جواد موگویی ، نویسنده و کارگردان سینمای مستند و فعال رسانه، در نشست چهارمین رویداد ملی سواد فضای مجازی با عنوان «شهروند خبرنگار» گفت: ما به خبرنگار واقعی و توانمند نیاز داریم تا بتوانیم اخباری معتبر و مستند تولید کنیم که بخشی از آن را می‌توانیم در قالب شهروند خبرنگار تعریف کنیم.
وی افزود: ناتوانی در انعکاس به موقع اخبار باعث چالش‌ها و مشکلات بسیاری می‌شود. دستگاه‌های بسیاری در زمینه تولید خبر و تولید محتوا فعال هستند اما دیدیم که در بسیاری از حوادث و بحران‌هایی که برای کشورمان پیش آمد، در جنگ رسانه‌ای بازنده شدیم.
این مستندساز سینما با یادآوری خاطراتی از فعالیت‌های خبری خود در این نشست، اظهار داشت: در سیل لرستان به موقع توانستم مطالب به روزی را منتشر کنم و تاثیرگذاری لازم برای جذب و هدایت کمک‌های مردمی و مسئولان را رقم زدم. برای تولید خبر و تاثیرگذاری نیاز به دستگاه‌های مختلف نیست. می‌توانیم با یک گوشی و نوشتن مطلب در فضای مجازی به خوبی اطلاع رسانی کنیم و مسیر یک کشور را تغییر دهیم و این کاریست که هر کسی می‌تواند آن را انجام دهد.
این کارگردان با انتقاد از سوءاستفاده‌هایی که از بحران‌ها صورت می‌گیرد، خاطر نشان کرد: به خاطر داریم که در حوادث سال ۱۴۰۱ اگر کسی از پله خانه‌اش می‌افتاد، خونش را به گردن جمهوری اسلامی می‌انداختند. در شرایط بحرانی باید قرارگاه تشکیل بدهیم و آرایش جنگی بگیریم.
وی افزود: در ماجرای حوادث سال ۱۴۰۱ جنگ رسانه‌ای علیه ایران صورت گرفت که سابقه نداشت اما نتوانستیم موضع‌گیری مناسبی علیه این جنگ داشته باشیم.
موگویی در تشریح عنوان «فعال رسانه‌ای» توضیح داد: فعال رسانه‌ای عنوانی کلی است. اینکه هر کسی هر چیزی به ذهنش می‌رسد بنویسد، نه تنها تاثیرگذار نیست بلکه در بسیاری از موارد آثار مخرب بر جای می‌گذارد. خبرنگار و فعال رسانه به سواد سیاسی و مهارت نیاز دارد. امروز خبرنگاران بسیاری داریم که در عنوان خبرنگار هستند و مهارت دارند اما نمی‌توانند مطلب مناسبی بنویسند که تاثیرگذاری داشته باشند.
وی اضافه کرد: سواد سیاسی شاخصه‌ای بسیار مهم برای خبرنگار است و کسی که در زمینه فعالیت می‌کند باید یک ذهنیت جامع از جمهوری اسلامی داشته باشد.
این مستندساز سینمایی در میانه‌ی صبحت‌های خود به تشریح روش‌های جنگ رسانه‌ای علیه نظام پرداخت و بیان کرد: سواد سیاسی که به آن اشاره کردم، به اندازه‌ای مهم و تاثیرگذار است که می‌تواند افراد بی‌اطلاع را تغییر دهد. در یک روش که از این بی‌اطلاعی سوء استفاده شده و در جنگ رسانه‌ای علیه جمهوری اسلامی به کار گرفته می‌شود تصویر پهلوی را خوب نشان می‌دهند و در طرف مقابل جمهوری اسلامی را ناکارآمد و ناتوان توصیف می‌کنند.
این کارگردان سینمای مستند عنوان کرد: وقتی به عنوان خبرنگار وارد بحران‌ها می‌شویم باید بدانیم کجا ایستاده‌ایم. این درست نیست که با همه‌ی پدیده‌ها تبلیغی رفتار کنیم. باید واقعیت‌ها را بگوییم و تکلیف خودمان را با موضوع روشن کنیم. از طرفی باید به طرف مقابل اجازه اظهار نظر بدهیم. کرسی‌های آزاداندیشی با تاثیرگذاری فراوان برگزار می‌شد اما از زمانی که جلوی آن‌ها را گرفتند، نتیجه آن شد که مردم در کف خیابان‌ها حرف‌هایشان را زدند.
وی در ادامه بیان کرد: خبر باید جذابیت و تاثیرگذاری داشته باشد. متاسفانه امروز بسیاری از رسانه‌های ما خام‌فروشی خبر می‌کنند که نتیجه آن تهیه خوراک برای بی‌بی‌سی و رسانه‌های آن طرف آب است.
این فعال رسانه‌ای در وصف موضوع سیاهنمایی تشریح کرد: باید درک درستی از واژه سیاهنمایی داشته باشیم. اینکه واقعیت‌ها را بگوییم به هیچ عنوان سیاهنمایی نیست؛ بلکه منظور از سیاهنمایی آن است که وانمود کنیم یک اتفاقی که در یک منطقه صورت می‌گیرد، مشکلی سراسری و گسترده است.
