اینجانب سید محمود نبویان فرزند سید مهدی به شماره شناسنامه نُه متولد سال 1344 در یک خانواده مذهبی در شهرستان بابل از استان مازندران به دنیا آمدم. دوران ابتدایی و راهنمایی را در همین شهر به پایان رساندم. در رشته ریاضی و فیزیک تا سال سوم دبیرستان در بابل تحصیل کردم و برای سال چهارم به قم آمدم.
سوم راهنمایی بودم که انقلاب به پیروزی رسید و به سبب مذهبی بودن خانواده در راهپیمایی‌های انقلاب –در حد تناسب سنی خودم- شرکت می‌کردم. بعد از پیروزی انقلاب نیز –به سبب اقتضائات محلی که گرایش‌های مارکسیستی و نیز جریان منافقین در آن زیاد بوده است- با این جریانات درگیر بوده‌ام. با شروع جنگ نیز در حد توان در جبهه حضور پیدا کرده و به صورت مختصر جانباز شدم. بحمدالله خانواده اینجانب نیز در جبهه‌های حق علیه باطل حضور جدی داشته‌اند، به طوری که چهارتن از بستگان –دو همشیره زاده، داماد و نیز برادرخانم اینجانب-به شهادت نائل شده‌اند و علاوه بر چند جانباز یک نفر نیز آزاده در خانواده و بستگان وجود دارند.
بعد از گذراندن سال چهارم دبیرستان برای تحصیل در حوزه علمیه به شورای مدیریت قم جهت تحصیل در حوزه قم مراجعه کردم ولی به علت شهرستانی بودن، آنها از پذیرش امتناع کردند. از این رو، در سال 1362برای تحصیل در حوزه علمیه به تهران رفتم و تقریبا مدت دو سال در تهران –که مدت شش ماه آن در حوزه آقای مجتهدی ره بوده است - درس خوانده‌ام. در انتهای همان سال به حوزه فیضیه مازندران در بابل با مدیریت حضرت آیةالله محمد فاضل استرابادی مراجعه کردم. تا انتهای کفایتین –جز یکسال- در همان حوزه تحصیل کردم.
در سال 1371 برای ادامه تحصیل –یعنی درس خارج – وارد قم شدم و در درسهای حضرات آیات وحید خراسانی و شیخ جواد تبریزی –به مدت چهار سال- شرکت کردم.
در سال 1373 وارد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره شده و در سال 1378 در رشته فلسفه در مقطع کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شدم. بعد از سه سال –یعنی در سال 1381- نیز وارد مقطع دکتری در رشته فلسفه تطبیقی شده و در سال 1386 در این رشته فارغ التحصیل شدم.
سوابق تحصیلی
خارج فقه و اصول.
دکتری فلسفه مؤسسه امام خمینی(ره).
فعالیت های اجرایی
سوابق اجرایی-پژوهشی
1- پانزده سال است که عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره هستم، و الان در رتبه دانشیاری مشغول خدمت می‌باشم.
2- بیش از چهار سال –از تاریخ 26/7/1386 تا 29/12/1390- قائم مقام پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام – به ریاست حضرت آیه‌الله صادق لاریجانی (ریاست محترم قوه قضائیه)- وابسته به مجلس خبرگان رهبری.
3- بعد از مقطع دکتری کارگروه فلسفه حق را در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره راه اندازی کرده و مدیریت آن را به عهده دارم.
4- بیش از پنج سال است که عضو شورای کانون طلوع –کانونی که مسئولیت اعزام سخنرانان و اساتید در حوزه کلام، فلسفه و ... به دانشگاههای سراسر کشور را به عهده دارد- هستم.
5- به همین مدت عضو شورای طرح ولایت –طرحی که به برنامه‌ریزی در زمینه تهیه متن و نیز تعیین اساتید برای دانشجویان، معلمان و اساتید دانشگاه می‌پردازد- هستم.
6- از سال 1391 تا سال 1395 به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و در کمیسیون آموزش و تحقیقات مشغول خدمت بودم.
7- برای اولین بار بود که کمیته اسلامی شدن علوم انسانی و دانشگاه ها در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی را راه اندازی کرده و مسئولیت آن را بعهده داشتم.
8- در این مدت عضو شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده ام.
