طی روز‌های اخیر روزنامه انگلیسی «گاردین» در گزارشی با نگاه به تحولات اخیر در غرب‌آسیا، اعتراف کرد که دیگر آمریکا، مصر، عربستان‌سعودی یا حتی رژیم‌صهیونیستی ، قدرت برتر این منطقه نیستند و این، ایران است که به «قدرت برتر خاورمیانه» تبدیل شده‌است؛ خبری ناخوشایند برای واشنگتن و تل‌آویو، که از یک‌سو نمایانگر افول هژمونی آمریکا در غرب‌آسیاست و ازسوی دیگر از ناکارآمدی سیاست‌های این کشور و حامیانش دراین منطقه حکایت دارد.
تحلیلگران گاردین براین اعتقادند که تحقیر هژمونی آمریکا در غرب‌آسیا و به‌ویژه پس‌از تحولات اخیر در دریای‌سرخ ازسوی نیرو‌های انصارالله، به‌عنوان بخشی از محورمقاومت، نشان‌دهنده دیپلماسی ناکارآمد واشنگتن و کند شدن ابزار اقتدار نظامی این کشور در منطقه است.
این‌درحالی‌است که تحلیلگران غربی معتقدند نقش‌آفرینی پررنگ تهران در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، افول قدرت سیاسی واشنگتن را به‌دنبال داشته‌است؛ موضوعی که در پرتو فعالیت‌های دیپلماتیک ایران، نقش‌آفرینی ویژه در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، قرار دادن اقتصاد کشور درمسیر رشد و همچنین تقویت ساختار‌های نظامی – دفاعی ازسوی جمهوری‌اسلامی به‌دست آمده‌است.
پیش‌از این نیز تحلیلگران و اندیشکده‌های غربی ضمن بررسی مولفه‌های اقتدار تهران، بر دستیابی جمهوری‌اسلامی به جایگاه قدرت‌برتر در غرب‌آسیا تاکید کرده‌اند؛ مولفه‌هایی که در ادامه به بررسی برخی وجوه آن می‌پردازیم.
۱- موفقیت دیپلماسی منطقه‌ای
بهبود روابط ایران با کشور‌های تاثیرگذار در منطقه از مهم‌ترین مولفه‌های قدرت‌آفرین برای جمهوری‌اسلامی به‌حساب می‌آید که طی دو سال گذشته شتاب قابل‌توجهی داشته‌است. ازسرگیری روابط با عربستان و بهبود مناسبات با دولت‌های عربی، ازجمله با مصر، از نکات قابل‌توجه مدنظر تحلیلگران غربی محسوب می‌شود. در واقع آنان معتقدند با تقویت پیوند‌های منطقه‌ای ایران، نقش‌آفرینی تهران در تحولات منطقه‌ای جهش قابل‌توجهی داشته که نمود آن را می‌توان در تحولات اخیر سرزمین‌های اشغالی مشاهده کرد. پیش از این و به‌دنبال ازسرگیری روابط تهران – ریاض، روزنامه گاردین در گزارشی تاکید کرده بود این گام مهم دیپلماتیک، کاهش نفوذ آمریکا در غرب‌آسیا و تضعیف موقعیت رژیم صهیونیستی را به‌دنبال خواهد داشت؛ پیش‌بینی‌ای که شاهد تحقق آن در ماه‌های اخیر بوده‌ایم.
۲- مناسبات راهبردی با قدرت‌های جهانی
توسعه راهبردی مناسبات میان ایران و قدرت‌های جهانی مانند روسیه و چین، از دیگر موضوع‌هایی است که به‌عنوان یکی از مولفه‌های اقتدار ایران در خاورمیانه به‌حساب می‌آید. تحلیلگران غربی طی دو سال‌گذشته نتوانسته‌اند نگرانی خود را از روابط دوستانه تهران با مسکو و پکن پنهان کنند و همواره براین نکته تاکید کرده‌اند که این روابط زمینه‌ساز تبدیل ایران به قدرت برتر غرب‌آسیا شده‌است، چراکه در حوزه مناسبات سیاسی، اقتصادی و همچنین اقتصادی فرصت‌ها و فضای نوینی را پیش‌روی ایران قرار داده‌است. همین چندی قبل بود که روزنامه «وال‌استریت ژورنال» در مقاله‌ای، با بررسی سطح جدید روابط ایران با روسیه و چین، این موضوع باعث «ترس کاخ سفید» و افزایش نقش‌آفرینی ایران قلمداد کرده بود.
