شناور دوزیست ذوالفقار که با نام ذوالفقار اژدرافکن هم شناخته می‌شود، یکی از خاص‌ترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات نظامی دریایی ایران است که توانایی کاربردی در دو محیط سطح و زیرآب را دارد. این قایق به طور رسمی در سال ۱۳۹۴ به ناوگان جنوب نیروی دریایی سپاه ملحق شد. این قایق با تجهیز به ویژگی‌های پیشرفته مانند رادارگریزی، توانایی اجرا عملیات‌های ویژه، و تسلیحات متنوع طراحی شده تا نقشی کلیدی در جنگ‌های نامتقارن با ناوگان دریایی مهاجمان به ایران ایفا کند.
به روایت دانشجو، ذوالفقار با ترکیب ویژگی‌های یک قایق سطحی، نیمه‌زیرسطحی و زیرآبی، نشان‌دهنده توانمندی صنایع نظامی ایران در توسعه فناوری‌هایی است که نه تنها برای دفاع از مرزهای آبی ایران طراحی شده‌اند، بلکه تهاجمی‌ترین قابلیت‌ها را نیز برای عملیات‌های ضدناو یا مأموریت‌های ویژه ارائه می‌دهند. این گزارش به بررسی ابعاد مختلف، ویژگی‌ها، و کاربردهای این شناور می‌پردازد.
ویژگی‌های فیزیکی و ساختاری قایق ذوالفقار
شناور ذوالفقار دوزیست، ساخته‌شده از بدنه‌ای با ویژگی‌های رادارگریزی (سطح مقطع راداری پایین)، به‌گونه‌ای طراحی شده است که شناسایی و هدف‌قراردادن آن برای دشمن‌ها سخت و چالش‌برانگیز باشد. مشخصات فیزیکی آن شامل موارد زیر است:
طول: ۱۷ متر
عرض: ۳.۲ متر
ارتفاع: ۳.۵ متر
وزن (جابجایی): ۲۲ تن
طراحی بدنه: نشان‌دهنده استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای فرار از سیستم‌های راداری دشمن است. این طراحی در عین سادگی عملکرد، امکان مانور سریع و تحرک خوب را فراهم می‌کند. همچنین در طراحی آن بحث شناوری در زیردریا هم لحاظ شده است.
عملیات همزمان سطحی و زیرسطحی که کشف و انهدام آن را دشوار می‌کند
بدون شک، منحصربه‌فردترین خصیصه ذوالفقار، قابلیت فعالیت در هر دو حالت سطحی و زیرآبی است. این قابلیت سبب شده که این قایق به عنوان یک وسیله چندمنظوره تاکتیکی شناخته شود:
عملکرد روی سطح: در حالت سطحی، ذوالفقار می‌تواند با سرعتی معادل ۴۰ گره دریایی (حدود ۷۴ کیلومتر بر ساعت) حرکت کند. این سرعت بالای سطحی، این شناور را به گزینه‌ای قدرتمند برای عملیات‌های سریع و تاکتیکی تبدیل کرده است.
عملکرد زیرآبی: این شناور می‌تواند تا ۵ دقیقه زیرآب حرکت کند که به آن اجازه می‌دهد از دید رادار یا سامانه‌های جست‌وجوی دشمن جلوگیری کند. حداکثر عمق عملکرد آن ۳ متر با استفاده از لوله تنفسی است و تخمین زده می‌شود که بتواند برای مدت کوتاهی تا عمق ۲۰ متر نیز پنهان شود.
این ویژگی زیرآبی اهمیت زیادی برای جلوگیری از رهگیری دشمن دارد، زیرا امکان پنهان‌شدن در برابر رادارها و سیستم‌های موشکی دشمن وجود دارد که معمولاً بر عملیات‌های سطحی تمرکز دارند.
