به گزارش افکارخبر به نقل از باشگاه خبرنگاران، پس از توافق وین، امریکا و متحدانش اقدام به فروش بیشتر تسلیحات به همپیمانان خود در منطقه خاورمیانه کرده اند. خرید های سنگین کشور های عربی حاشیه خلیج فارس به چه منظوری صورت می گیرد؟ کشور های غربی از امنیتی کردن فضای منطقه و به راه انداختن جنگ های نیابتی به دنبال چه اهدفی هستند؟
ما برای نمونه به خرید های تسلیحاتی چندین کشور عربی در سال گذشته میلادی اشاره خواهیم داشت و در پایان به اهداف مختلف کشورهای غربی خواهیم پرداخت.
عربستان سعودی :
بر اساس گزارش تحقیقی سالانه گروه اطلاعاتی نشریه دفاعی جینز چاپ بریتانیا(HIS Jane's) ، در سال ٢٠١٤ عربستان سعودی، هند را در خرید تسلیحات پشت‌سر گذاشته و به بزرگترین واردکننده سلاح و تجهیزات نظامی تبدیل شده است.
این گزارش، نشان میدهد در سال گذشته میلادی عربستان سعودی بیش از ٤/٦ میلیارد دلار را صرف خرید اقلام دفاعی کرده و از هند با ٥٧/٥ میلیارد دلار خریدهای نظامی پیشی گرفته است.
به این ترتیب، پادشاهی سعودی سال ٢٠١٤ را با رشدی ٥٤ درصدی در واردات تسلیحات نسبت به سال پیش از آن (٢٠١٣) به پایان برده است. برپایه ارزیابی‌های نویسندگان این گزارش، بدون احتساب خریدهای سال ٢٠١٤، سطح واردات تسلیحات عربستان در سال ٢٠١٥ به ٨/٩ میلیاد دلار خواهد رسید و این کشور یک دلار از هر هفت دلار درآمد خود را صرف واردات تجهیزات دفاعی خواهد کرد.
به گزارش مؤسسه «بیزینس مانیتور اینترنشنال » (BMI) ، هزینه‌های دفاعی عربستان در بودجه سال ٢٠١٤ این کشور معادل ٦٠ میلیارد دلار بوده و انتظار می‌رود تا سال ٢٠١٨ به ٧٢ میلیارد دلار برسد.
ایالات متحده بزرگترین سود برنده از بازار گرم تسلیحات در خاورمیانه بوده است که در سالهای ٢٠١٣ و ٢٠١٤ به ترتیب ٦ و ٤/٨ میلیارد دلار تسلیحات به کشورهای این منطقه صادر کرده است. این در حالی است که آمار مؤسسهIHS شامل اقلامی مانند مهمات، سلاح‌های کوچک (انفرادی) و برنامه‌های امنیتی و اطلاعاتی نمی‌شود.
تجهیزات خریداری شده توسط این کشور عبارتند از:
(1) ۸۴ فروند هواپیمای جنگنده پیشرفته تهاجمی F-15SG به ارزش سی میلیارد دلار از ایالات متحده که یکی از بزرگترین قراردادهای تسلیحاتی در نوع خود به شمار میآید. جنگندههای مذکور طی ده سال آینده به نیروی هوایی سعودی تحویل خواهند شد؛
(2) ۷۲ فروند هلیکوپتر UH-60 بلکهاوک از آمریکا؛
(3) بهینهسازی۱۵۰ فروند از جتهای جنگنده F-15 موجود در نیروی هوایی سلطنتی سعودی توسط کمپانیهای آمریکایی؛
(4) قراردادی چهل میلیون دلاری با شرکت لاکهید مارتین آمریکا برای خرید غلافهای حاوی سیستمهای الکترونیکی هدفگیری پیشرفته جهت نصب بر روی جنگنده بمبافکنهای F-15E؛
(5) امضای قراردادی ۹/۱ میلیارد دلاری با فرانسه برای خرید موشکهای کروز، ساخت شرکت MBDA.