9- نیز در این مدت – جز یکسال آن- در شورای کمیته تحول در علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی – به ریاست آقای دکتر حداد عادل- عضویت داشته ام.
10- در مسأله سرنوشت ساز برجام، عضو کمیسیون ویژه بررسی برجام و دبیر آن کمیسیون بوده ام.
11- عضو هیات اجرایی جذب دانشگاه فرهنگیان
12- معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
13- رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی مجمع جهانی مذاهب اسلامی
فعالیتهای آموزشی
غیر از تحصیل در حوزه علمیه و نیز موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره تدریس‌هایی نیز داشته‌ام که به قرار زیر است:
1- در حوزه علمیه در کنار درس خواندن به تدریس منطق، اعتقادات، معانی و بیان، فلسفه، اصول و فقه نیز مشغول بوده‌ام. نیز در سالهای متمادی در تربیت مدرس حوزه علمیه قم، نهایه الحکمه علامه طباطبائی –که در موضوع فلسفه است- برای کسانی که جهت تدریس در حوزه انتخاب شده‌اند، به تدریس مشغول بوده‌ام.
2- در موسسه نیز به تدریس «آموزش فلسفه» و «نهایه الحکمه» مشغول می‌باشم.
3- غیر از تدریس در حوزه در ایام تحصیل، از سال 1376 فعالیت در دانشگاه ها را آغاز کردم. تابستان 1376 بوده است که در جمع دانشجویان طرح ولایت کتاب هستی شناسی و نیز فلسفه اخلاق را تدریس کرده‌ام. از آن سال تا به حال در تمام تابستان ها –جز دو سال- در این طرح به تدریس مباحث فلسفی و خداشناسی مشغول هستم.
در دولت گذشته نیز مباحث خداشناسی فلسفی را برای معلمین –که در طرحی به عنوان طرح ولایت از سراسر کشور- شرکت می‌کردند، و نیز اساتید دانشگاه –که در طرح معرفت شرکت می‌کردند- تدریس کردم.
همچنین در طول سال تحصیلی به تدریس های مختلف و نیز مناظره و سخنرانی های متعدد در دانشگاههای مختلف کشور مشغول بوده و هستم. تقریبا در بسیاری از نقاط مختلف کشور برای سخنرانی و برگزاری کارگاههای علمی در دانشگاههای مهم-مانند دانشگاه صنعتی شریف، علم و صنعت، فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان، دانشگاه اصفهان، دانشگاه تبریز، سهند تبریز، دانشگاه گیلان، دانشگاه کرمانشاه، بوعلی سینای همدان، دانشگاه خلیج فارس، پزشکی و فنی و صنعتی بابل، آزاد قائمشهر، علوم پایه سمنان، دانشگاه ایلام، و ... -در موضوعات کلام قدیم، کلام جدید، روشنفکری، مدرنیته و مسائل سیاسی به مناظره، کلاس و ارائه سخنرانی پرداختم. (تعداد چنین برنامه‌هایی تقریبا بیش از پانصد برنامه می‌باشد). غیر از دانشگاه ها در جمع های مردمی نیز برای سخنرانی و تبیین مسائل سیاسی روز حاضر شده‌ام.
فعالیت های پژوهشی
در زمینه پژوهشی کتب و مقالات مختلف زیر را به رشته تحریر در آورده‌ام.
(الف)- کتبی که چاپ شده است به قرار زیر است:
ا- حق و چهار پرسش بنیادین:
این کتاب که در سال 1388 به چاپ رسیده است در مورد فلسفه حق است و چهار مسأله را در مورد حق توضیح می دهد: معنای حق، اعتباری یا تکوینی بودن حق، تلازم حق و تکلیف و انواع حق.
2- جستارهایی در باب دین و دنیای مدرن: این کتاب مجموعه‌ای از مقالات است که در مقام بیان مولفه‌های اساسی مدرنیته و تفاوت آن با اندیشه اسلامی است. مقالاتی چون: پارادکس اسلام مدرن، اومانیسم، لیبرالیسم، سکولاریسم، دین سکولار، فمینیسم، علم گرایی، اعتبار تئوریهای علمی، تجربه دینی و وحی. این کتاب که در طول یک سال دو چاپ خورده است، چاپ چهارم آن از سوی موسسه آموزشی و پژوهشی منتشر شده است.
3- شمولگرایی: این کتاب که نقدی بر کتاب صراط های مستقیم عبدالکریم سروش است در سال 1385 به چاپ دوم رسیده است.
