به گزارشافکارنیوز، توپخانه یکی از کلیدی ترین عناصر در ارتش های جهان به حساب آمده و هر روز بر اهمیت آن در بحثپشتیبانی از نیروهای خط مقدم افزوده می شود. اما چقدر درباره گلوله های توپخانه اطلاع دارید؟ در این مطلب سعی می کنیم تا شما را با ۵ نمونه از گلوله های مورد استفاده در یگان های توپخانه آشنا کنیم.
گلوله شدید الانفجار
اولین گلوله در لیست مورد نظر ما، معروفترین و پرکاربرد ترین نوع مهمات در توپخانه به شمار می آید. بدنه این گلوله ها از فولاد ساخت شده و در درون آن ها از مواد منفجره به کار رفته است. ترکیب به کار رفته در مواد منفجره بر اساس ترکیب RDX و TNT قرار دارد. این ترکیب که از آن با نام " کمپوزیت ب " نام برده می شود از آن تاریخ به این سو به عنوان ماده اصلی منفجره مهمات شدید الانفجار به کار می رود.
اینگونه از مهمات برای حمله و نابودی طیف گسترده ای از اهداف مثل سنگرها، محل تجمع نفرات و یا ادوات دشمن و به نوعی از بین بردن هر هدفی در میدان نبرد به کار می رود.
اما یک نکته جالب در مورد خرج انفجاری به کار رفته در این گلوله ها وجود دارد. این خرج ها که توسط شخص پرتابگر گلوله قابل تنظیم هستند این قابلیت را به گلوله های مورد نظر می دهند که در سه حالت گوناگون منفجر بشوند. یکی در هنگام برخورد با هدف که حالت عمده است، حالت دوم زمانی است که برای انفجار در ارتفاعی مشخص در بالای هدف تنظیم شده و در این حالت از مرگباری بالاتری بر علیه نیروی پیاده دشمن برخوردار است و حالت سوم نیز گونه نفوذگر است که فیوز طوری تنظیم می شود که اندکی پس از اصابت با هدف و نفوذ در آن انفجار صورت بگیرد.
گلوله ترکش زا
این گلوله که امروزه از خدمت خارج شده است در حقیقت اولین مهماتی بود که توپخانه را به سلاحی واقعا مرگبار تبدیل کرد. تا قبل از اختراع این نوع از مهمات در قرن ۱۸ میلادی، مهمات توپخانه شامل کره های فلزی تو پری بودند که پرتاب شده و در اثر برخورد با افراد و یا استحکامات دشمن ایجاد تخریب می کردند.
در اواسط قرن ۱۸ میلادی انگلیسی ها به این فکر افتادند که گلوله های مورد نظر را با گلوله های ریزتر فلزی پر کرده و از با استفاده از آنها به نیروهای پیاده دشمن حمله کنند.
با اختراع خرج های زمانی که اجازه می داد تا گلوله در زمان و ارتفاع خاصی از هدف منفجر شود بر مرگباری این گلوله ها نیز افزوده شد.
برای نمونه در زمان جنگ اول جهانی از مهمات ۷۵ میلی متری ترکشی استفاده می شود که هر کدام حاوی ۳۰۰ گلوله فلزی بودند و می توانستند با انفجار در بالای هدف به قتل عام نیروهای پیاده بپردازند. یک تیم آموزش دیده توپچی در آن زمان می توانست تا ۲۰ گلوله از این نوع را در دقیقه شلیک کرده و مساحت گسترده ای را در فضای باز پوشش دهد.
این گلوله ها در اوایل جنگ اول جهانی و با معرفی خرج های انفجاری پر قدرت تر و گلوله های شدید الانفجار که پس از منهدم شدن بدنه فلزی را نیز به ترکش تبدیل می کرد از خدمت خارج شدند.
گلوله اتمی
اما به مرگبارترین بخش از مهمات توپخانه ای می رسیم. پس از پایان جنگ جهانی دوم و آغاز مسابقه تسلیحاتی بین بلوک شرق و غرب، طراحان سلاح های اتمی به دنبال روشهای گوناگون برای پرتاب سلاح های اتمی به سمت طرف مقابل بودند. با بالا گرفتن تنش بین دو طرف در دهه ۱۹۵۰ میلادی بحثاستفاده از گلوله های توپخانه مجهز به ماده انفجاری اتمی مطرح شده و به سرعت نیز توسط کشورهای صاحب سلاح هسته ای به کار گرفته شد.
گلوله اتمی W۳۳ ساخت آمریکا
اینگونه گلوله ها از لحاظ ظاهری تفاوتی با گلوله های دیگر توپخانه ندارند و مکانیزم انفجاری و همچنین مواد رادیواکتیو مورد نظر در درون گلوله جاسازی شده است. توپ هایی با کالیبر ۱۵۵ میلی متر به بالا توان شلیک این گونه مهمات را دارا می باشند. البته برد اکثر این گلوله ها نیز در حدود ۸،۱۰، الی ۲۰ کیلومتر بوده و در صورت استفاده به احتمال زیاد بخشی از نیروهای خودی نیز از اثرات ناشی از این انفجار و تشعشات حاصل از آن آسیب می دیدند.