کویت:
قراردادها و تجهیرات نظامی خریداری شده ازسوی این کشور عبارتند از:
(1) امضای قراردادی برای خرید هشت تا ده فروند هواپیمای چندمنظوره حملونقل و سوخت رسان هوایی (تانکر) KC-130J به همراه تجهیزات جنبی آن به ارزش ۱/۸ میلیارد دلار ازسوی آمریکا. این هواپیماها همچنین توانایی حملونقل و سوخت رسانی هوایی کویت را نیز ارتقا میبخشند. جنگنده های کویتی با استفاده از امکان سوختگیری از این هواپیماها برد عملیاتی بیشتری خواهند یافت؛
(2) امضای قرارداد خرید ۲۰۹ فروند موشک پیشرفته ضدموشک از نوع MIM-104E پاتریوت (GEMT) به ارزش نهصد میلیون دلار از آمریکا برای مقابله با تهدیدات هوایی و موشکی علیه این کشور؛
(3) بررسی خرید جنگندههای F-15 از نوع «سایلنت ایگل» ساخت شرکت بوئینگ که شکلی «رادارگریز» (استیلت) دارند. در روزهای گذشته قرار داد سنگین تسلیحاتی برای خرید هواپیما های فوق مدرن از شرکت بوینگ از قرار داد های این کشور بوده است.
قـطـر:
خرید های تسلیحاتی قطر بعد از سال 2014 - 23 میلیارد دلار بوده است. این توافقات ابتدایی با شرکتهای آمریکایی به 11 میلیارد دلار میرسد. قراردادی به ارزش 7.6 میلیارد دلار برای خرید 24 بالگرد آپاچی و لانچر موشکهای پاتریوت مجهز به راکت «PAC3» بسته شد.
همچنین با شرکت ایرباس قراردادی بهارزش 2.76 میلیارد دلار برای خرید بالگرد « NH90» بسته شد.
در میان قراردادهایی که ماه مارس اعلام شد٬ قرارداد خرید 62 تانک پیشرفته آلمانی «لیوپارد 2» و نیز 24 خودرو (نظامی) از شرکت آلمانی «KraussMaffeiWegmann» نیز برجسته بود. این قرارداد باعث اعتراض‌هایی در میان معارضان چپگرای آلمانی شد و آنها مخالفت خود را با تسلیح بیش از حد مناطق متنشج خلیج فارس اعلام کردند اما حکومت آلمان با فروش این تجهیزات موافقت کرد.
امـارات متحده عربی:
امارات متحده عربی یکی از کشور های وارد کننده تسلیحات پیشرفته از غرب است امارات قرادادی به ۲۷۰ میلیون دلار با آمریکا برای خرید توپ میدانی، ناوبر و تجهیرات نظامی بست. این قرارداد تنها بخشی از قراداد بزرگتری با شرکت « لاکهید مارتین» (Lockhead Martin) است که همچنان مورد بررسی و بحث است.
قرارداد مذکور شامل خرید ۳۰ جنگنده «اف ۱۶» است. دو طرف همچنین قراردادی به ارزش ۲.۵ میلیار دلار برای خرید ۴.۵۶۹ خودروی زرهی ضد مین بسته اند. قرارداد دیگر امارات با آمریکا خرید سامانه موشکی با بُرد متوسط و دوربرد به قیمت ۹۰۰ میلیون دلار است. آمریکا در قرارداد اخیر متعهد شده امارات را به ۱۲ سامان موشکی از نوع «هیمارس» ( HIMARS) و ۱۰۰ سامانه موشکی از نوع «اتاسمس» (ATACMS ) مجهز کند.
امارات نیز توافقی ابتدائی میان مصر و روسیه برای خرید تجهیزات نظامی شامل 24 جنگنده «میگ 29» و سامانه موشکی «بوک –ام Buk M2) «2) و «تورام Tor M2 )«2) را پشتیبانی مالی کردند.
برخی گزارشها حاکی از آن بود که این قرارداد ارزشی معادل 3.5 میلیارد دلار و برخی گزارشها از ارزش بین 2 تا 4 میلیارد دلار دارد.
هم‌زمان با انتشار گزارش IHS، خلیج‌فارس شاهد گشایش نمایشگاه دو سالانه تسلیحات و تجهیزات دفاعی IDEX ٢٠١٥ ( ٢٢ تا ٢٦ فوریه) در ابوظبی بود. در این نمایشگاه، در حدود ١٢٠٠ شرکت سازنده تجهیزات دفاعی از ٥٥ کشور دنیا شرکت داشتند.