موگویی در بخش دیگر صحبت‌هایش به موضوع مصلحت‌اندیشی در ارسال اخبار پرداخت و مطرح کرد: مصلحت بر پایه عقل و شرع است و مبنا دارد. بنابراین تقویت یا تضعیف خبر، مصداق مصلحت‌اندیشی نیست؛ بلکه در بسیاری از موارد ضربه می‌زند.
این مستندساز در توصیف سایر ویژگی‌های یک خبرنگار تصریح کرد: خبرنگار باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. مهم‌ترین گزینه آن است که از قضاوت‌شدن توسط دیگران نترسد. شاید مطلبی که می‌نویسیم به ذائقه یک نفر خوش نیاید و علیه ما موضع‌گیری کند. از طرف دیگر وقتی وارد عرصه خبر می‌شویم باید سختی‌های این شغل را بپذیریم و گلایه‌های خود را از این حرفه به حداقل برسانیم؛ چراکه این شغل همواره سختی‌های خود را به همراه دارد.
موگویی در ادامه به بررسی تغییرات جامعه و تطابق آن با فعالیت‌های رسانه‌ای در کشور پرداخت پرداخت: درپیروزی انقلاب، اکثریت مطلق به نظام جمهوری اسلامی رای دادند. اکنون شرایط تغییر کرده است
وی در ادامه توضیحات خود افزود: من اگر بخواهم جامعه را در نسبت با مصرف رسانه ای تقسیم‌بندی کنم، معتقدم گروه اول شامل عده‌ای می‌شوند که حامی جمهوری اسلامی هستند. گروه دوم افراد خاموش هستند که می‌خواهند زندگی کنند و سایر مسائل برای آن‌ها اهمیت کم‌تری دارد.
این فعال حوزه رسانه بیان کرد: طبقه سوم افرادی هستند که متاثر از رسانه های مغرض هستند و باید با رفتار صادقانه نظر آن‌ها را به سمت جمهوری اسلامی جلب نماییم، گروه چهارم افرادی هستند که می‌گویند همه چیز کار خود نظام است و دسته پنجم نیز آن‌هایی هستند که تصمیم به براندازی گرفته‌اند.
این نویسنده حوزه مستند تاکید داشت: باید شرایط را به نوعی برنامه‌ریزی کنیم که افراد در هر دسته، به دسته‌های پایین‌تر سقوط نکنند. باید مراقب باشیم که حامیان جمهوری اسلامی به افراد خاموش تبدیل نشوند. افراد خاموش وارد متاثر از رسانه مغرً نشوند و در نهایت مراقب باشیم که همه‌ی این‌ها به دسته براندازان اضافه نگردند.
وی ضمن تاکید بر لزوم رعایت صداقت در اطلاع‌رسانی مطرح کرد: مشکل امروز، دروغ هایی است که باعث شده برخی نسبت به نظام بی اعتماد شوند.
البته این تحلیل به معنای این نیست که همه چیز تحت تاثبر رسانه است و رفتار حاکمیت تاثیر جدی بر اعتماد مخاطب دارد.
اعتماد، ذره‌ذره ایجاد می‌شود و اگر از دست برود با کندی به دست می‌آید؛ بنابراین باید مراقب باشیم.
موگویی همچنین بر لزوم ایجاد خبر بر مبنای مشترک دقت و سرعت اشاره کرد و ابراز داشت: نباید خبر را آنی و بدون ملاحظه منتشر کنیم. برای نوشتن و انتشار یک خبر باید از افراد و مراجع مرتبط نیز مشورت بگیریم. مشورت می‌تواند مطلب را سنجیده و دقیق کند.
این کارگردان حوزه مستند از تاثیر گسترده فضای مجازی بر روان افراد خبر داد و خاطر نشان کرد: در فضای مجازی افراد هیجانی می‌شوند. علت این است که آن‌ها محل توجه قرار می‌گیرند. همین قرارگیری در محل توجه برای تهیه‌کننده و منتشرکننده خبر، خطرناک می‌شود.
وی در بخشی از اظهارات خود به بررسی برخی شبکه‌های اجتماعی به عنوان بستر انتشار محتوا و خبر پرداخت و گفت: امروزه از توییتر به عنوان فضای مجازی تاثیرگذار یاد می‌شود در صورتی که در توییتر فضا به شدت دو قطبی و احساسی می شود. فضای توییتر می تواند به سرعت رفتارهای هیجانی تولید کند. کار به جایی می‌رسد که در بسیاری از موارد علیه یکدیگر رفتارهای نامناسبی را در پیش می‌گیرند.
این فعال رسانه‌ای بر لزوم فعالیت تخصصی افراد در زمینه نشر و تولید اخبار و محتوا تاکید کرد و بیان داشت: چرا باید یک نفر درباره همه چیز اظهارنظر کند. بهتر این است که افراد به صورت تخصصی در زمینه‌های خاصی مطلب بنویسند تا به عنوان مرجع شناخته شوند. پراکنده‌گویی باعث می‌شود که انسان دچار اشتباهات فراوانی شود. هنگامی که در یک زمینه تخصص نداریم نباید در آن مورد حرف بزنیم؛ چراکه از لحاظ کارشناسی به این مطالب ایراد وارد است و اثر منفی بر جای می‌گذارد.