4- راه و بیراه: این کتاب خلاصه ای از مباحث شمولگرایی است که از سوی سازمان تبلیغات اسلامی به چاپ رسیده است.
5- پلورالیزم دینی: این کتاب که از سوی کانون اندیشه جوان منتشر شده است، در سال 1388 به چاپ دوم خود رسیده است.
6- سروش مغالطات: این کتاب به بیان بخش اندکی از مغالطاتی که آقای عبدالکریم سروش در نوشتار خود مرتکب شده است، می پردازد و به چاپ چهارم خود رسیده است.
7- سیر مطالعات مباحث اعتقادی: این کتاب به بیان سیر مطالعات در حوزه مباحث اعتقادی می پردازد.
8- مغالطات ژورنالیستی: این کتاب به بیان برخی از مهمترین مغالطاتی که در مطبوعات و نوشتار بعضی از نویسندگان موجود است، پرداخته است.
9- تاریخچه و مفهوم حق: این کتاب که به صورت تفصیلی به بیان تاریخچه طرح مسأله حق میان بشر و نیز معنای حق نزد متفکرین غربی و اسلامی می پردازد، از سوی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره در سال 1390 منتشر شده است.
10- چیستی حق: این کتاب یکی از مسائل مهم در مورد موضوع حق را مورد بررسی قرار داده است. معنای اعتبار، حقیقت اعتبار، معنای تکوینی، فطری، ذاتی و طبیعی در مسأله حق، لوازم تکوینی و اعتباری بودن حق و داوری در مورد این مسأله که آیا حق تکوینی داریم یا نه؟ بررسی دیدگاه های مرحوم اصفهانی، علامه طباطبائی و سایر بزرگان در مورد حقیقت اعتبار از مباحث این کتاب است.
(ب)- مقالاتی که در مجلات علمی و پژوهشی منتشر شده است عبارتند از:
1- مفاهیم کلی.
این مقاله به بیان انواع سه‌گانه مفاهیم کلی –یعنی مفاهیم ماهوی، مفاهیم فلسفی
و مفاهیم منطقی- و ویژگیها و تفاوتهای آنها می‌پردازد و در شماره‌های 2-1 (پائیز
و زمستان 1382) مجله علمی –پژوهشی معرفت فلسفی منتشر شده است.
2- مغالطات :این مقاله به بیان انواع مغالطات در منطق پرداخته و در شماره 11 مجله علمی –پژوهشی معرفت فلسفی منتشر شده است.
3- مجرد و مادی: این مقاله تعریف و خواص موجود مجرد و مادی و نیز تفاوتهای آنها را از دیدگاه برخی از فلاسفه مورد بررسی قرار می‌دهد. و در شماره 15 (بهار 1386) مجله علمی-پژوهشی معرفت فلسفی به چاپ رسیده است.
4- معنا و ماهیت حق: حق به چند معنا آمده است و اندیشمندان اسلامی و غربی چه دیدگاهی را در این مورد مطرح کرده‌اند. این مقاله –که به امر فوق می‌پردازد- در شماره 16 (تابستان 1386) مجله فوق به چاپ رسیده است.
5- حق و تکلیف و تلازم آنها: تلازم حق و تکلیف از مسائل اساسی در حوزه فلسفه حق است. آیا حقی می‌توان یافت که تلازمی با تکلیف نداشته باشد؟ چند نوع تلازم قابل تصور است؟ این مقاله در شماره 18 (زمستان 1386) مجله علمی-پژوهشی معرفت فلسفی منتشر شده است.
6- جستاری در انواع حق: انواع مختلف حق به صورت کلی در چند قالب جای می‌گیرد. این مقاله در شماره 20 (تابستان 1387) مجله علمی-پژوهشی معرفت فلسفی منتشر شده است.
7- صاحبان حق: حق برای چه نوع موجودی قابل اثبات است. آیا همه انسانها –مجنون، علیل، جنین، افراد در حالت بیهوشی- دارای حق هستند؟ حیوانات چطور؟ آیا می‌توان برای گیاهان و جمادات نیز حق قائل شد؟ دیدگاه اسلامی در این مورد چیست؟ و چه تفاوتی با دیدگاه غربی دارد؟ این مقاله در شماره 27 مجله علمی-پژوهشی معرفت فلسفی به چاپ رسیده است.