تسلیحات و تجهیزات
ذوالفقار دوزیست به تسلیحات مختلفی مجهز است که آن را به سلاحی خطرناک و چندمنظوره در میدان نبرد تبدیل می‌کند. این تسلیحات شامل موارد زیر است:
۱. تسلیحات اصلی
اژدرهای سبک:
این شناور دارای دو لوله اژدر با کالیبر ۳۲۴ میلی‌متراست. این اژدرها با استفاده از سیلندرهای شروع پالس (Pulse Start Cylinders) پرتاب می‌شوند. در این شناور از اژدری ناشناخته، اما مشابه RPK-۶ استفاده می‌شود که مشخصات آن می‌تواند دارای قابلیت‌هایی مشابه اژدرهای چندمنظوره روسی باشد.. اژدر مورد استفاده از در این شناور نیز به نام اژدر ۳۲۴، طولی در حدود ۴ متر و قطری برابر با ۳۲۴ میلی متر دارد و برای مقابه با ناوهای هواپیمابر، شناورهای سطحی با وزن ۲۰۰ تُن، سکوهای نفتی و اسکله‌های تخلیه و بارگیری به کار گرفته می‌شود.
با توجه به ابعاد و نوع اژدرها، بیشتر برای اهداف سبک یا متوسط مانند کشتی‌های نظامی کوچک یا ناوچه‌ها طراحی شده‌اند.
اژدرها هم از روی سطح و هر زیرسطح قابلیت شلیک و عملیات دارند
۲. تسلیحات ثانویه:
امکان حمل تسلیحات اضافی مانند راکت انداز هم وجود دارد ولی باید مسله شناوری و زیرسطحی و اثر آب روی عملکرد راکت انداز پس از رفتن به زیرسطح بررسی شود و محصول مخصوص این قایق توسعه پیدا کند. البته به دلیل نقش تعریف شده برای این سری از خانواده ذوالفقاراصولا تسلیحات اینچنینی نیاز نیست.
امکان نصب موقت توپ ضدهوایی قابل حمل به‌عنوان گزینه‌ای مؤثر برای مقابله با تهدیدات هوایی کوچک در مواقع ضروری که البته در عملکرد زیرسطحی تاثیر چندانی ندارد.
قدرت محرکه خاص ذوالفقار (پیشرفته و هیبریدی)
قدرت محرکه ذوالفقار ترکیبی از سیستم‌های سنتی و پیشرفته است:
دو موتور دیزلی: این موتورها وظیفه تأمین سرعت لازم برای حرکات سطحی و مأموریت‌های سریع را بر عهده دارند.
دو موتور الکتریکی: این موتورها برای حرکت زیرآب فعال می‌شوند تا علاوه بر کاهش صدای تولیدی، امکان مخفی‌کاری بیشتر را فراهم کنند.
سامانه محرکه ترکیبی امکان تغییر سریع بین وضعیت‌های پرقدرت سطحی و آهسته و مخفی زیرآبی را فراهم می‌کند و این ویژگی برای مأموریت‌های تاکتیکی و چندمنظوره بسیار ارزشمند است.
سنسورها و سامانه‌های پیشرفته
ذوالفقار به سامانه‌های شناسایی و پشتیبانی پیشرفته‌ای مجهز است که عملیات‌های آن را ایمن‌تر و مؤثرتر می‌کنند:
۱. رادار تشخیص هدف‌های سطحی:
یک سامانه راداری برای شناسایی اهداف سطحی و ناوبری تجهیز شده است. این رادار بردی معادل ۳۰ کیلومتر دارد و برای اهداف تهاجمی اولیه و جلوگیری از تهدیدات نزدیک استفاده می‌شود.
۲. دوربین و سامانه تصویربرداری:
یک دوربین ویدئویی برای رصد محیط اطراف نصب شده است.
۳. سونار و عمق‌یاب:
استفاده از سامانه‌های عمق‌یاب (Echo Sounder) برای بهبود ناوبری در عمق کم و شرایط زیرآبی.
