات اصلی ایران در رسیدن به دانش ساخت تسلیحات هستهای تا اواخر سال 2003 (1382) ادامه داشت و برخی فعالیتها پس از سال 2003 نیز ادامه یافتند. این گزارش ثابت کرد میتوان فعالیتهای هستهای ایران را با اهداف نظامی، و نه صلحآمیز، دانست. ایران در گذشته دانش مواد منفجره، چاشنیهای انفجاری، شبیهسازی انفجار هستهای بر روی رایانه و سازماندهی آن را توسعه داده است. تمام یافتههای آژانس نشاندهنده نظامی بودن فعالیتهای هستهای ایران است.
دوم: گزارش آژانس نشان میدهد برنامه تسلیحاتی ایران هرگز از مرحله اکتشافی فراتر نرفت. هیچ سندی در دست نیست که نشان دهد ایران پس از سال 2009 (1388) برنامههای تسلیحات هستهای خود را ادامه داده باشد. نکته مهم اینجاست که هرچند ایران برنامه توسعه تسلیحات هستهای را متوقف کرد؛ حجم قابل توجهی از چرخه سوخت و یا اورانیوم غنی شده در سانتریفیوژهای خود را از بازرسان آژانس مخفی کرده بود.
سوم: گزارش آژانس نشان میدهد ایران اقداماتی انجام داده که نمیتوان سابقه فعالیتهای هستهای این کشور را نادیده گرفت. در حقیقت اقداماتی که ایران در گذشته انجام داده ، امروز این کشور را تحت فشار گذاشته است. آژانس بین المللی انرژی اتمی در این باره اعلام کرد: تلاشهای امروز ایران برای تخریب، حذف و بازسازی برخی تجهیزات هستهای گذشته، به دلیل اقدامات گذشته این کشور در آزمایش تسلیحات هستهای است. بازرسان آژانس به دنبال راستی آزمایی ایران در توافق هستهای هستند و این کشور باید تمام مواردی را که منجر به برهم خوردن توافق میشود، حذف کند.
چهارم: گزارش اخیر آژانس نشان میدهد برخی از توضیحاتی که ایران در چند ماه اخیر ارائه داده، غیر قابل باور است. به عنوان مثال آژانس بین المللی انرژی اتمی هرگز توضیح ایران درباره اینکه سایت نظامی پارچین فقط برای ذخایر مواد شیمیایی استفاده میشود، نپذیرفت. آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد تصاویر ماهوارهای از سایت پارچین در اختیار دارد که خلاف ادعای ایران را ثابت میکند. ایران همچنین مطالعه و آزمایش بر روی "پل انفجاری چاشنی سیم" را در راستای بالا بردن سطح ایمنی برخی مواد منفجره متعارف اعلام کرده است. ایران همچنین این مطالعات را به توسعه صنعت هوا و فضای ایران ربط دادند و در نهایت توضیح دادند صنعت نفت و گاز ایران نیز به دانش "جوشکاری با تشعشعات الکترونیکی" نیاز دارد. بازرسان آژانس اعلام کردند توضیحات ارائه شده از سوی ایران ناسازگار و بیربط با سوالهای طرح شده از سوی آژانس دانستند. بازرسان اینطور نتیجه گرفتند که ایران تمام این اقدامات را در راستای آزمایش و شناخت چاشنیهای انفجاری بمب اتمی انجام دادند. البته بازرسان اذعان کردند دانش " جوشکاری با تشعشعات الکترونیکی" کاربردهایی غیرنظامی هم دارد.
پنجم: با وجود درخواستهای بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران در بسیاری از بخشها، هیچ اطلاعات جدیدی در اختیار آژانس قرار نداده است. آیا ایران مدرک و سندی مبنی بر نفی حمایت این کشور از توسعه برنامه تسلیحاتی ارائه داده است؟ آیا ایران آزمایشی در جهت ارزیابی چاشنیهای انفجار هستهای انجام داد؟ آیا ایران بر روی برنامه تجهیز به سامانه موشکهای دارای قابلیت حمل کلاهک هستهای مطالعه کرده است؟ آژانس بین المللی انرژی اتمی شواهدی در دست دارد که نشان میدهد ایران تا قبل از سال 2001 (1390) تمام این اقدامات را انجام داد؛ اما از جانب ایران اطلاعات کاملی دریافت نکرده است و همواره با انکار و تکذیب از سوی تهران مواجه شدند. همین امر موجب شد بسیاری از چالشها درباره فعالیت هستهای ایران لاینحل باقی بماند.
هافینگتن پست در پایان مدعی شد: ممکن است ایران نتیجهگیری گزارش آزانس را نپذیرد و بگوید اینکه دانشمندان این کشور بر روی ابعاد مختلف بمب اتمی مطالعه کردهاند، لزوما به این معنا نیست که قصد ساختن چنین بمبی را داشتهاند؛ اما آژانس وظیفه دارد نکات مبهم این گزارش را برطرف کند تا تصمیمگیری درمورد تهدیدات هستهای ایران بدون اشکال صورت بگیرد.