ارتش جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شرایط تازه‌ای را تجربه می‌کرد که باید همسو با ارزش‌های جامعه اسلامی و در کنار مردم به پاسداری از مرز‌ها و امنیت کشور اهتمام می‌ورزید.
در این میان، بدنه اصلی ارتش هنوز نیاز به تغییر و تحولاتی داشت که خدمات این نیروی توانمند در چارچوب اهداف نظام نوپا جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد و منشاء برکاتی برای جمهوری اسلامی ایران باشد. با این حال، برخی‌ها در آن زمان به بقای ارتش با آن پیشینه‌ای که داشت خوشبین نبودند و، اما افراد تاثیرگذاری هم بودند که بر استمرار حضور ارتش جمهوری اسلامی ایران در هویت و ماموریت تازه در راه خدمت به میهن اسلامی اصرار می‌ورزیدند. در آن شرایط پیچیده، «بقا یا انحلال ارتش» یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در چند ماه نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود.
برخی از گروه‌های سیاسی با برگزاری تظاهرات‌های مختلف به دنبال انحلال ارتش بودند؛ اما امام خمینی، مردم و بعضی از سازمان‌های سیاسی بر پاکسازی و بقای ارتش تاکید داشتند. موضوع «ارتش» در آن روز‌ها به اتفاقاتی همچون غائله گنبد، حوادث کردستان، ناآرامی‌ها در خوزستان و سیستان و بلوچستان و تجاوز‌های مرزی عراق پیوند خورده بود. ستاد ارتش در روز ۲۳ بهمن ۵۷ تحویل نمایندگان دولت موقت داده شد و تا انتخاب فرماندهان نیرو‌ها و یگان‌های ارتش، معاونان آنان کار‌ها را برعهده گرفتند.
همچنین در همان روز سرلشکر قرنی از سوی بازرگان به ریاست ستاد ارتش منصوب شد. قرنی روز بعد در حالی که ماموران مسلح انتظامی کمیته انقلاب او را همراهی می‌کردند، به محل ستاد ارتش رفت و در محل کار خود مستقر شد. او در شرایطی به محل کارش رفت که به جز حدود ۵۰ نفر از جوانان مسلح هیچ‌کس در محوطه و ساختمان‌های ارتش نبود و بیشتر تلفن‌های این ساختمان‌ها هم قطع بود. با این حال و در روز‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عده‌ای از نیرو‌های ارتش در جریان دفع شرارت برخی از گروه‌های ضد انقلاب، نقش مؤثری ایفا کردند.
مقابله با چریک‌های فدایی خلق در گنبد در این خصوص قابل ذکر است. حضور داوطلبانه این نیرو‌ها موجب شد تا ضد انقلاب، موضوع «ارتش ضد خلقی» و انحلال آن را با جدیت مطرح کند. در آن اوضاع بحرانی کشور، برخی از گروه‌های سیاسی بر این خواسته خود پافشاری کردند. برای نمونه «حزب مارکسیست ـ لنینیست شفق سرخ» طی اعلامیه‌ای با اشاره به سرنگونی رژیم شاه، وجود ارتش مزدور رژیم شاه در کشور را یادآور شد و تأکید کرد تا زمانی که این ارتش نابود نشود هنوز به پیروزی کامل نرسیده‌ایم.
سازمان مجاهدین خلق نیز خواستار انحلال کامل ارتش و برپایی ارتش مردمی متشکَل از ارتشیان و نیرو‌های مبارز مردم شد که فرماندهان آن به وسیله انتخابات تعیین شوند.
امام خمینی (ره) در برخورد با این گروه ها، مخالفت خود با انحلال ارتش را اعلام و طی بیاناتی فرمودند: «ما ارتش لازم داریم، احترام به ارتش می‌گذاریم. ما طبقه جوان ارتش را، صاحب‌منصبان جوان ارتش را برایشان احترام قائل هستیم ... ما به همة قشر‌های دولتی احترام قائل هستیم؛ اگر دربین آن‌ها یکی دو تا پیدا شد که فاسدند، فاسد‌ها باید بروند، تصفیه باید بشود؛ و الّا مملکت نظام لازم دارد...»
ایشان همچنین در گفتگو با جمعی از دانشگاهیان در ۲۷ بهمن ۱۳۵۷ در مدرسه علوی فرمودند: «الان نمی‌شود آقا ما بگوییم که ارتش برود ... ما این ارتش را به یک صورت نگهش داریم. آن طبقة اول را بیرون کنیم. طبقات اول از سرلشکر به بالا بیرون بروند؛ و بعد این طبقات پایین را یک سازمانی به آن‌ها بدهند. بعد برویم سراغ افراد ببینیم اگر یک فرد غیر صالح است کنار بزنیم...»
در این راستا سرلشکر قرنی، رئیس ستاد کل ارتش ایران، طی گفتگویی اعلام کرد: «عده زیادی از امرای ارتش ... برکنار و یا بازنشسته شدند... بررسی برای پاکسازی ارتش ادامه دارد.» و ستاد کل ارتش ملی نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «هر نوع انتصاب در کادر فرماندهان و رؤسای واحد‌ها و سازمان‌های ارتش پس از مطالعات وسیع انجام می‌شود و بایستی پرسنل ارتش با رعایت سلسله مراتب اداری از آن متابعت کنند.
ابراهیم یزدی معاون نخست‌وزیر در امور انقلاب، نیز اعلام کرد: «با انحلال ارتش در شرایط کنونی مخالف است و بر ضرورت حفظ شکل فعلی ارتش تأکید کرد. در عین حال افزود: باید یک رشته برنامه‌ها برای ایجاد یک انقلاب فرهنگی در ارتش برپا کرد.» (۷) امام خمینی (ره) به عنوان بزرگترین حامی ارتش، نقشه شوم دشمنان انقلاب را نقش بر آب نمودند و طی پیامی در ۲۶ فروردین ۱۳۵۸بر ضرورت حفظ ارتش تأکید و در جهت انسجام، یکپارچگی و وحدت ارتش، فرمان تاریخی و مهمی را صادر فرمودند و روز ۲۹ فروردین را «روز ارتش» نام‌گذاری کردند.