در این نمایشگاه پنج روزه نیروهای مسلح امارات متحده عربی ٣٣ قرارداد به ارزش ٥ میلیارد دلار (٣٢٨/١٨ میلیارد درهم) به امضا رساند (این رقم در نمایشگاه IDEX٢٠١٣ به ١/١٤ میلیارد درهم می‌رسید). بزرگترین این قراردادها با شرکت بوئینگ بود به ارزش ٢٧/٢ میلیارد درهم برای خرید دو فروند هواپیمای ترابری C- ١٧ برای تقویت ناوگان هواپیمای C- ١٧ نیروی هوایی امارات. در IDEX ٢٠١٥ این کشور همچنین ٦٧ میلیون درهم انواع مهمات خریداری کرد.
صنایع کشتی‌سازی امارات متحده عربی نیز قراردادی به ارزش ١٩ میلیون درهم برای افزایش دادن توانایی‌های شناورهای نیروی دریایی این کشور را برنده شد. یکی دیگر از بزرگترین قراردادهای این نمایشگاه مشترکاً از آن شرکتهای «ایرباس دیفنس» و «تالس آلنیا اسپیس» به ارزش ٧٤/٣ میلیارد درهم برای فروش دو ماهواره کنترل و نظارت زمینی به همراه ایستگاه‌های کنترل زمینی آنها به نیروهای مسلح امارات متحده عربی شد.
عمان:
خرید هیجده فروند جنگنده پیشرفته F-16 بلوک 50/52 از آمریکا به همراه تعدادی رادار پیشرفته، سیستمهای جنگ الکترونیک و ضد الکترونیک در راستای جایگزین کردن هواپیماهای تهاجمی قدیمی.
این جنگندهها مجهز به یک نمونه پیشرفته راداری است که به خلبان امکانات زیادی برای هدایت بهتر هواپیما و نیز شناسایی بهتر اهداف زمینی تاکتیکی از فاصلهای قابل ملاحظه را میدهد. قرارداد خرید این هواپیماها میان عمان و شرکت لاکهید مارتین همچنین شامل خرید تجهیزات جانبی و قطعات یدکی، تسلیحات، آموزشهای فنی و پیشتیبانیهای لجستیکی برای این جنگنده ها نیز می شود.
اهداف اعراب از خرید گسترده تسلیحات غربی
حال این سئوال مطرح است هدف کشور های غربی از فروش این حجم تسلیحات چیست و کشور های عربی چه خط مشی را دنبال می کنند.
با نگاهی به تحولات میدانی منطقه بعد از توافق هسته ای ایران و5+1، کشور های غربی و متحدان عرب آنها چندین هدف را دنبال می کنند اما کشور های عربی منطقه به دلیل بافت خاص خود در سیاست و جغرافیایی با مشکلات عدیده مواجه هستند.
از نظر ساختار حکومتی اکثریت این کشور ها دارای حکومتی مطلقه استبدادی هستند که از نظر داخلی مشروعیتی ندارند و به روش پادشاهی مطلقه اداره می شوند برای نمونه در عربستان سعودی هنوز مجلسی وجود ندارد و کشور سعودی را یک خاندان اداره می کند و چندین هزار شاهزاده سعودی متصدی امور کشوری هستند و از انتخابات و حق مردم خبری نیست. دیگر کشور های عربی منطقه وضعیتی بهتر از عربستان ندارند این کشور ها به مدد پول نفت و با خرید های تسلیحاتی گسترده می خواهند خود را دولت های با ثبات و مستحکم معرفی کنند .
از اهداف دیگر این کشور های مقابله با تهدیدات داخلی است. بافت بسیاری از این کشورها از اقلیت های تشکیل شده اند که با زور سرکوب مهار شده اند. اگر آن ها اندک مجالی پیدا کنند بدون شک برای حکومت های مرکزی دردسر ساز خواهند بود برای نمونه عربستان سعودی یک اقلیت بزرگ شیعه ناراضی دارد و با سیاست مشت آهنین آن ها را کنترل می کند و یا به سیاست های پلیسی، امنیتی دولت بحرین در سرکوب اکثریت شیعه بحرین می توان اشاره کرد یا کشور عمان علی رغم سرکوب شورشیان در منطقه ظفار در چند دهه گذشته با همکاری دولت شاهنشاهی ایران هنوز می توان لایحه های از مخالف را در این کشور دید و که به نوعی آتش زیر خاکستر است.
اما از بعد سیاست خارجی رقابت های منطقه ای این کشورها، یکی از عوامل مهم خرید های تسلیحاتی گسترده است جمهوری اسلامی ایران با داشتن منابع انسانی و مالی گسترده و داشتن جغرافیای مهم یکی از قدرت های تاثیر گذار منطقه است ایران همیشه رقیب سنتی اعراب به حساب می آید سابقه این رقابت ها به گذشته های دور بر می گردد.
