مشارکت و حضور پرشور مردم در انتخابات مهمترین راهبرد انتخاباتی کشور در شرایط کنونی می‌باشد. در حالیکه دشمن تلاش می‌کرد جایگاه مردمی نظام اسلامی را خدشه دار کند و در عین حال مولفه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران را تضعیف کند، از این رو حضور پررنگ مردم در انتخابات خط بطلانی بر تمام پروژه‌های دشمن قسم خورده نظام اسلامی می‌باشد. گرچه در وضعیت فعلی مشارکت راهبرد اصلی نظام برای عبور از همه توطئه‌های دشمن است، اما انتخاب اصلح نیز باید مدنظر قرار گیرد.
«مردم باید به فکر شناخت اصلح باشند؛ چون امر کوچکی نیست. مسئله انتخابات، مسئله سپردن سرنوشت بخش عمده امکانات کشور به یک نفر و یک مجموعه است. سرنوشت مسائل اقتصادی، مسائل فرهنگی، روابط خارجی و مسائل گوناگون دیگر تا حدود زیادی به این قضیه وابسته است. من و شما بایستی در بین این مجموعه نگاه کنیم و کسی را که اصلح است، انتخاب کنیم. این هم وظیفه بسیار مهمی است.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از مردم گیلان -۱۱/ ۸۰/۲)
«ملت باید تلاش خود را بکند، باید زحمت بکشد و دنبال اصلح بگردد. من مکرّر عرض کرده‌‌ام که مسئله، مسئله دین و خدا و ادای تکلیف است. همچنان که اصل انتخابات یک تکلیف الهی است، انتخاب اصلح هم یک تکلیف الهی است. باید بگردید، بین خودتان و خدا، حجّت پیدا کنید؛ یعنی بتوانید از راهی بروید که اگر خدای متعال پرسید شما به چه دلیل به این فرد رأی دادید، بتوانید بگویید به این دلیل.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از خانواده‌های ایثارگران - ۷۶/۲/۳۱)
برای تحقیق وقت بگذاریم
قبل از هر چیز باید به اهمیت یک انتخاب خوب برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی که نقش تعیین کننده‌ای در آینده کشور دارد واقف بود. اکثر ما برای یک انتخاب شخصی از خرید خودرو گرفته تا لوازم خانگی ساعت‌های وقت می‌گذاریم و تحقیق می‌کنیم، اما وقتی می‌خواهیم رأی بدهیم و کرسی تصمیم‌گیری مجلس را به نماینده منتخب بسپاریم وقت چندانی برای تحقیق و جست‌وجوی بهترین گزینه‌ها صرف نمی‌کنیم؛ بنابراین اول از همه باید برای یک انتخاب خوب وقت گذاشت.
شاخص‌ها، خطوط راهنمای انتخاب
شاخص‌ها خطوط راهنمای کلی برای یک انتخاب خوب و یافتن بهترین گزینه از میان گزینه‌های مختلف هستند. رهبر معظم انقلاب در بیانات مختلف به برخی از این شاخص‌ها اشاره کرده اند که می‌تواند الگویی برای انتخاب اصلح و نماینده تراز انقلاب اسلامی باشد. برخی از این شاخص‌ها عبارتند از «مؤمن، با تقوا و متوکل به خدا، ساده‌زیست و دوری از اشرافی‌گری، امانت‌دار، پاکدامن و به دور از فساد، ایمان به نظرات و توانایی‌های مردم، صادق و رو راست (با مردم)، پرهیز از بداخلاقی‌های انتخاباتی، بصیر، دارای برنامه، خستگی‌ناپذیر و دارای همت جهادی، حاضر در بین مردم و آشنا با نیاز‌های جامعه، اهل اجرای عدالت و مبارزه با بی‌عدالتی، دوری از منفعت‌های شخصی و حزبی، حرکت در جهت آرمان‌ها و پیشرفت کشور، دارای تفکر معقول و شجاعت در عمل، دارای تجربه و آشنا با ساختار‌های مدیریتی کشور، پایبندی به مبانی و ارزش‌های اسلام، انقلاب و اهداف ملت، صمیمی بودن با مردم و خود را خدمتگزار مردم دانستن، استکبارستیز، شجاع و مقاوم در برابر فشار‌های دشمن، پایبند به اقتصاد مقاومتی و عدم نگاه به بیرون مرزها». همچنین استفاده از شیوه تبلیغاتی صحیح (خودداری از اسراف و پرداخت رشوه‌های تبلیغاتی) از مهمترین شاخص‌هایی است که بار‌ها توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شده است.
