دو حادثه تلخ شهریور ۱۳۵۷ را در ذهن ایرانی‌ها ماندگار کرد. قتل‌عام مردم در میدان ژاله و زلزله ۷.۷ ریشتری طبس . در این دو واقعه، هزاران نفر از مردم ایران جان‌باختند و مجروح شدند، اما اشرف پهلوی برای رساندن خبر زلزله به برادر دوقلویش، با ذوق‌زدگی زیاد از شاه مژدگانی طلب کرد و شاه نیز گرفتاری مردم در زلزله را فرصت خوبی برای توقف اعتراضات مردم علیه رژیمش توصیف کرد.
۲۷ شهریور چهل و ششمین سالگرد پیام بنیانگذار انقلاب اسلامی در پی زلزله شدید خراسان و طبس در سال ۱۳۵۷ است.
مردم شرق کشور به خصوص مردم شهر‌های طبس و گناباد و شهرستان‌ها و روستا‌های جنوب استان خراسان در بیست و پنجمین روز شهریور ۱۳۵۷ درست پنج ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی گرفتار زمین لرزه‌ای به بزرگی ۷.۷ ریشتر شدند.
قبل از این زلزله دو زلزله به بزرگی ۷.۳ و ۷ ریشتر در سال‌های ۱۲۸۷ و ۱۳۱۳ در دو منطقه بروجرد و سراوان اتفاق افتاده بود که تلفات انسانی آنها کمتر از ۹ هزار نفر بود، اما آمار‌های رسمی از زلزله طبس تعداد جان‌باختگان و مجروحان این حادثه مرگ‌بار را بین ۱۱ تا ۲۰ هزار نفر اعلام کردند.
ذوق‌مرگ اشرف پهلوی
هم‌زمانی این حادثه با شدت گرفتن راهپیمایی‌های مردمی در تهران و اقصی نقاط کشور سبب شد دربار پهلوی از این فرصت سوءاستفاده کرده و به ظاهر با مردم همدردی کند.
آلبرتو بلیجی خبرنگار و روزنامه‌نگار ایتالیایی به واسطه رابطه‌اش با کارکنان وقت ساواک به نوار مکالمه اشرف پهلوی و برادر دوقلویش محمدرضا پهلوی دست یافت.
او متن نوار را عینا پیاده و به این شرح منتشر کرد: «اشرف: داداش من برای شما یک خبر خوب دارم، یک مژده …. شاه: چیه این خبر؟ چی شده؟ اشرف: (با هیجان) زلزله اومده، طبس با خاک یکسان شده …. شاه (با تعجب): این که مژده نداره. اشرف: چرا مژده نداره داداش؟ کشتار آنقدر زیاده که هم مذهبی‌ها و هم کمونیست‌ها چه بخواهند چه نخواهند باید به آنها برسند ….
شاه (کمی خوشحال): مگر چقدر کشته شدند؟ اشرف: خیلی، خیلی زیاد (با هیجان) داداش تو خوشحال نیستی؟ شاه (مأیوس): نه گمان نمی‌کنم با خبر این زلزله، شورش متوقف بشه … ولی تو راست میگی، زلزله همه رو مشغول می‌کنه، ما می‌تونیم فوری دست به کار بشیم.
اشرف (با خوشحالی): دیدی گفتم داداش …. شاه: خبر کی به تو رسید؟ اشرف (با هیجان): همین الان، مژده هم دادم، شما هم باید به من مژدگانی بدهید.»
به دنبال این خبر بود که محمدرضا پهلوی و فرح پهلوی به همراه هیاتی از دولتمردان و دوربین‌های تلویزیونی راهی طبس شدند تا پیش چشم مردم با زلزله‌زدگان و خانواده‌های جان‌باختگان حادثه ابراز همدردی کنند، اما این اقدام شاه و نیت‌ها و اغراض پشت آن از نگاه رهبر دردمند نهضت اسلامی دور نماند.
پیام هوشمندانه
هنوز ۱۰ روز از کشتار مردم در خیابان و میدان ژاله تهران به دست نیرو‌های گارد سلطنت در دولت جعفر شریف‌امامی که پنجم شهریور ماه روی کار آمد، نگذشته بود و مردم تهران داغدار این جنایت بودند که دربار و دیوان شاهِ پهلوی به بهانه جان باختن تعداد زیادی از هموطنان‌مان در زلزله طبس، اعلام عزای عمومی کرد بی‌آنکه با خانواده جان‌باختگان و شهدای ۱۷ شهریور میدان ژاله همدردی کرده باشد.
به دنبال این اقدام غیرانسانی، حضرت امام در پیامی از تبعیدِ نجف ضمن تسلیت و همدردی با بازماندگان این حادثه تلخ به تنویر افکار عمومی مردم ایران و رسوا کردن رفتار ریاکارانه دستگاه حاکمه پرداختند.
