رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای روز گذشته در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان نهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران، بخش مهمی از سخنان خود را به مسئله سیاست خارجی و بین‌المللس اختصاص دادند.
رهبر انقلاب در ابتدای سخنان خود با تجلیل از فعالیت های دولت سیزدهم و تقدیر از شهید حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه شهید دولت سابق، برخورد فعالانه با حوادت و امواج جهانی و منطقه ای را مورد توصیه و تاکید قرار دادند.
ایشان در این زمینه فرمودند: «در مقابل امواج و حوادث جهانی و بخصوص منطقه‌ای، برخورد کشور، برخورد فعّال باشد، برخورد اثرگذار باشد، نه برخورد منفعل. مسائل گوناگونی چه از لحاظ سیاسی، چه از لحاظ علمی، چه از لحاظ پیشرفتها و ابتکارات فوق‌العاده و عجیب علمی ــ فرض کنید مثل هوش مصنوعی ــ در دنیا اتّفاق می‌افتد؛ با این، فعّال برخورد کنید، منفعل برخورد نکنید؛ اثرگذار برخورد کنید. غفلت و تغافل از آنچه در دنیا پیش می‌آید، در منطقه پیش می‌آید، جایز نیست. هر حادثه‌ای پیش می‌آید، ما یک موضعی در قبال آن داریم؛ این موضع را صریح، روشن، با قوّت و متانت ابراز کنیم تا دنیا بشناسد و بفهمد که ایران اسلامی در این قضیّه چه میگوید. دولت سیزدهم در این باره تلاش خوبی داشت. خدا رحمت کند، شهید خدمت، مرحوم امیرعبداللهیان را؛ دیپلمات خیلی خوبی بود، مذاکره‌کننده‌ی خیلی خوبی بود، تلاش و فعّالیّت خوبی داشت؛ بنده از نزدیک کارهای ایشان را میدیدم؛ خوب حرکت میکرد، خوب کار میکرد. این فعّالیّت و تلاش ان‌شاءالله بایستی ادامه پیدا کند.»
به اذعان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران حوزه روابط بین الملل، سرعت تحولات بین المللی در عرصه های مختلف در طی سالیان اخیر بسیار شتاب گرفته و جهان شاهد بروز و ظهور مسائل و موضوعات جدیدی است. شاخص اصلی تحولات در قرن بیست و یکم و به خصوص در دهه اخیر که دوره نوین معاصر را از گذشته متمایز می سازد، سرعت و شدت تحولاتی است که ابعاد وسیع تری دارد.
بحران کرونا، اوج گیری هوش مصنوعی، جنگ کریدورها، تغییر جهت تجارت جهانی منطقه خاورمیانه از غرب به شرق و ده ها موضوع دیگر تنها در طی چند سال گذشته دنیا و منطقه را دستخوش تحولات زیادی قرار داده است. در این میان لزوم واکنش سریع و سیاست گذاری جدید در مواجهه با مسائل مختلف یکی از ارکان فعالیت های دستگاه دیپلماسی و سایر دستگاه‌های مرتبط در دولت است که نمود بارزی از موفقیت در این مواجهه را میتوان در تحرکات شهید حسین امیرعبداللهیان دید.
رهبر معظم انقلاب در رهنمود های خود ارتباط با همسایگان را یکی دیگر از ظرفیت ها و امتیازات ایران دانسته و دولت چهاردهم را به گسترش ارتباط فعالانه با همسایگان دعوت کردند. ایشان در این زمینه فرمودند: «یکی از حرف‌ها در مورد سیاست خارجی این است که ما در ارتباطات خارجی اولویّت‌هایی داریم؛ یکی از اولویّتهای ما همسایگان ما هستند. ما جزو کشورهای دارای همسایگان متعدّد هستیم؛ این از جمله‌ی امتیازات یک کشور است. تقریباً چهارده همسایه در اطراف ما هست؛ این یک امتیاز برای ما است. بایستی ما بر روی روابط با همسایگان کار کنیم، تلاش کنیم؛ این از اولویّتهای ما است.»