سوابق اجرایی و عملکرد‌ها مهم‌اند
معمولاً با بررسی سوابق افراد می‌توان وضعیت کاندیدا‌ها را با شاخص‌های مدنظر مورد سنجش قرار داد. نگاهی به سوابق علمی و اجرایی کاندیدا‌ها بخصوص سوابقی که در تصمیم گیری‌های کلان و ملی به کار می‌آید می‌تواند کمک کننده باشد. از انتخاب افرادی که تجربه و شناختی از مسائل واقعی کشور ندارند پرهیز کنید. بسیاری از افراد بسیار خوب حرف می‌زنند، اما در مقام عمل از پیچ و خم‌های بسیار اجرا خبر ندارند و هر مقدار این خلأ وجود داشته باشد بین سیاست گذاری و اجرا فاصله و تعارض ایجاد می‌شود و نمایندگان قوانینی برای اجرا نشدن تصویب می‌کنند. علت آن سیر نمایندگان در فضای انتزاعی و غیرواقعی و عدم شناخت آن‌ها از مسائل بروکراتیک دستگاه‌های اجرایی است.
طبیعتاً کسانی‌که در گذشته تجربه کار اجرایی به‌ویژه در سطح ملی داشته‌اند نگاه عینی‌تر و واقعی تری به تقنین خواهند داشت. اگر کاندیدا‌ها سابقه نمایندگی در ادوار مختلف دارند به راحتی با مراجعه با سایت مجلس و بررسی گزارش‌هایی که معمولاً در ادوار مختلف منتشر می‌شود به میزان حضور فعال نماینده در رأی‌گیری‌ها، تعداد نطق‌های پیش از دستور، موافق و مخالف سؤال و استیضاح از وزرا، تعداد طرح‌های ارائه شده از سوی نماینده به مجلس، میزان غیبت یا حضور فعال و مؤثر در کمیسیون‌ها و ... می‌توان عیار نمایندگی فرد را در دوره‌های قبل سنجید. البته بررسی قوت و ضعف طرح‌ها نیازمند تخصص در رشته‌های مرتبط است که هر کسی از عهده آن بر نمی‌آید.
کاندیدا‌ها چگونه و چه حرف‌هایی می‌زنند؟
هر چند اکتفا کردن به حرف‌های کاندیدا‌ها به تنهایی نمی‌تواند ابزار کافی برای انتخاب باشد، اما تا حدودی فضای فکری و نگاه افراد به پدیده‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را می‌توان از گفتار آن‌ها دریافت. کسانی‌که صرفاً حرف‌های کلی می‌زنند برنامه‌ای برای ارائه ندارند یا وعده‌هایی می‌دهند که در حیطه اختیارات یک نمانده نیست نگاه راهبردی و استراتژیک و حل مسئله ندارند طبیعتاً گزینه‌های مناسبی برای تشخیص انتخاب نیستند. برای دسترسی و بررسی این حرف‌ها می‌توان به جلسات سخنرانی و مناظره‌ها رفت، یا در مسیر رفت و آمد در خودرو یا وسایل عمومی به این حرف‌ها که معمولاً در فضای مجازی منتشر می‌شوند گوش داد یا به صفحات شبکه‌های اجتماعی کاندیدا‌ها رفت و با نگاهی به مواضع آن‌ها در موقعیت‌های مختلف به تحلیل فضای فکری آن‌ها دست یافت.
