در روز‌های اخیر پس از ترور شرورانه هنیه توسط رژیم اسرائیل ، بسیاری از دلالان پا به میدان گذاشتند تا از این فضا حداکثر بهره را ببرند. هر چند بخشی از این مساله به واسطه اقدامات دشمن برای ایجاد فضای التهاب در اقتصاد ایران است تا از این طریق به نوعی بازدارندگی در خونخواهی ایران ایجاد کند، اما بانک مرکزی با مدیریت بازار توانست قیمت ارز را در محدوده نوسان ۲ هزار تومانی کنترل کند.
بر اساس تجربه سال‌های گذشته، افزایش تنش‌های سیاسی روی معاملات بازار‌ها تاثیر دارد. بخشی از این موضوع ناشی از فضاسازی دلال‌ها و سوداگران برای نوسانگیری قیمتی است. همچنین برخی نیز با ایجاد تقاضای کاذب به دنبال ایجاد التهاب در بازار ارز هستند. در ماجرای شهادت اسماعیل هنیه، تکاپوی دلالان ارزی برای تحقق سوداگری‌شان نقش بر آب شد.
در چنین شرایطی کارشناسان بازار توصیه می‌کنند مردم از ورود هیجانی به بازار خودداری کنند. تجربه نشان داده بعد از پایان التهابات، سرعت کاهش قیمت دلار بیشتر می‌شود.
اوایل امسال ایران عملیات نظامی علیه رژیم صهیونیستی انجام داد. در آن برهه قیمت دلار برای مدت کوتاهی بالا رفت، اما بلافاصله بازار ارز از هیجانات عبور کرد. در شرایط کنونی مردم نباید اقدام به خرید دلار و طلا کنند، زیرا در این روز‌های پرنوسان معاملات غیرضروری منجر به زیان مردم می‌شود.
یکی دیگر از سیگنال‌های بازار به مردم این است که بازارساز کاملا بر معاملات تسلط دارد به طوری که معاملات دلار و تتر با هیجان زیادی روبه‌رو نشدند. قیمت درهم نیز چندان تغییر نکرد، زیرا تقاضایی نداشت. طبق شنیده‌ها از منابع آگاه، بازارساز از ابتدای انتشار خبر بر بازار مسلط بود. همچنین مداخله در بازار ارز امارات نیز وجود داشت. همین مساله قیمت درهم را با کاهش ۱۰۰ تومانی همراه کرد. همچنین حساسیت بالای پلیس امارات روی معاملات، حجم معاملات ارز را کاهش داد.
در همین باره محمدجواد صدیقی، کارشناس اقتصاد در گفتگو با «وطن امروز» گفت: در زمان انجام عملیات «وعده صادق» قیمت دلار هیجانی بالا رفت و بعد از آن یک سیگنال به جامعه داده شد که احتمالا قیمت دلار بالاتر نیز می‌رود، اما بعد از آن شاهد افت ۱۵ درصدی قیمت دلار بودیم. این موضوع نشان داد همیشه خرید در زمان التهابات بازار زیانبار است.
وی ادامه داد: به همین دلیل بعد از ترور شهید هنیه شاهد افزایش تقاضا در بازار دلار نبودیم. در حالی که پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد که واکنش ایران به رژیم صهیونیستی بعد از تعرض به خاکش بالاتر خواهد بود، اما از آنجا که فعالان بازار با دقت قیمت ارز را رصد می‌کردند، متوجه شدند بازارساز کاملا بر بازار مسلط است، به همین دلیل قیمت دلار در محدوده چند هزار تومانی نوسانی موقت خواهد داشت و دوباره به زیر ۶۰ هزار تومان بازمی‌گردد.
دلار هرات نیز در کانال ۶۰ هزار تومان کار خود را آغاز کرد، اما بلافاصله به کانال ۵۹ تومان بازگشت. قیمت ارز در تهران هم نشان داد توان بالارفتن تا حد تصور افکار عمومی را ندارد و تنها با جهشی کمتر از ۱۰۰۰ تومان کار خود را در بازار شروع کرد.
در روز ترور اگر چه تتر شروعی هیجانی داشت، اما این هیجان همان روز تخلیه شد به گونه‌ای که تتر به قیمت نرمال خود بازگشت. بازارساز با هوشمندی در زمان تزریق یک هیجان بر بازار ارز، سریع سطح عرضه را با تقاضا متعادل کرد. از این رو نوسان‌گیران قیمت درهم و دلار فعالیت خود را کاهش دادند.