ایشان در بخشی از این پیام نوشتند: «آنهایی که هزاران نفر از بهترین فرزندان ما را در روز ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ بی‌رحمانه، قتل‌عام کرده‌اند امروز برای انحراف اذهان، به تعزیه‌سرایی پرداختند و برای زلزله‌زدگان اشک تمساح می‌ریزند.»
حضرت امام در پیام تسلیت‌شان که دو روز بعد از زلزله طبس صادر کردند، نوشتند: «این جانب از واقعه اسفناکی که موجب مرگ عده کثیری از برادران و خواهران ما شد، در سوگ هستم.
زلزله طبس هر انسانی را متأثر و متألم می‌کند. مسلمین غیرتمند لازم است مستقیما به برادران خود کمک کنند و چیزی به دست عمال دولت ندهند که باز راه برای چپاولگران باز شود.
لکن در این موقع حساس آنچه لازم است به ملت شریف ایران تذکر دهم آن است که دولت و بوق‌های تبلیغاتی شاه از فرصت استفاده کرده و به اغفال مردم دست زده‌اند. آنهایی که هزاران نفر از بهترین فرزندان ما را دیروز بی‌رحمانه قتل‌عام کرده و ملتی را به عزا نشانده‌اند، امروز برای انحراف اذهان به تعزیه‌سرایی پرداخته و برای زلزله‌زدگان اشک تمساح می‌ریزند و عزای ملی اعلام می‌کنند.
آنهایی که مسلمانان عزیز و پیرو قرآن کریم را با رگبار مسلسل درو کردند. از قرار معروف از سربازان اسرائیلی برای کشتار مردم شجاع و بی‌پناه تهران که تعداد کشتگان را بیش از ۴۰۰۰ نفر نقل می‌کنند، کمک گرفته و پس از قتل‌عام، آنان را کمونیست و مارکسیست خوانداند، امروز دلسوز ملت شده‌اند.
دیروز گفتند مشتی خرابکار از خارج با گذرنامه جعلی آمده‌اند و خرابکاری کرده‌اند و ملت را خارجی معرفی کردند. امروز تظاهرکنندگان شعار ضد دیکتاتوری سراسر کشور را که داده‌اند و از شاه جنایتکار اظهار تنفر کرده‌اند، مشتی مارکسیست و کمونیست خوانده‌اند.
ملت ایران از روحانی تا سیاسی، از تجار و کسبه تا کارگر و دهقان، چون شعارشان «مرگ بر شاه» است، کمونیستند و فقط شاه و مفتخواران اطراف او که با ملت مسلمان آن کردند و می‌کنند که چنگیز نکرد، مسلمانند و ایرانی؟
ملت مسلمان ایران، بیدار باشید و زلزله و سیل و سایر عوامل، شما را از مسیر خود منحرف نکند و به تبلیغات اغفال کننده دستگاه شاه گوش ندهید و نهضت اسلامی را ادامه دهید و تا برچیده شدن دستگاه قلدری و استبداد از قیام خود دست نکشید.
روحانیون معظم در این موقع حساس که شاه زلزله را بهانه قرار داده و دست به بهره‌برداری زده وظیفه الهی و سنگین خود را عمل فرمایند و به مردم هشدار دهند.
سیاسیون و روشنفکران و دانشگاهیان وظیفه اسلامی و ملی خود را به جا آورند و نگذارند نهضت را به وسیله تبلیغات پر سر و صدا منحرف کنند. دولت به پشتیبانی شاه، با اینکه صریحا اعلام می‌کند که عهده‌دار کشتار بی‌رحمانه سراسر ایران است، امروز دست به تبلیغات مضری زده است ولی ملت ایران گول این تبلیغات را نخورده و از او انتقام خواهد کشید.
ملت بزرگ مسلمان ایران باید از اعلام پشتیبانی غارتگران تاریخ، ترس و سستی به خود راه ندهند، که نمی‌دهند و با اتکا به خدای بزرگ و حقانیت خود مطمئن باشند که پیروزند.
اکنون که برادران ما در کشتار سراسر ایران و مناطق زلزله‌زده بی‌خانمان و بی‌سرپرست شده‌اند، اکنون که شهر از گِل ساخته شده طبس بر سر برادران ما خراب شده است، اکنون که مجروحین تظاهرات سراسری ایران از بی‌دارویی و بی‌غذایی در رنجند، بر برادران ایمانی لازم است هر چه بیشتر به سرپرستی بازماندگان و تهیه وسایل آسایش برای آنان بشتابند و به جار و جنجال دولت اکتفا نکنند و به صندوق اعانه آنان کمک نکنند که جز زراندوزی برای مجریان امور هیچ حاصلی نمی‌تواند داشته باشد؛ و پیام تأثربار این جانب را در تسلیت مصیبت بزرگ، به بازماندگان آنان برسانند. از خداوند تعالی آزادی و استقلال کشور و صلاح حال مسلمین را خواستار است؛ و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته.»
