حسین شاهپری کارشناس مسائل بین الملل در خصوص اهمیت عضویت ایران در گروه بریکس و جایگاه آن در نظام بین المللی، اظهارداشت: اساسا بریکس در حوزه اقتصاد سیاسی بین‌الملل تحلیل می‌شود و در حال حاضر دو طیف رقیب در ساختار اقتصادی سیاسی بین‌الملل وجود دارد، یکی از این دو طیف، شامل کشورهای توسعه یافته اروپای غربی و ژاپن به رهبری آمریکا است که بیشتر ماهیت سیاسی و امنیتی دارد.
وی افزود: طیف دوم هم شامل کشورهایی هستند که آن‌ها را تحت عنوان «اقتصادهای نوظهور» می‌شناسیم که بیشتر در قالب ابتکاراتی همچون گروه بریکس یا پروژه ابتکار یک کمربند- یک راه، سازمان همکاری شانگهای یا اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دیگر ابتکارات خود را در عرصه بین‌الملل معرفی کردند. این گروه دوم شامل اقتصاد های نوظهور است که بیشتر ماهیت و تمایلات اقتصادی دارند و انگیزه های امنیتی و سیاسی در این طیف کمرنگتر است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد فلسفه تاسیس بریکس هم بیان داشت: گروه بریکس با اهداف اقتصادی و به تعبیری با «رهیافت موازنه نرم» به دنبال بازدارندگی موثر و کم هزینه در مقابل چارچوب‌های ایجاد شده توسط قدرت‌های غربی است. گروه بریکس یک نمادی از رغبت کشورهای نوظهور اقتصادی برای تاثیرگذاری بر فرایندهای اقتصاد سیاسی بین‌الملل است.
شاهپری در مورد تاریخچه بریکس هم تصریح کرد: بریکس مفهومی بودکه در ابتدا توسط یک اندیشمند مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل به نام «جیم اونیل» در سال ۲۰۰۱ مطرح شد. در ابتدا بریکس یک ایده مفهومی جدید برای اشاره به ظرفیت چهار کشور چین، برزیل، روسیه و هند بود، اما در سال ۲۰۱۶ در وزارت خارجه برزیل، روسیه، هند و چین مسئله تشکیل بریکس مورد بررسی قرار گرفت و این مسئله وارد مرحله اجرایی شد. یکی از مهم ترین اجلاسیه های بریکس در سال ۲۰۰۹ در روسیه برگزار شد که بیانیه ای توسط این کشورها منتشر شد و در مورد مبادلات اقتصادی اعلام کردند که وارد مذاکره و تبادل نظر شدیم.
وی افزود: در پایان این بیانیه ۱۶ بندی مطرح می‌شود که نقشه راه بریکس طرح می‌شود. این کشورها اعلام می کنند که خود را متعهد به اصلاحات در نهادهای بین المللی و نهادهای مالی در اقتصاد جهانی می‌دانیم و همچنین به نقش مهم تجارت بین‌الملل و سرمایه گذاری خارجی هم در بهبود اقتصادی تاکید کردند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در حال حاضر ۱۹ کشور درخواست پیوستن به گروه بریکس را ارائه کردند، گفت: بعد از دهه ۱۹۹۰ و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان نظام دو قطبی اما مشخص شد رویای نظام تک قطبی که در نظریات اندیشمندانی چون فوکویاما در نظریه پایان تاریخ مطرح می‌شد و پایان تاریخ با غلبه جهان لیبرال دموکراسی روایت می‌شود، نادرست است و شاهد ظهور کشورهایی هستیم که داعیه تاثیرگذاری در عرصه بین الملل دارند و اعضای بریکس بخشی از این کشورها هستند.
شاهپری در پاسخ به این سوال که بریکس به چه میزان می‌تواند در عرصه اقتصاد بین‌الملل نقش آفرینی کند، تاکید کرد: گروه بریکس را می‌توانیم یک ائتلاف مشترک اقتصادی در سطح فرامنطقه‌ای با انگیزه‌های تجاری و فنی تعریف کنیم. هر ۵ کشور عضو بریکس یک نقش مهم و برجسته در محیط پیرامونی خودشان دارند. چین، روسیه، آفریقای جنوبی و برزیل که اعضای اصلی بریکس هستند ارتباط محکمی با مناطق پیرامونی و همسایگان خود دارند.
