شبکه‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر به یکی از قدرتمندترین ابزار‌ها در زمینه سیاست و انتخابات تبدیل شده‌اند. این شبکه‌ها از طریق فراهم کردن بستر‌های ارتباطی و اطلاعاتی، تغییرات اساسی در شیوه‌های تعامل و تأثیرگذاری سیاسی ایجاد کرده‌اند و این موضوع تا حدی در بین کاربران جهان تاثیر داشته که برخی بر این باورند پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا به واسطه اخبار و اطلاعاتی بود که این فرد در شبکه‌های اجتماعی خود منتشر کرد.
در انتخابات‌های دیگری نظیر انتخابات سال ۲۰۰۸ آمریکا باراک اوباما با راه اندازی کمپین انتخاباتی خود در فیسبوک و توییتر توانست نظر بسیاری از شهروندان آمریکایی را به خود جلی کند و در این انتخابات پیروز شود. در انگلستان نیز همه پرسی برکسیت سال ۲۰۱۶ که منجر به خروج این کشور از اتحادیه اروپا شد، شبکه‌های اجتماعی توانستند نقش بسار مهمی ایفا کنند و استفاده از توییتر و فیسبوک برای انتشار اخبار دروغ و تبلیغات هدفمند، از تاثیرگذارترین موارد در تغییر ارا در این همه پرسی بود.
با توجه به اهمیت این موضوع در این گزارش به بررسی نقش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بومی در انتخابات پرداخته شده است.
انتشار سریع اطلاعات
یکی از ویژگی‌های اصلی شبکه‌های اجتماعی، امکان انتشار سریع و گسترده اطلاعات است. این ویژگی به کاندیدا‌ها و احزاب سیاسی این امکان را می‌دهد تا پیام‌های خود را به سرعت به مخاطبان وسیع‌تری برسانند. با استفاده از پلتفرم‌های داخلی و خارجی نظیر بله، ایتا، سروش، توییتر، فیسبوک، اینستاگرام و تلگرام، کاندیدا‌ها می‌توانند برنامه‌ها و دیدگاه‌های خود را به طور مؤثر‌تری تبلیغ کنند.
تعامل مستقیم با رأی‌دهندگان
شبکه‌های اجتماعی امکان تعامل مستقیم بین کاندیدا‌ها و رأی‌دهندگان را فراهم می‌کنند. این امر موجب می‌شود که کاندیدا‌ها به سوالات و نگرانی‌های رأی‌دهندگان به سرعت پاسخ دهند و این تعامل باعث ایجاد حس نزدیکی و اعتماد بیشتر می‌شود. همچنین، کاندیدا‌ها می‌توانند از بازخورد‌های دریافتی از طریق این شبکه‌ها برای بهبود استراتژی‌های خود استفاده کنند.
کمپین‌های تبلیغاتی هدفمند
با استفاده از داده‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی، کاندیدا‌ها می‌توانند کمپین‌های تبلیغاتی هدفمند ایجاد کنند. این کمپین‌ها بر اساس تحلیل داده‌ها و رفتار‌های کاربران طراحی می‌شوند و به این ترتیب پیام‌ها به صورت دقیق‌تری به مخاطبان مورد نظر می‌رسند. به عنوان مثال، استفاده از تبلیغات پرداختی در فیسبوک و اینستاگرام به کاندیدا‌ها امکان می‌دهد تا به گروه‌های خاصی از رأی‌دهندگان دسترسی پیدا کنند.
شکل‌دهی به افکار عمومی
شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در شکل‌دهی به افکار عمومی و ایجاد جو عمومی دارند. انتشار گسترده اخبار، شایعات و تحلیل‌ها در این شبکه‌ها می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر نگرش و تصمیم‌گیری رأی‌دهندگان داشته باشد. به عنوان مثال، استفاده از هشتگ‌ها و کمپین‌های مجازی می‌تواند به برجسته‌سازی مسائل مهم و تأثیرگذاری بر بحث‌های عمومی کمک کند.