رفتار کاندیدا‌ها زیر ذره بین
رصد رفتار‌های کاندیدا‌ها و تطبیق شاخص‌های رفتاری با آن‌ها نیز می‌تواند راهگشا باشد. هرچند با تیزبینی تظاهر‌ها و ریاکاری‌ها را باید از رفتار واقعی افراد تمیز داد. رفتار کاندیدا‌ها با مردم اگر سوابق مدیریتی در گذشته داشته اند می‌تواند کمک کننده باشد. افرادی که با مردم و در میان مردم نیستند و جامعه را از پشت شیشه‌های دودی می‌بینند و یا از موقعیت شغلی خود برای منافع شخصی سوءاستفاده می‌کنند و یا به تعبیر قرآن کریم با تبختر و با مقام استعلا بر روی زمین راه می‌روند قطعاً گزینه‌های مطلوبی نیستند. افرادی که برای نزدیکان خود توصیه‌هایی کرده اند و منافع شخصی را بر منافع عمومی ترجیح داده اند در مقام نمایندگی هم افرادی فرصت‌طلب خواهند بود. کسانی‌که در حوزه‌های انتخابی دست به خرج‌های میلیاردی و توزیع شام و نهار و ریخت و پاش‌های مختلف می‌زنند -هر چند دوره تحمیق مردم با چنین رفتاری گذشته است، اما هنوز به ویژه در شهرستان‌ها شاهد این رفتار‌ها هستیم- شایسته انتخاب شما نیستند.
تبلیغات انتخاباتی آیینه‌ای پیش رو
تبلیغات انتخاباتی در عین حالی که ابزاری قانونی و درست برای شناساندن کاندید‌ها به مردم هستند، اما برخی اقدامات تبلیغاتی ناصحیح می‌تواند رسوایی‌هایی به بار آورد و به‌جای تصویر مثبت خواسته یا ناخواسته پرده از واقعیت‌هایی بردارد که اتفاقاً انتخاب‌کننده به آن‌ها نیاز دارد. تحلیل گفتمان و تحلیل محتوای تبلیغات خود یکی از روش‌های علمی و دقیقی است که در دنیا برای شناخت دقیق‌تر کاندیدا‌ها استفاده می‌شود.
حتی بررسی زبان بدن در نطق‌های انتخاباتی معیار‌هایی کم و بیش منطبق با واقعیات به دست می‌دهد که می‌تواند جالب توجه باشد، اما طبیعتاً از مردم عادی نمی‌توان انتظار داشت که از این روش‌های علمی آگاه باشند یا آن‌ها را مورد استفاده قرار دهند، اما نگاه به رفتار عمومی تبلیغاتی کاندیدا‌ها و توجه به برخی مسائل می‌تواند برای مردم عادی نیز راهگشا بوده و شاخص خوبی برای سره از ناسره باشد. نوع و شکل تبلیغات‌ها حتی نوع لباس‌هایی که برخی نامزد‌ها می‌پوشند و یا فیگور‌هایی که می‌گیرند و انتخابات مجلس را با تبلیغات مدلینگ اشتباه می‌گیرند نشان از سطحی بودن نگاه و منش این افراد دارد. شعار‌های نخ نمای انتخاباتی و غلو‌هایی که بعضاً در پوستر‌های انتخاباتی می‌شود شما را برای خط زدن صاحبانشان از لیست انتخاب کمک می‌کند. سوابق ساختگی و افزودن شماره‌های این سوابق نیز علامت دیگری برای اهل دقت است.
صالح مقبول یا اصلح نامقبول؟
انتخاب میان صالح مقبول و اصلح نامقبول از دعوا‌های همیشگی احزاب و فعالان سیاسی بوده است. اینکه به کسی رأی بدهیم که آدم خوبی است و از رأی‌آوری او مطمئن هستیم یا به کسی رأی بدهیم که آدم خوب‌تری است، اما به‌دلیل ناشناخته بودن شاید رأی کمتری بیاورد؟ رهبر معظم انقلاب پیشتر تأکید کرده‌اند: «هر کس صلاحیتش در مراکز قانونی تأیید شود، صالح است؛ اما باید در بین صالح‌ها گشت و صالح‌تر را پیدا و او را انتخاب کرد. این، هنر شما مردم است». (۱۷ اردیبهشت ۸۴) یا در جای دیگری خطاب به ملت فرمودند: «ملت باید تلاش خود را بکند، باید زحمت بکشد و دنبال اصلح بگردد... همچنان که شرکتِ در انتخابات یک وظیفه است، گزینش خوب و آگاهانه هم یک وظیفه است. البته ممکن است همه تلاش‌ها به نتیجه نرسد؛ اما انتخاب کنندگان تلاش کنند، برای اینکه گزینش درستی داشته باشند. این، خیلی مهم است». (۱۳ اردیبهشت ۷۶) البته این موضوع با وظایف نامزد‌های انتخاباتی برای معرفی درست و صحیح خود گره خورده است؛ چرا که اگر فردی برنامه‌هایش را به‌درستی ارائه دهد و تبیین کند، مردم نیز خواهند فهمید که چه فردی لایق و شایسته نمایندگی است.