با توجه به اینکه فعالان عرصه بازار ارز معتقدند التهابات و هیجانات بازار کاهش می‌یابد، به همین دلیل قیمت درهم و دلار هم دوباره به کانال قبلی بازمی‌گردد. از این رو تقاضای فعلی کاذب است. گفتنی است در شرایط تنش سیاسی نباید به بازار‌های مالی رجوع کرد.
***
اقتصاد ایران در برابر تحولات سیاسی واکسینه شده
در سال‌های گذشته، شاید با شنیدن خبر ترور، تنش نظامی، تصویب یک قطعنامه جدید و حتی سخنرانی تند یک مسؤول غربی علیه جمهوری اسلامی ایران، برخی به فکر سرمایه‌گذاری و خرید طلا یا ارز می‌افتادند، زیرا ممکن بود هر لحظه نرخ دلار از چالش‌های سیاسی تاثیر بپذیرد و ناگهان با جهش‌های بی‌سابقه همراه شود، اما در مقطع کنونی خبری از این نوسان‌ها نیست؛ جهش‌هایی که مردم را با بی‌ارزش شدن هر روزه و مداوم اموال‌شان مواجه می‌ساخت و آنها را نسبت به آینده خود و فرزندان‌شان ناامید می‌کرد. این همان چیزی بود که دشمن از آن سوءاستفاده می‌کرد، چرا که با نوسان دلار هر شخصی اولیه‌ترین نیاز‌های زندگی‌اش تحت تاثیر قرار می‌گرفت، اما در حال حاضر اقتصاد کشور در مقابل این تحولات سیاسی واکسینه شده است. به نظر می‌رسد این نهال ضعیف اقتصاد، در حال تبدیل شدن به درختی تنومند با ریشه‌هایی مقاوم است.
در حال حاضر باید به تغییر شاخص‌های کلان اقتصاد توجه ویژه کرد؛ شاخص‌هایی همچون میزان رشد نقدینگی، پایه پولی، ناترازی بانک‌ها و رشد اقتصادی که تاثیر مستقیمی بر کنترل نرخ تورم و ثبات نرخ ارز دارند.
بر اساس آمار‌های بانک مرکزی، میزان رشد پایه پولی از ۴۲.۹ درصد در سال ۱۴۰۱ به حدود ۲۰ درصد تا پایان اردیبهشت‌ماه سال جاری رسیده است. همچنین نرخ رشد نقدینگی از ۳۰.۹ درصد در پایان اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با یک روند نزولی به حدود ۲۵ درصد تا پایان اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ رسیده است. این عدد‌ها نشان از موفقیت بانک مرکزی در اجرای سیاست تثبیت اقتصادی دارد.
طبق اعلام صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۲۳ رشد اقتصادی ایران بالغ بر ۴.۷ درصد شد. همچنین صادرات نفت کشور نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۳ برابر شده و وصول درآمد‌های ارزی نیز افزایش یافته است. این افزایش درآمد‌های ارزی و نفتی نقش بسزایی بر مدیریت بانک مرکزی بر بازار ارز دارد.
بهبود آمار متغیر‌های کلان اقتصادی، دلیل ثبات نسبی ارز پس از اتفاقاتی همچون عملیات توفان‌الاقصی، حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران، حمله تروریستی در کرمان، پاسخ موشکی ایران به رژیم صهیونیستی و شهادت رئیس‌جمهور پیشین است.
در حال حاضر دست پر بانک مرکزی دلیل مستحکمی بر افزایش کنترل در بازار است به‌طوری که فرزین، رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه یکی از اهداف اصلی بانک مرکزی افزایش ذخایر ارزی است، گفت: با اطمینان می‌توان گفت ذخایر آزاد ارزی و ذخایر طلا در حال افزایش است.
تجربه‌های موفق گذشته در کنترل نرخ ارز نشان از تسلط کامل بازارساز بر بازار دارد که دیگر شاهد نوسانات و جهش‌های هیجانی نیستیم. حتی عده‌ای پیش‌بینی می‌کردند با ترور و شهادت رهبر سیاسی حماس در تهران شاهد جهش نرخ‌ها در بازار باشیم که باز هم بانک مرکزی مهر بطلانی بر نقشه‌های شوم دلالان و سوداگران ارزی زد.