ایران اسلامی به لحاظ موقعیت سوق الجیشی و ژئوپلتیک خود، به لحاظ تعداد همسایگان خاکی و آبی جز کشورهایی است که بیشترین تعداد همسایگان را داراست. این خصیصه ویژه ایران مزیت ها و ظرفیت‌های بسیاری را با خود به همراه داشته و از سویی دیگر صلح و ارتباط دوستانه میان کشورهای منطقه و همسایگان ایران میتواند نفعی جمعی را برای همه به همراه داشته باشد.
حضرت آیت الله خامنه ای در فرازی دیگر از سخنان خود گسترش دیپلماسی با دنیای غیر غربی را نیز مورد تاکید قرار دادند. رهبر انقلاب در همین راستا عنوان می دارند: «یکی از اولویّت‌ها ارتباط با کشورهایی است که میدان دیپلماسی ما را میتوانند گسترش بدهند؛ مثلاً کشورهای آفریقا، کشورهای آسیا؛ اینها میدان دیپلماسی ما را گسترش میدهند؛ ارتباط با اینها جزو اولویّت‌ها است.»
فرصت های بیشمار جهان غیر غربی، بسیاری از قدرت های نوظهور اقتصادی را به حضور در این مناطق و عرصه ها ترغیب کرده و گسترش تبادلات تجاری و اقتصادی با مناطق کمتر توسعه یافته در دنیا، در طی سالهای گذشته اهمیت یافته است. این مسیر که در طی سه سال فعالیت دولت سیزدهم با جدیت پیگیری شد یکی از تاکیدات رهبر انقلاب به دولت چهاردهم نیز هست.
مقام معظم رهبری ارتباط با دوستان ایران در دوران سخت فشارهای حداکثری و تحریم های ظالمانه غرب را یکی دیگر از خواسته های خود از دولت چهاردهم عنوان داشتند، آیت الله خامنه ای در این حوزه اظهار می دارند: «یکی از اولویّت‌ها ارتباط مستحکم با کشورهایی است که در این سال‌ها در قبال فشارها از ما حمایت کرده‌اند، به ما کمک کرده‌اند؛ چه در سازمان ملل، چه در غیر سازمان ملل، چه در میدان عمل، همکاری‌های اقتصادی و غیره، از ما حمایت کرده‌اند؛ ما قدرشناسی باید بکنیم؛ ارتباطاتمان را با اینها بایستی مستحکم کنیم؛ این سیاست اولویّت‌دار ما است؛ و از این قبیل کارهای اولویّت‌داری در این زمینه وجود دارد.»
عدم همراهی قدرت‌های شرقی با روند فشارهای غرب بر ایران در طی سالهای گذشته و نقش برخی از کشورهای منطقه در خنثی سازی تحریم‌های ظالمانه و حداکثری برعلیه ملت ایران واقعیتی غیر قابل انکار به شمار می آید. ایران در دوره دولت چهاردهم باید در کنار مذاکرات رفع تحریم‌ها در موضوع برنامه صلح آمیز هسته‌ای، به تداوم و گسترش روابط با دوستان راهبردی خود در جهان غیرغربی و منطقه ادامه دهد.