وظایف و کاربردهای عملیاتی
شناور ذوالفقار عمدتاً برای مأموریت‌های ویژه و تهاجمی در آب‌های کم‌عمق (مانند خلیج فارس) و محیط‌های ساحلی طراحی شده است. وظایف کلیدی این قایق شامل موارد زیر است:
۱. عملیات‌های نفوذ و خرابکاری
حمل نیروهای ویژه و تیم‌های نفوذ به خطوط دشمن. ظرفیت خدمه شامل **۸ نفر** است که متشکل از:
۴ خدمه عملیاتی
۱ تا ۲ نیروی حفاظتی
۱ تا ۳ نیروی نفوذ کننده برای عملیات مخصوص.
۲. پشتیبانی از جنگ نامتقارن
قابلیت حرکت سریع و زیرآبی آن، این شناور را به ابزاری ایده‌آل برای جنگ‌های نامتقارن تبدیل می‌کند.
در شرایطی که نیروی دریایی ایران بازدارندگی در برابر قدرت‌های پیشرفته دریایی مانند ایالات متحده را ضروری می‌داند، شناورهایی مانند ذوالفقار ابزار پیشرفته و کم‌هزینه‌ای در مقابله با ناوهای بزرگ دشمن هستند.
۳. عملیات‌های ضدناو و دفاع ساحلی
این قایق برای دفاع از مرزهای آبی ایران و مقابله با حضور ناوهای بزرگ دشمن در خلیج فارس طراحی شده است و در شرایط فعال بودن لایه‌های دفاعی ناو قابلیت بقا بالاتری در میدان نبرد دارد.
اژدرهای سبک ۳۲۴ میلی‌متری قابلیت مؤثری برای تهدید شناورهای متوسط و مقابله با ناوچه‌های جنگی دارد.
۴. امنیت و گشت‌زنی در سواحل
ذوالفقار در حفاظت از جزایر کوچک، سایت‌های دفاعی ساحلی و جلوگیری از نفوذ نیروهای خارجی نقش مهمی ایفا می‌کند و به دلیل ویژگی‌های خاص عملیاتی اش توان کمین زدن علیه نیروهای دشمن را دارد.
شناورهای مشابه (منشأ طراحی)
بر اساس تحلیل رسانه‌های غربی و البته نظر کارشناسان مربوطه، شناور دوزیست ذوالفقار متأثر از قایق‌های ساخت کره شمالی از جمله مدل Taedong-B است. این شناور که توسط کره شمالی برای انتقال نیروهای ویژه و مأموریت‌های نفوذ ساحلی طراحی شد، الگویی برای توسعه نسل جدید ذوالفقار بوده است.
کره شمالی با توسعه پروژه‌هایی مانند I-SILC (Improved Submersible Infiltration Landing Craft) تجربه طولانی در ساخت چنین شناورهای تاکتیکی داشته و ایران نیز از تجربیات این کشور بهره گرفته است.
خصوصیات Taedong-B (و تطابق با ذوالفقار):
ویژگی نیمه‌غواصی و رادارگریزی.
قابلیت شلیک اژدر سبک.
موتورهای دیزلی و الکتریکی برای استفاده در حالت‌های مختلف.
شناور دوزیست ذوالفقار، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین محصولات صنایع دریایی ایران، با ناگرشی منطقی نسبت به قدرت دریایی دشمن و همینطور با سیاست حداکثر بقا در سنگین‌ترین شرایط نبرد توسعه پیدا کرده است. با ویژگی‌هایی مانند رادارگریزی، تسلیحات چندمنظوره، قابلیت زیرآبی، و قدرت تاکتیکی بالا، این شناور نقشی کلیدی در راهبردهای جنگ نامتقارن نیروی دریایی ایران دارد. از این رو، ذوالفقار اژدر افکن را میتوان یکی از مهلک‌ترین تسلیحات دریایی ایران دانست که مشخصاً چالش‌های زیادی در سطح تاکتیکی و تکنیکی برای دشمن خواهد داشت.