آمریکا، شوروی سابق، فرانسه و انگلستان از جمله دارندگان این گونه گلوله ها بودند. در طول سالهای بعد در جنگ سرد این مهمات با موشکهای کوتاه برد تاکتیکی حامل سر جنگی اتمی جایگزین شدند که از سرعت و قدرت تخریب و همچنین برد بالاتری برخوردار هستند. بر اساس گزارشات موجود سه کشور چین، هند و پاکستان همچنان از گلوله های اتمی در سازمان رزم توپخانه خود بهره می برند.
گلوله منور
منور و روشن کردن میدان جنگ نام هایی آشنا برای ایرانیان هستند که برای آنها تداعی کننده شبهای حمله در طول ۸ سال دفاع مقدس می باشد. بسیاری تصور می کنند که منورها تنها از یک سلاح مخصوص کمری پرتاب می شوند. اما باید گفت که هم خمپاره ها و گلوله های توپخانه ای مخصوص این کار نیز وجود دارد.
در این گلوله های به جای مواد منفجره از موادی با خاصیت ایجاد نور استفاده می شود. چاشنی انفجاری این گلوله ها برای منهدم شدن در ارتفاع تقریبی ۶۰۰ متری از سطح زمین طراحی شده است. در انتهای این گلوله ها یک چتر نسوز که در برابر حرارت مقاوم است نصب شده است و پس از انفجار گلوله مورد نظر و فعال شدن مواد نور زا چتر نیز باز می شود و پروسه سوختن و ایجاد نور در حدود یک دقیقه به طول می انجامد.
امروزه در جهان گلوله های توپخانه منوری جدیدترین نیز به تولید رسیده است که نورهای مادون قرمز از خود ساطع می کنند. این گلوله ها به منظور افزایش کارایی سامانه های دید در شب طراحی شده اند.
گلوله دود زا
اما آخرین گلوله ای که به آن می پردازیم، نقش مهمی در مشخص کردن اهداف و همچنین ایجاد چتر محافظ برای نیروی های خودی دارد. گلوله های توپخانه دود زا از محفظ های حاوی مواد دود زا مثل فسفر به همراه یک خرج کوچک انفجاری بهره می برند.
مخازن دود در وسط گلوله قرار دارد
این خرج های کوچک پس از منفجر شدن باعثمی شوند که یک واکنش شیمیایی در درون مخازن مورد نظر شکل گرفته و دود تولید شود. از این مهمات برای نقطه گذاری هدف قبل از آغاز گلوله باران دشمن و همچنین ایجاد " پرده دود " برای نیروهای خودی در شرایط دفاعی استفاده می شود.
گلوله شدید الانفجار
اولین گلوله در لیست مورد نظر ما، معروفترین و پرکاربرد ترین نوع مهمات در توپخانه به شمار می آید. بدنه این گلوله ها از فولاد ساخت شده و در درون آن ها از مواد منفجره به کار رفته است. ترکیب به کار رفته در مواد منفجره بر اساس ترکیب RDX و TNT قرار دارد. این ترکیب که از آن با نام " کمپوزیت ب " نام برده می شود از آن تاریخ به این سو به عنوان ماده اصلی منفجره مهمات شدید الانفجار به کار می رود.
اینگونه از مهمات برای حمله و نابودی طیف گسترده ای از اهداف مثل سنگرها، محل تجمع نفرات و یا ادوات دشمن و به نوعی از بین بردن هر هدفی در میدان نبرد به کار می رود.
اما یک نکته جالب در مورد خرج انفجاری به کار رفته در این گلوله ها وجود دارد. این خرج ها که توسط شخص پرتابگر گلوله قابل تنظیم هستند این قابلیت را به گلوله های مورد نظر می دهند که در سه حالت گوناگون منفجر بشوند. یکی در هنگام برخورد با هدف که حالت عمده است، حالت دوم زمانی است که برای انفجار در ارتفاعی مشخص در بالای هدف تنظیم شده و در این حالت از مرگباری بالاتری بر علیه نیروی پیاده دشمن برخوردار است و حالت سوم نیز گونه نفوذگر است که فیوز طوری تنظیم می شود که اندکی پس از اصابت با هدف و نفوذ در آن انفجار صورت بگیرد.
گلوله ترکش زا
این گلوله که امروزه از خدمت خارج شده است در حقیقت اولین مهماتی بود که توپخانه را به سلاحی واقعا مرگبار تبدیل کرد. تا قبل از اختراع این نوع از مهمات در قرن ۱۸ میلادی، مهمات توپخانه شامل کره های فلزی تو پری بودند که پرتاب شده و در اثر برخورد با افراد و یا استحکامات دشمن ایجاد تخریب می کردند.
در اواسط قرن ۱۸ میلادی انگلیسی ها به این فکر افتادند که گلوله های مورد نظر را با گلوله های ریزتر فلزی پر کرده و از با استفاده از آنها به نیروهای پیاده دشمن حمله کنند.
