روسیه در حال تکمیل پیش نیازها و مقدمات برای امضای توافق با ایران است. این خبر را «سرگئی شویگو» دبیر شورای امنیت روسیه در دیدار هفته گذشته خود با «علی اکبر احمدیان»، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران اعلام کرد و بر این مسئله تاکید کرد که مسکو آماده است تا تعاملات خود با تهران را در سطح شورای امنیت افزایش دهد. دو روز پس از این اظهار نظر شویگو، «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه هم در دیدار خود با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در اقامتگاه تابستانی در سن‌پترزبورگ با ابراز خرسندی از اینکه برای رئیس‌جمهور جدید ایران نیز همکاری با روسیه یک اولویت است، تاکید کرد که از مسیرهای مواصلاتی در داخل ایران حمایت می‌کنیم.
آب روی دست روس هراسان
صحبت‌های رئیس جمهور روسیه در حمایت از مسیرهای مواصلاتی در داخل ایران آب پاکی روی دست کسانی است که در هفتههای گذشته روسیه را به پشت کردن به ایران متهم کرده بودند. در واقع ولادیمیر پوتین در دیدار خود با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به طور روشنی از مسیرهای مواصلاتی در داخل خاک ایران حمایت کرده است. در این میان می توان مسیرهای موصلاتی منطقه‌ای در داخل ایران را شامل موارد ذیل عنوان کرد:
راه‌گذر بین‌المللی شمال–جنوب: مسیری که کشورهای روسیه، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را شامل می‌شود. با تکمیل این مسیر ریلی در عمل جنوب آسیا از طریق ارتباط ریلی بین خلیج فارس و سن پترزبورگ به شمال اروپا متصل خواهد شد.
راه‌گذر ارس: مسیری که قرار است از استان آذربایجان شرقی ایران عبور کرده و روستای آقبند جمهوری آذربایجان در را به شهرستان اردوباد در جنوب نخجوان متصل کند.
ارس جایگزین زنگزور
بسیاری از کارشناسان راه گذر یا همان کریدور ارس در ایران را جایگزین مسیر زنگزور می‌دانند. ایران پیشتر با کریدور زنگزور به شدت مخالفت کرده بود و حال باید دید که کریدور ارس که از خاک ایران می گذرد، دارای چه ویژگی‌هایی است:
محل عبور: بخشی از جاده ۱۲ ایران / اتصال دهنده بخش زنگیلان (بخش جنوب غربی جمهوری آذربایجان) به شهرستان اردوباد (دومین شهر نخجوان - منطقه خودمختار جمهوری آذربایجان)
طول مسیر: ۵۵ کیلومتر بزرگراه و مسیر ریلی
پیش نیازها: احداث سه پل جدید (دو پل ریلی، یک جاده) روی رودخانه ارس
توافقات انجام شده: توافق تهران و باکو در ۱۱ مارس ۲۰۲۲ و سپس در در ۹ اکتبر ۲۰۲۳ در مورد یک مسیر ترانزیتی برای اتصال نخجوان به جمهوری آذربایجان
برنامه‌های موردنظر برای کریدور ارس: احداث راه آهن، بزرگراه، خطوط ارتباطاتی و تامین انرژی مسیر
اهمیت: دارای اهمیت راهبردی برای جمهوری آذربایجان و کوتاه‌ترین راه ارتباط زمینی برای اتصال جمهوری آذربایجان به منطقه نخجوان از خاک ایران
مزیت ارس به زنگزور
به نظر می‌رسد که جایگزین شدن مسیر ارس بجای زنگزور گزینه برد-برد برای همه بازیگران در قفقاز باشد:
از بین رفتن نگرانی‌های مرزی ایران: کریدور ارس می‌تواند نگرانی‌های ایران در مورد بی‌ثباتی در مرز مشترک با ارمنستان را از بین ببرد.
کاهش نگرانی‌های جمهوری آذربایجان: باکو نگران تغییر دولت در ارمنستان است و تغییر دولت در ارمنستان می‌تواند مسیر دسترسی باکو به نخجوان از طریق زنگزور را با چالش روبرو کند، چون مسیر زنگزور با مخالفت‌های زیادی در ارمنستان روبروست، اما مسیر ارس در ایران این نگرانی‌ها را برای باکو ندارد.
چراغ سبز ترکیه: پیشتر اردوغان رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده بود که اگر ارمنستان از باز شدن کریدور زنگزور جلوگیری کند، امکان عبور این کریدور از ایران وجود دارد.
از دست رفتن جذابیت زنگزور برای باکو: در پائیز سال گذشته، «حکمت حاجی اف»، دستیار رئیس جمهور آذربایجان به پولیتیکو گفته بود که کریدور زنگزور جذابیت خود را از دست داده است.
حمایت از مسیرهای مواصلاتی ایران در آستانه امضای سند راهبردی
حمایت رئیس جمهور روسیه از مسیرهای مواصلاتی ایران در آستانه امضای سند راهبردی ایران و روسیه صورت گرفته است. توافقی که دارای مشخصات ذیل است:
مدت زمان قرارداد: توافق‌نامه جامع ۲۰ ساله
مقدمات اولیه: انجام شده در دی ماه ۱۴۰۰ در جریان سفر شهید رئیسی، رئیس جمهور وقت ایران به مسکو
موضوعات تحت پوشش: حوزه سلامت و آموزش پزشکی، برنامه عملیاتی وزارت راه و شهرسازی ایران و وزارت ساخت‌وساز، مسکن و خدمات عمومی روسیه، برنامه عملیاتی تفاهم دو کشور در حوزه استاندارد، تفاهم‌نامه زمین‌شناسی، تفاهم‌نامه همکاری‌های دو کشور در بخش پتروشیمی