وی ادامه داد: اصلی‌ترین ائتلاف‌های غربی در منطقه آسیا پاسفیک با هدف مهار چین در حال فعالیت هستند بریکس از ۲۰۱۷ تلاش کرد در مقابل این نهادها موازنه نرم را شکل دهد. چینی‌ها دنبال این بودند که اثرگذاری منطقه‌ای خود را گسترش دهند و هم مجموعه‌ای هماهنگ در سطح منطقه‌ای ایجاد کنند تا از این طریق بتوانند تعامل شبه ساختاری را که گروه بریکس می‌توانند بین اقتصادی‌های نوطهور ایجادکند را دنبال کنند و «وزن و جایگاه خود را در نظام بین الملل افزایش دهند».
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: با این اقدام اقتصادهای نوظهور تلاش می کنند که «در چارچوب بریکس پلاس» در نهادهایی مانند سازمان ملل متحد، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و سازمان تجارت جهانی که «برآمده از نظم بعد از جنگ چهانی دوم» است نقش خود را ایفا کرده و اثرگذار ظاهر شوند و در آینده بتوانند جایگزین این نهادها شوند.
شاهپری سپس به تشریح ظرفیت های بریکس پرداخت و گفت: بریکس در ۲۰۲۲ نزدیک به ۳۲ درصد تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده یعنی از کشورهای غربی جلوتر است و پیش بینی هم می‌شود که در ۲۳۰ حدود ۵۰ درصد شود. هفت کشور گروه صنعتی جهان حدود ۳۰ درصد تولید ناخالص جهانی را در اختیار دارند و پایین تر از بریکس هستند.
وی با بیان اینکه ارتقای روابط متقابل برای کسب منافع مشترک و ارتقای جایگاه در اقتصاد سیاسی بین الملل از اهداف اصلی گروه بریکس است، تصریح کرد: تعیین دستور کار برای تعامل گسترده بین کشورهای جنوب، ایجاد هماهنگی دیپلماتیک در نهادهای بین المللی به ویژه نهادهایی که برآمده از نظم جهانی پسا جنگ جهانی دوم هستند و تسهیل دسترسی کشورهای عضو به منابع انرژی و مواد خام از دیگر اهداف بریکس است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تسهیل دسترسی کشورها به تکنولوژی فنی و صنعتی، ایجاد شبکه درهم تنیده اقتصادی و در نهایت ایجاد موازنه نرم در مقابل رهیافت امینتی و سیاسی در مقابل کشورهای غربی را از اهداف کلان بریکس برشمرد و افزود: جمهوری اسلامی «ایران جزو اولین کشورهایی بود که با مطرح شدن مسئله بریکس پلاس درخواست عضویت رسمی خود را مطرح کرد».
شاهپری ادامه داد: بریکس از کشورهای در حال توسعه که از ظرفیت‌های ژئواکونومیک بالایی برخوردار هستند برای عضویت در خود استقبال می‌کند. ایران هم به دلیل اینکه دارای منابع غنی، جمعیت انسانی باکیفیت و جغرافیای سیاسی با ثبات است مرود پذیرش قرار گرفت.
وی به مزیت های بریکس برای کشورمان پرداخت و بیان داشت: تلاش برای «ایجاد سامانه مستقل پرداخت‌های مالی بین‌المللی و دلار زدایی» از اهداف ایران است که گروه بریکس هم آن را دنبال می کند. نهاد سازی بین‌المللی همانندایجاد بانک توسعه نوین و توسعه مشارکت های سازمانی بین اعضا و پیمان های مختلف و اهمیت قدرت اقتصادی بریکس برای کشور ما مهم است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان به «چالش‌های پیش روی گروه بریکس» هم پرداخت و خاطرنشان کرد: رقابت اعضای داخلی و ناهماهنگی بین سیاست خارجی کشورهای عضو مانند چین و هند، نابرابری فاحش در قدرت اقتصادی کشورهای عضو و ایجاد انتظارات غیر واقعی در کشورمان نسبت به اثرگذاری های غیر واقعی عضویت ایران بر اقتصادکشور از جمله چالش‌های موجود در این زمینه به حساب می آید.