8- اعتباریات نزد مرحوم اصفهانی: این مقاله در سال 1390 در مجله علمی- پژوهشی معرفت فلسفی به چاپ رسیده است.
9- چیستی اعتبار نزد علامه طباطبائی: این مقاله در شماره 34 مجله علمی-پژوهشی معرفت فلسفی در زمستان 1390 به چاپ رسیده است.
10- کالبد شکافی معنای حق در اندیشه سیاسی فقهای شیعه
این مقاله در تاریخ زمستان 1386 در شماره 46 مجله علمی-پژوهشی حکومت اسلامی منتشر شده است.
11- کالبد شکافی معنای حق نزد اندیشمندان غربی
این مقاله در تاریخ زمستان 1386 در شماره 47 مجله علمی-پژوهشی حکومت اسلامی منتشر شده است.
12- تبیین و نقد نظریه هوفلد در تقسیم حق (2).
این مقاله در شماره 52 مجله علمی-پژوهشی حکومت اسلامی در تابستان 1388 به چاپ رسیده است.
13- تلازم حق و تکلیف
این مقاله در شماره 4 مجله علمی-پژوهشی حکمت آئیین در تابستان سال 1389 منتشر شده است.
14- تحلیل معناشناسی حق
این مقاله در شماره 6 مجله علمی-پژوهشی حکمت آئین در زمستان سال 1389 به چاپ رسیده است.
15- وحدت وجود از دیدگاه صدرالمتالهین
این مقاله به همراه سید محمد مهدی نبویان در شماره 18 مجله علمی-پژوهشی آئین حکمت در زمستان سال 1392 به چاپ رسیده است.
16- معنا و لوازم حق تکوینی و حق اعتباری
این مقاله در شماره 21 مجله علمی-پژوهشی آئین حکمت در پاییز سال 1393 منتشر شده است.
17- وحدت وجود از دیدگاه علامه طباطبائی
این مقاله به همراه سید محمد مهدی نبویان در شماره 16 مجله علمی-پژوهشی حکمت اسراء در تابستان 1392 منتشر شده است.
(ج)- علاوه بر کتب و مقالات، و ارزیابیهایی که در مورد مقالات چند مجله علمی-پژوهشی داشته ام، پایان‌نامه‌هایی که راهنمایی یا مشاوره کرده‌ام به قرار زیر است:
1- عنوان: «نقد و بررسی کتاب صراطهای مستقیم»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: راهنما، دانش‌پژوه: سید محمد علی رضوی، سال: 1383، مکان تحصیل: جامعه‌المصطفی العالمیه.
2- عنوان: «بررسی مبانی معرفت شناسی لیبرالیسم جان‌لاک و نسبت آن با مبانی معرفت‌شناسی اسلامی از نگاه شهید مطهری»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: عبدالبصیر نبی‌زاده، سال: 1384، مکان تحصیل: جامعه‌المصطفی العالمیه.
3- عنوان: «وجود ذهنی از دیدگاه علامه طباطبائی و شهید مطهری»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: عبدالخالق ظفری، سال: 1385، مکان تحصیل: جامعه المصطفی العالمیه.
4- عنوان: «عالم مثال در اندیشه سهروردی»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: سید ذبیح‌الله هاشمی نژاد، سال: 1386، مکان تحصیل: جامعه المصطفی العالمیه.
5- عنوان: «حق و باطل در قرآن کریم از منظر معرفت‌شناسی»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: غلامرضا قربانلو، سال: 1388، مکان تحصیل: تربیت مدرس علوم عقلی حوزه علمیه قم.
6- عنوان: «ملکیت تکوینی از دیدگاه علامه طباطبائی و مصباح»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: فتحی، سال: 1389، مکان تحصیل: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره.
7- عنوان: «حقوق طبیعی از دیدگاه علامه طباطبائی و شاگردان (شهید مطهری، استاد مصباح و آیه‌الله جوادی)»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: راهنما، دانش‌پژوه: امین‌رضا عابدی‌نژاد، سال: 1388، مکان تحصیل: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره.
8- عنوان: «بررسی و تقسیم هوفلد در باره حق، مقطع»: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: سید مصطفی حسینی نسب، سال: 1388، مکان تحصیل: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره.