اول، اختلافت مذهبی- ایران کشور ی با جمعیت اکثریت شیعه است و کشور های های عربی بافتی اکثریت سنی دارند و این رقابت های مذهبی را تشدید کرده است. دوم، اختلافات نژادی و زبانی است که رقابت همیشگی عرب و عجم شاهدی بر این مدعاست. اما این رقابتها با پیروزی انقلاب اسلامی شدت گرفت تشکیل شورای هکاری خلیج فارس در سالهای بعد از پیروزی انقلاب و کمک تسلیحاتی به عراق در جنگ تحمیلی را اوج این رقابت ها دانست. پیشه اختلاف ایران و اعراب همراه را حضور منطقه های قدرت های بزرگ این اختلافات را تشدید کرده است.
اهداف غربی‌ها از فروش گسترده تسلیحات به پادشاهان منطقه
اما اهداف کشور های غربی از فروش تسلیحات به کشور های های عربی در چند سطح بررسی می کنیم.
نخستین جنبه فروش این قبیل سلاح ها به کشورهای عربی منطقه سودآوری سرشار آن و پس گرفتن دلارهای نفتی داده شده به این کشورها است . این سیاستی جدید نیست و کشور های غربی در 30 سال گذشته صدها میلیارد دلار از کشورهای عربی منطقه خلیج فارس در این قالب دریافت کرده است، اما در شرایط بحران کنونی اقتصادی آنها جذب این مقدار دلار به بدنه اقتصاد نیمه جان آنها بسیار غنیمت است و می تواند اقتصادهای راکد این کشورها را از رکود خارج کند و با ایجاداشتغال به صنایع مهم نظامی و غیر نطامی رونق بخشد.
دومین هدف را باید مقابله با ایران دانست. آمریکا و متحدین غربی تلاش می کند تا به بهانه های واهی از جمله فرافکنی نسبت به ایران و ایجاد موج ایران هراسی، به اهداف سیاسی و نظامی خود در منطقه خلیج فارس دست یابند و با وابسته کردن این کشورها برای استفاده از این تسلیحات، حضور مستشاری کارشناسان نظامی خود را تا سالها توجیه کند.
اما یک هدف بزرگتر و بالاتر این مسئله حفظ موجودت رژیم صهیونیستی است. مقامات آمریکایی علی رغم این که سلاح های پیشرفته در اختیار کشور های عربی قرار می دهند ولی همیشه چند مدل پیشرفته تر آن در در اختیار اسراییل قرار می دهند. برای مثال آمریکایی ها قرار داد تحویل پیشرفته ترین هواپیماهی عمود پرواز و سیستم های ضد موشکی برای راضی نگه داشتن مقامات رژیم صهیونیستی پیشکش این رژیم کردند.
با توجه به روابط نزدیک کشور های عربی و اسراییل این تسلیحات در صورت وقوع جنگی می تواند در خدمت رژیم صهیونیستی باشد شاهد بر این مدعی مصاحبه سال گذشته ترکی فیصل با روزنامه صهیونیستی هاآرتص است که این شاهزاده سعودی دشمنی اش را با ایران پنهان نکرد و از ایران به عنوان دشمن مشترک عربستان و اسراییل یاد کرد.
غرب و در راس آن آمریکا می تواند با امنیتی کردن منطقه و جنگ های داخلی در کشور ها ی منطقه به نوعی برای اسراییل حاشیه امن ایجاد کند. کم تاثیر بودن این تسلیحات برای کشور های عربی در منازعات منطقه ای تا جایی است که وزیر دفاع امریکا در مصاحبه با نشریه «آتلانتیک» به انتقاد کم سابقه ای از سیاست های تسلیحاتی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس پرداخت و ضمن نکوهش ضعف توان نظامی این کشورها، به آنها توصیه کرد به جای خرید تسلیحات گرانقیمت، به تقویت نیروهای زمینی خود و تشکیل «نیروهای ویژه» بپردازند.
در پایان باید گفت ظهور داعش، ایران هراسی، جنگ های داخلی در خاورمیانه، فروش تسلیحات به کشورهای عربی همه اجزای سناریویی است که هدف آن درگیر کردن جهان اسلام در آتش جنگ داخلی و نجات رژیم صهیونیستی از ورطه سقوط و نابودی است.