با اختراع خرج های زمانی که اجازه می داد تا گلوله در زمان و ارتفاع خاصی از هدف منفجر شود بر مرگباری این گلوله ها نیز افزوده شد.
برای نمونه در زمان جنگ اول جهانی از مهمات ۷۵ میلی متری ترکشی استفاده می شود که هر کدام حاوی ۳۰۰ گلوله فلزی بودند و می توانستند با انفجار در بالای هدف به قتل عام نیروهای پیاده بپردازند. یک تیم آموزش دیده توپچی در آن زمان می توانست تا ۲۰ گلوله از این نوع را در دقیقه شلیک کرده و مساحت گسترده ای را در فضای باز پوشش دهد.
این گلوله ها در اوایل جنگ اول جهانی و با معرفی خرج های انفجاری پر قدرت تر و گلوله های شدید الانفجار که پس از منهدم شدن بدنه فلزی را نیز به ترکش تبدیل می کرد از خدمت خارج شدند.
گلوله اتمی
اما به مرگبارترین بخش از مهمات توپخانه ای می رسیم. پس از پایان جنگ جهانی دوم و آغاز مسابقه تسلیحاتی بین بلوک شرق و غرب، طراحان سلاح های اتمی به دنبال روشهای گوناگون برای پرتاب سلاح های اتمی به سمت طرف مقابل بودند. با بالا گرفتن تنش بین دو طرف در دهه ۱۹۵۰ میلادی بحثاستفاده از گلوله های توپخانه مجهز به ماده انفجاری اتمی مطرح شده و به سرعت نیز توسط کشورهای صاحب سلاح هسته ای به کار گرفته شد.
گلوله اتمی W۳۳ ساخت آمریکا
اینگونه گلوله ها از لحاظ ظاهری تفاوتی با گلوله های دیگر توپخانه ندارند و مکانیزم انفجاری و همچنین مواد رادیواکتیو مورد نظر در درون گلوله جاسازی شده است. توپ هایی با کالیبر ۱۵۵ میلی متر به بالا توان شلیک این گونه مهمات را دارا می باشند. البته برد اکثر این گلوله ها نیز در حدود ۸،۱۰، الی ۲۰ کیلومتر بوده و در صورت استفاده به احتمال زیاد بخشی از نیروهای خودی نیز از اثرات ناشی از این انفجار و تشعشات حاصل از آن آسیب می دیدند.
آمریکا، شوروی سابق، فرانسه و انگلستان از جمله دارندگان این گونه گلوله ها بودند. در طول سالهای بعد در جنگ سرد این مهمات با موشکهای کوتاه برد تاکتیکی حامل سر جنگی اتمی جایگزین شدند که از سرعت و قدرت تخریب و همچنین برد بالاتری برخوردار هستند. بر اساس گزارشات موجود سه کشور چین، هند و پاکستان همچنان از گلوله های اتمی در سازمان رزم توپخانه خود بهره می برند.
گلوله منور
منور و روشن کردن میدان جنگ نام هایی آشنا برای ایرانیان هستند که برای آنها تداعی کننده شبهای حمله در طول ۸ سال دفاع مقدس می باشد. بسیاری تصور می کنند که منورها تنها از یک سلاح مخصوص کمری پرتاب می شوند. اما باید گفت که هم خمپاره ها و گلوله های توپخانه ای مخصوص این کار نیز وجود دارد.
در این گلوله های به جای مواد منفجره از موادی با خاصیت ایجاد نور استفاده می شود. چاشنی انفجاری این گلوله ها برای منهدم شدن در ارتفاع تقریبی ۶۰۰ متری از سطح زمین طراحی شده است. در انتهای این گلوله ها یک چتر نسوز که در برابر حرارت مقاوم است نصب شده است و پس از انفجار گلوله مورد نظر و فعال شدن مواد نور زا چتر نیز باز می شود و پروسه سوختن و ایجاد نور در حدود یک دقیقه به طول می انجامد.
امروزه در جهان گلوله های توپخانه منوری جدیدترین نیز به تولید رسیده است که نورهای مادون قرمز از خود ساطع می کنند. این گلوله ها به منظور افزایش کارایی سامانه های دید در شب طراحی شده اند.
گلوله دود زا
اما آخرین گلوله ای که به آن می پردازیم، نقش مهمی در مشخص کردن اهداف و همچنین ایجاد چتر محافظ برای نیروی های خودی دارد. گلوله های توپخانه دود زا از محفظ های حاوی مواد دود زا مثل فسفر به همراه یک خرج کوچک انفجاری بهره می برند.
مخازن دود در وسط گلوله قرار دارد
این خرج های کوچک پس از منفجر شدن باعثمی شوند که یک واکنش شیمیایی در درون مخازن مورد نظر شکل گرفته و دود تولید شود. از این مهمات برای نقطه گذاری هدف قبل از آغاز گلوله باران دشمن و همچنین ایجاد " پرده دود " برای نیروهای خودی در شرایط دفاعی استفاده می شود.