9- عنوان: «کارکردهای اجتماعی دین با مقایسه‌های آراء علامه طباطبائی و اریک فروم»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: حسن اناری مومن آبادی، سال: 1389، مکان تحصیل: دانشگاه معارف اسلامی.
10- عنوان: «انسان اخلاقی در آموزه‌های اسلام و مدرنیته»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: فاطمه فرهادی، سال: 1389، مکان تحصیل: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
11- عنوان: «منشأ الهی حق»، مقطع: دکتری، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: علی رمضانی، سال: 1389، مکان تحصیل: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره.
12- عنوان: «مبانی نظری اندیشه سیاسی امام خمینی‌ره»، مقطع: دکتری، سمت: راهنما، دانش‌پژوه: حسنعلی سلمانیان، سال: 1389، مکان تحصیل: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره.
13- عنوان: «اعتباری یا تکوینی بودن حق از دیدگاه علامه طباطبائی و شاگردان (شهید مطهری، استاد مصباح و استاد جوادی)»، مقطع: دکتری، سمت: راهنما، دانش‌پژوه: سید عباس موسوی، سال: 1389، مکان تحصیل: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره.
14- عنوان: «اومانیسم در قرآن از دیدگاه علامه طباطبائی و آیه‌الله مصباح یزدی»، مقطع: سطح چهار، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: رضا سالاری، سال: 1390، مکان: حوزه علمیه قم، در حال تدوین نهایی و آماده شدن برای دفاع.
15- عنوان: «اعتبار عقل نزد علامه طباطبائی و مکتب تفکیک»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: داور، دانش‌پژوه: سید، سال:1390، مکان: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
16- عنوان: «بررسی مبانی فلسفی کثرت‌گرایی در گفتمان سنت‌گرایی»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: یحیی نورمحمدی، سال: 1390، مکان: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، در دست تدوین.
17- عنوان: «نقد و بررسی عقل‌گرایی از دیدگاه محمد‌بن‌زکریای رازی و حاتم رازی»، مقطع: کارشناسی ارشد، سمت: مشاور، دانش‌پژوه: محمد هادی فضل‌الله‌نژاد، سال: 1390، مکان: دانشگاه باقرالعلوم، در دست تدوین.
الف- د رمورد مقالات علمی و پژوهشی:
1- منشأ حق های تکوینی که در مجله معرفت فلسفی چاپ شده است
2- منشأ حق های طبیعی که در مجله علمی و پژوهشی آئین حکمت چاپ شده است
ب- در مورد راهنمایی پایان نامه:
پایان نامه مقطع دکتری:
1- راهنمای پایان نامه با عنوان: مبانی معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی علم دینی از دیدگاه مرحوم علامه طباطبائی ره
2- مشاور پایان نامه با عنوان: معاد جسمانی با جسم عنصری از دیدگاه عقل و نقل
آثار و تالیفات
کتاب ها:
- حق و چهار پرسش بنیادین؛
- جستارهایی در باب دین و دنیای مدرن؛
- شمول گرایی؛
- راه و بیراه؛
- پلورالیزم دینی؛
- سروش مغالطات؛
- سیر مطالعات مباحث اعتقادی؛
- مغالطات ژورنالیستی؛
- تاریخچه و مفهوم حق؛
- چیستی حق.
افتخارات
کسب عنوان «اثر شایسته تقدیر» دوازدهمین دوره جایزه کتاب فصل جمهوری اسلامی برای کتاب «حق و چهار پرسش بنیادین» و هجدهمین دوره برای کتاب «تاریخچه و مفهوم حق».
جوایز
1- برگزیده شدن پایان‌نامه مقطع دکتری اینجانب در همایش «پایان‌نامه‌های برگزیده حوزه علمیه قم» در سال 1387.
2- برگزیده شدن کتاب «حق و چهارپرسش بنیادین» به عنوان کتاب فصل سال در سال 1389.
3- برگزیده شده کتاب «تاریخچه و مفهوم حق» به عنوان کتاب شایسته تقدیر فصل تابستان در سال 1390.
4- برگزیده شدن اینجانب به عنوان «مدیر برترین کارگروه یعنی کارگروه فلسفه حق» در موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی ره، در سال 1390.
5- برگزیده شدن اینجانب به عنوان پژوهشگر برتر سال 1389 موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
6- برگزیده شدن اینجانب به عنوان استاد نمونه سال 1389 موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