در همین راستا سیدکمال سیدعلی، کارشناس مسائل ارزی و معاون اسبق ارزی بانک مرکزی گفت: در حال حاضر ارز با وجود خبر‌های منفی واکسینه شده است، اما ممکن است دلال‌ها و بعضی صراف‌ها از این موضوع سوءاستفاده کنند. تجربه بانک مرکزی از شروع جنگ غزه تا به امروز با وجود شوک‌های سیاسی متعدد همچون ترور و شهادت سرداران سپاه پاسداران، عملیات تروریستی کرمان، تنش‌های بین ایران و رژیم صهیونیستی و... درباره کنترل ارز بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه افزایش نرخ ارز بار دیگر موقتی است، گفت: مردم نباید نگران اتفاقات و تحولات سیاسی و تاثیر‌پذیری بازار ارز باشند.
روند متغیر‌های کلان اقتصادی کشور نشان می‌دهد در روز‌های ناآرام سیاسی، مردم آرامش خود را حفظ کرده و از خرید و فروش دلار و طلا خودداری می‌کنند.
همچنین در همین باره مرتضی افقه، اقتصاددان گفت: در یک سال گذشته کشورمان با تنش‌های سیاسی متعددی مواجه بوده و در تمام این روز‌ها بازار ارز و طلا دچار التهاباتی شد که موقت بود. به همین دلیل با تنش‌های سیاسی نرخ ارز به طور موقت افزایش پیدا می‌کند.
افقه با اشاره به اینکه خبر شهادت اسماعیل هنیه نرخ ارز را برای ساعاتی کمی دچار نوسان کرد، افزود: با توجه به تجربه گذشته و اینکه شرایط اقتصادی نسبت به چندین ماه قبل تغییری نداشته است، نرخ ارز دچار التهاب نشد، بنابراین با گذشت چند روز از تنش سیاسی و برقراری آرامش در منطقه قیمت ارز و طلا دوباره کاهشی می‌شود.
افقه اظهار کرد: دلالان، سفته‌بازان و سوداگران در زمان رخ دادن تنش‌های سیاسی با ایجاد فضاسازی به دنبال کسب منفعت شخصی هستند که البته در این شرایط گاهی مردم نیز با رفتار هیجانی اقدام به خرید ارز می‌کنند و به نوعی باعث افزایش قیمت دلار می‌شوند، هر چند در بسیاری موارد مردم نقدینگی مازادی برای خرید ارز ندارند ولی در نهایت انتظارات تورمی باعث افزایش موقتی قیمت دلار خواهد شد.
* نوسان بازار ارز موقت است
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق هم گفت: اتفاقات سیاسی و منطقه‌ای در بازار‌های مالی بی‌تاثیر هستند. هر چند بازار جهانی نفت نیز با افزایش ۲ درصدی قیمت مواجه شد، اما واقعیت این است که نوسانات اینچنینی کاملا مقطعی و زودگذر است، چراکه معادلات بزرگ و مهم سیاسی و منطقه‌ای را تغییر نخواهد داد.
حمید حسینی افزود: ذخیره ارزی کشور امسال بهتر از سال گذشته است، به همین دلیل التهابات احتمالی بازار ناشی از رخداد‌های سیاسی کوتاه‌مدت خواهد بود، چراکه افزایش صادرات کالا‌های غیرنفتی و رشد درآمد نفتی باعث شده منابع ارزی بیشتری در کشور وجود داشته باشد. به طور قطع این تغییر در درآمد ارزی در کنترل و مدیریت بازار نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است.
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با تاکید بر اینکه التهاب بازار ارز به هیچ عنوان پایدار و طولانی نیست، گفت: مطمئنا این اتفاق در روند طبیعی بازار ارز تاثیر چندانی ندارد و تجربه نشان داده هیجانات زودگذر خیلی زود هم تخلیه خواهد شد. ضمن اینکه مردم بخوبی با این وضعیت آشنا هستند و می‌دانند هجوم بردن به بازار ارز در این شرایط به هیچ عنوان به سودشان نیست و چیزی جز ضرر و زیان در انتظارشان نخواهد بود. همچنین باید توجه داشت قیمت‌های اعلامی بازار طلا و سکه با توجه به تحولات سیاسی منطقه کمی بالاتر رفته است، اما نباید فراموش کرد این نرخ تحت تاثیر ۲ شاخص افزایش قیمت جهانی انس طلا و نوسان نرخ ارز است. در واقع قیمت انس طلای جهانی با ۲ هزار و ۴۳۳ دلار به طور متوسط با ۴۷ دلار افزایش همراه شد. همچنین قیمت سکه نسبت به ابتدای هفته با حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان افزایش روبه‌رو شد.