رهبر انقلاب در بخشی دیگر از فرمایشات خود با انتقاد از رویکرد دوگانه و بدعهدی های مکرر اروپایی ها در طی سالهای اخیر، تغییر نگاه جمهوری اسلامی ایران به اروپا را منوط به تغییر و اصلاح رفتار آنان دانستند و آنان را به جبران رفتارهای خود دعوت کردند. ایشان در این زمینه می افزایند: « البتّه این‌جور نیست که ما بگوییم یک انگیزه‌ی مخالفت و دشمنی‌ای با بعضی از کشورها، مثلاً کشورهای اروپایی ــ که حالا من جزو اولویّت‌ها آنها را ذکر نکردم ــ داریم؛ نه. علّت اینکه کشورهای اروپایی را بنده به عنوان اولویّت ذکر نمیکنم، این است که اینها با ما این چندساله خوب رفتار نکردند؛ با ما خوب برخورد نکردند. در قضیّه‌ی تحریم‌ها، در قضیّه‌ی نفت، در قضایای گوناگون، در عناوین جعلی مثل حقوق بشر و امثال اینها، با ما بد رفتار کردند؛ [اگر] این رفتار بد را نداشته باشند، البتّه آن [کشورها] هم جزو اولویّتهای ما است، آن هم جزو مواردی است که ارتباط با آنها برای ما دارای اولویّت است. البتّه چند کشور هستند که ما اذیّت‌های آنها را، رفتار عنادآمیزشان را فراموش نمیکنیم.»
اتحادیه اروپا در طی سالهای گذشته، هربار با اقدامی ناشایست، بیشتر از پیش خود را در چشم ملت ایران سرافکنده‌تر ساخته و نه تنها هیچ نقش سازنده‌ای را در رفع تنش‌ها ایفا نکرده که بالعکس با در پیش گرفتن سیاست دشمنی با ملت ایران تنش‌های میان ایران و غرب را گسترش نیز داده است. سه قدرت اروپای غربی (انگلیس،فرانسه و آلمان) در طی سالهای اخیر نقش مهمی را در سیاسی‌کاری‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی ایفا کرده و در آخرین اقدام خود با تصویب قطعنامه مخرب و غیرسازنده در شورای حکام آژانس به روند مذاکرات ضربه مخربی را وارد ساخته اند.
آنان با سو استفاده از اغتشاشات ۱۴۰۱ و در حالی که خود بزرگترین ناقض حقوق بشر و بزرگترین سرکوب گر حقوق شهروندی به شمار می آیند، جمهوری اسلامی ایران را آماج تهمت‌ها و دخالت‌های خود قرار دادند. این روند اروپایی‌ها در سالهای گذشته به همراه بی‌عملی و بی تعهدی آنان در قبال خروج بی کیفر آمریکا از برجام نشان گر این است که اروپایی ها با تلقی غلط از نظام بین الملل و مسیر پیش روی جمهوری اسلامی ایران، همچون گذشته همچنان در سودای سیاست های استعمارگرایانه خود قرار دارند.
جهان غیرغربی ترجیع بند سخنان رهبر معظم انقلاب
ترجیع بند سخنان حضرت آیت الله خامنه ای در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری مسعود پزشکیان و خواسته های ایشان از دولت چهاردهم در حوزه سیاست خارجی که در موارد فوق مورد اشاره قرار گرفت، فرصت‌های بی‌بدیل جهان غیرغربی است، ایشان سیاست همسایگی را امتیاز و اولویت سیاست خارجی ایران دانسته و از این رو بر فرصت ارتباط با همسایگان تاکید داشتند، از سویی دیگر بر گسترش دیپلماسی با آفریقا و آسیا به عنوان مناطق بکر غیرغربی تاکید کرده و بر اهمیت این مناطق در سیاست خارجی ایران تاکید داشتند و در فراز بعد بر تحکیم، استحکام و گسترش روابط با دوستان ایران در دوران فشارهای ظالمانه غرب برعلیه مردم ایران صحه گذاشتند، این دوستان چه در میان ابرقدرت‌های غیرغربی و چه در میان کشورهای مستقل در اقصی نقاط جهان در سالیانی که اروپا کمترین تلاشی را برای احیای برجام مصروف نداشت، ایران را در برابر فشارها و تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده آمریکا یاری دادند.
بدون شک فرصت های جهان غیر غربی علاوه بر کاهش وابستگی کشور به غرب، اروپایی‌ها را به اصلاح رفتار خود و احیا روابط با ایران ترغیب خواهد کرد.