مبارزات منفی و جنگ روانی
شبکه‌های اجتماعی همچنین به عنوان بستری برای مبارزات منفی و جنگ روانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتشار شایعات، اخبار کذب و تخریب شخصیتی کاندیدا‌ها از جمله ابزار‌هایی است که در این زمینه به کار گرفته می‌شود. این امر می‌تواند به تخریب اعتبار کاندیدا‌ها و تأثیرگذاری منفی بر نتایج انتخابات منجر شود.
چرا استفاده از شبکه‌های اجتماعی بومی در انتخابات ضرورت دارد؟
از آنجایی که در چند سال اخیر شبکه‌های اجتماعی بومی در کشور‌های مختلف توسط کاربران به رسمیت شناخته شده‌اند، این بستر‌ها نیز به نوبه خود نقش مهمی در انتخابات ایفا می‌کنند. در ادامه بخشی از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی بومی در انتخابات مطرح شده است.
۱. تناسب فرهنگی و زبانی
شبکه‌های اجتماعی بومی با توجه به فرهنگ و زبان محلی طراحی می‌شوند که این امر به تعامل بهتر و مؤثرتر با کاربران محلی منجر می‌شود. این شبکه‌ها می‌توانند پیام‌های کاندیدا‌ها را به زبانی ساده‌تر و قابل فهم‌تر برای مخاطبان محلی منتقل کنند.
۲. اعتماد بیشتر کاربران
کاربران محلی معمولاً به شبکه‌های اجتماعی بومی اعتماد بیشتری دارند. این اعتماد می‌تواند به انتقال بهتر پیام‌ها و افزایش مشارکت مردمی در انتخابات منجر شود. شبکه‌های بومی به دلیل شناخت بهتر از جامعه محلی و نیاز‌های آن، می‌توانند به عنوان واسطه‌های قابل اعتمادی در فرآیند انتخابات عمل کنند.
۳. نظارت بر محتوای منتشر شده در شبکه اجتماعی بومی
از آنجایی که این شبکه‌های اجتماعی توسط دولت یک کشور اداره می‌شود، امکان انتشار اخبار اشتباه و جهت دار به حداقل خود خواهد رسید و اطلاعات غلط به سرعت از بین خواهند رفت. از طرف دیگر به کمک این نظارت تهمت و هرگونه اطلاعات نادرست نسبت داده شده به یک کاندید به سرعت در یک شبکه اجتماعی بومی مشخص خواهد شد.
۴. کاهش وابستگی به شبکه‌های خارجی
استفاده از شبکه‌های اجتماعی بومی می‌تواند وابستگی به شبکه‌های اجتماعی خارجی را کاهش دهد. این امر می‌تواند به کاهش تأثیرات خارجی و جلوگیری از دخالت‌های احتمالی در انتخابات کمک کند. به عنوان مثال، در کشور‌هایی که به دلیل مسائل امنیتی یا حاکمیتی به محدودیت‌های دسترسی به شبکه‌های اجتماعی خارجی رو به رو هستند، شبکه‌های بومی می‌توانند نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و مشارکت مردمی ایفا کنند.
کلام پایانی
شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی در فرآیند انتخابات دارند و به عنوان ابزار‌های قدرتمندی برای انتشار اطلاعات، تعامل با رأی‌دهندگان، ایجاد کمپین‌های تبلیغاتی هدفمند و شکل‌دهی به افکار عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین، شبکه‌های اجتماعی بومی با توجه به تناسب فرهنگی و زبانی و اعتماد بیشتر کاربران محلید و جلوگیری از مداخلات سایر کشور‌ها در زمان تبلیغات و برگزاری انتخابات می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر انتخاب یک کاندید در نظر مردم داشته باشند. بهره‌برداری هوشمندانه و اخلاقی از این ابزار‌ها می‌تواند به افزایش مشارکت مردمی در انتخابات کمک کند.