۳- قدرت نظامی ایران
اقتدار فزاینده ایران در حوزه نظامی، از دیگر مولفه‌های تبدیل جمهوری‌اسلامی به قدرت برتر منطقه‌ای به‌شمار می‌رود که از دید غربی‌ها پنهان نمانده‌است. براین اساس هم بود که طی روز‌های اخیر پایگاه «گلوبال فایر پاور» با انتشار آخرین بررسی‌های خود درباره قدرت نظامی کشور‌های جهان، ایران را به‌عنوان «قدرت نخست نظامی خلیج‌فارس» و یکی از سه قدرت برتر نظامی خاورمیانه معرفی کرده‌است. این موسسه هرسال اقدام به رده‌بندی قدرت نظامی کشور‌های جهان می‌کند.
تحلیلگران این وبگاه در رده‌بندی‌های خود بیش‌از ۶۰ شاخص را درنظر گرفته‌اند. ازسوی دیگر ارتقای توان پهپادی و موشکی جمهوری‌اسلامی طی سال‌های اخیر توجه کارشناسان غربی را به خود جلب کرده‌است. آن‌ها روند صعودی قدرت نظامی ایران را به‌عنوان یکی از مولفه‌های مهم تغییر معادلات منطقه‌ای می‌دانند.
۴- نقش‌آفرینی در اتئلاف‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
تحلیلگران غربی براین اعتقادند که پیوستن جمهوری‌اسلامی به سازمان‌های مهم بین‌المللی مانند گروه «بریکس» و سازمان همکاری شانگهای، ایران را وارد عصر نوینی از مناسبات منطقه‌ای کرده و مولفه‌ای محوری برای تهران در زمینه افزایش اقتدار منطقه‌ای‌اش در غرب‌آسیا به‌حساب می‌آید. براین‌اساس جمهوری‌اسلامی علاوه بر بهره‌مندی از مزیت‌های اقتصادی و تجاری پیوستن به چنین سازمان‌هایی، وزن تاثیرگذاری خود نه‌تن‌ها در معادلات منطقه‌ای، بلکه در عرصه جهانی نیز افزایش داده‌است. به‌دنبال دائمی شدن عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای که اخیرا محقق شدند، تحلیلگران غربی این‌گونه ارزیابی کردند که تهران از فراخور توسعه همکاری‌ها با اعضای این سازمان، تا حد زیادی می‌تواند در مقابل تحریم‌های غربی برای خود مصونیت ایجاد کند.
۵ - اقتصاد رو به رشد ایران
روند رو به رشد اقتصاد ایران، از دیگر مولفه‌هایی است که در ارزیابی‌های تحلیلگران غربی به‌منظور معرفی ایران به‌عنوان قدرت برتر غرب‌آسیا مدنظر قرار گرفته‌است. درچنین شرایطی، جدا از گزارش بانک‌مرکزی که نشان‌دهنده رشد اقتصادی ۴/۷ درصدی ایران در ۶ ماه نخست سال‌جاری است، تازه‌ترین برآورد بانک جهانی هم از رشد اقتصادی ۴/۲ درصدی اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۳ میلادی حکایت دارد. این‌درحالی‌است که براساس بررسی‌های انجام شده، یکی از مهم‌ترین دلایل روند صعودی رشد اقتصاد ایران، افزایش صادرات نفت بوده‌است. این موضوع نشان می‌دهد تهران در خنثی‌سازی تحریم‌ها عملکرد قابل‌قبولی داشته‌است.
برهمین‌اساس تحلیلگران غربی معتقدند سد‌های غربی – آمریکایی ساخته شده در مقابل اقتصاد ایران، شکسته شده‌است؛ موضوعی که نشان‌دهنده قدرت برتر منطقه‌ای ایران و افول قدرت آمریکا در غرب‌آسیاست.
۶- بحران‌های متداخل رژیم‌صهیونیستی
در شرایطی که ناظران بین‌المللی معتقدند تحولات غزه به تقویت جایگاه منطقه‌ای ایران منجر شده‌است، گرفتاری رژیم‌صهیونیستی در غزه از یک‌سو و دست و پنجه نرم کردن تل‌آویو با بحران‌های متکثر داخلی، بیش‌از هر چیز پدیدارکننده روند صعودی قدرت برتر ایران در تحولات جاری است. محور واشنگتن – تل‌آویو در شرایطی طی هفته‌های اخیر در نقاط مختلف با گروه‌های محورمقاومت درگیر شده‌اند که تحلیلگران غربی معتقدند هرچه افول قدرت هژمونیک آمریکا در غرب‌آسیا بیشتر به چشم می‌آید، شاهد موازنه‌سازی منطقه‌ای ایران هستیم؛ رویکردی که از قدرت‌یابی فزاینده تهران حکایت دارد.