دوستان و اطرافیانش را چک کنید!
نگاه به زندگی نامزد‌ها بهترین روش برای شناخت سبک زندگی آن‌هاست. مهم است که یک نماینده پس از تکیه بر کرسی مجلس بتواند درد مردم را بفهمد و برای گشایش کار مردم تلاش کند. لازمه چنین خصوصیتی، دارا بودن یک نامزد با روحیه مردمی است. اگر حس کردید نامزد‌های مجلس از طبقه و تافته جدابافته‌ای نسبت به عامه جامعه هستند، دورش را خط بکشید و از لیست انتخابتان حذفش کنید. مردمی بودن یک کاندیدا از سطح ارتباطاتش با بدنه کسبه و بازاریان، دانشجویان و دانشگاهیان و ... نیز مشخص می‌شود. یکی از روش‌های شناخت افراد نگاه به اطرافیان و دوستان اوست. دور و بر برخی افراد حلقه‌هایی از افراد ذی نفوذ یا چاپلوس و یا سوءاستفاده‌گر یا طیف‌های خاص یا انحرافی... وجود دارد که با پی بردن به ارتباط کاندیدا با این افراد یا گروه‌ها می‌توان در مورد آن‌ها تجدید نظر کرد. اگر کاندیدا‌ها فعال فضای مجازی هستند این ارتباط را می‌توان از فالوورها، کامنت‌ها و ... نه به طور یقینی، اما تا حدودی دریافت.
ضد فساد بودن را چگونه بررسی کنیم؟
یک نماینده باید ضد فساد باشد پاک‌دستی و ضدفساد بودن یک نامزد انتخابات مجلس را می‌توان در فعالیت‌های انتخاباتی او مشاهده کرد. استفاده از شعار‌های قابل فهم و بدون عوام‌زدگی می‌تواند یکی از نشانه‌های ضد فساد بودن آن نامزد باشد. اگر نامزدی، در دوره فعلی مجلس نیز حضور دارد و جزو نماینده‌هاست، ببینید به لوایحی که مربوط به حوزه شفافیت و مبارزه با فساد است، چه آرایی داده است. فارغ از رأی نیز باید بررسی کنید که اساساً برای توضیح رأی خود چه موضعی را اتخاذ کرده است. نگاهی به هزینه‌کرد‌های انتخاباتی و محل تأمین هزینه‌ها (از او بپرسید هزینه‌های انتخاباتی‌اش از کجا تأمین شده‌است؟) نیز می‌تواند به شما در انتخابتان کمک کند.
به لیست رأی بدهیم یا نه؟
برخی تصمیم می‌گیرند به همشهری خودشان رأی بدهند یا به همجنس خودشان (مثلاً خانم‌ها به فلان نامزد فقط به دلیل اینکه خانم است رأی بدهند) یا برخی می‌گویند فقط به فامیل و آشنای خودمان رأی می‌دهیم. این شیوه اگر چه معیار درستی برای رأی دادن نیست، اما متاسفانه طرفداران خودش را دارد. در کنار این رویکرد غلط، برخی افراد برای استفاده حداکثری از حقی که دارند، شیوه رأی دادن به‌طور لیستی را انتخاب می‌کنند. آیا این شیوه می‌تواند مدل خوبی باشد؟ رسیدن به انتخاب مطلوب اگر چه باید بر مبنای تحقیق در مورد افراد باشد، اما بزرگان، مبنای رأی دادن به لیست را رد نکرده‌اند. افرادی که توانایی یا فرصت تحقیق ندارند می‌توانند به معتمدین خود مراجعه کنند و بخشی از معتمدین نیز شخصیت‌های امتحان پس داده و خوشنام و در نهایت لیست‌هایی هستند که از سوی افراد معتمد تأیید یا معرفی می‌شوند. اما این الگوی انتخاب، خانه آخر است و نباید افراد از روی سهل انگاری و طی مسیر آسان سراغ آن بروند.
