خبرنگار یک روزنامه آمریکایی که ادعا می‌کند به جزئیات گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران دست پیدا کرده جزئیات تازه‌ای از این گزارش را منتشر کرده است.
طبق ادعای «لاورنس نورمن» خبرنگار روزنامه والاستریتژورنال در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) آژانس در این گزارش گفته که جمهوری اسلامی ایران میزان ذخایر اورانیوم ۵ و ۲۰ درصدی خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
والاستریتژورنال با وجود این ادعا کرده که ایران میزان ذخیره اورانیوم ۶۰ درصد خود را کند کرده است. طبق ادعای این روزنامه ایران سرعت غنی‌سازی ۶۰ درصدی خود را در ماه ژوئن کاهش داده است. ایران همچنین در ماه جولای اقدام به رقیق‌سازی مواد هسته‌ای خود کرده است. با این حال، والاستریتژورنال به نقل از منابع مطلع نوشته که مشخص نیست اقدام ایران یک اقدام فنی بوده است یا سیاسی.
مطابق این گزارش، آژانس علاوه بر این در گزارش فصلی خود گفته که ایران از دادن روادید به بازرس‌های این سازمان خودداری کرده است.
دولت آمریکا در دوران ریاست «دونالد ترامپ» در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷به صورت یکجانبه از توافق هسته‌ای برجام خارج شد و ضمن اعمال تحریم‌های متوقف شده ذیل این توافق، تحریم‌های دیگری علیه ایران وضع کرد.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش عمل کرد، اما بعد از آن اعلام کرد به موجب مفاد مندرج در برجام تعهداتش ذیل این توافق را کاهش خواهد داد.
ایران بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
اقدامات ایران ذیل بندهایی از برجام انجام شده‌اند که به تهران حق می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف‌های دیگر به تعهدات و وعده‌هایش اجرای تعهدات خودش را کاهش دهد.
تهران با وجود این بارها تأکید کرده است که گام‌های جبرانی این کشور برگشت‌پذیرند و در صورت عمل کردن آمریکا به تعهداتش آنها را به عقب خواهد برگرداند.
طبق ادعای آژانس ایران همچنین از نصب دوربین‌های جدید خودداری کرده و هیچ پیشرفتی در موضوعات پادمانی به دست نیامده است. علاوه بر این، آژانس مدعی شده ایران از ارائه توضیحات لازم در خصوص اختلاف موجود در میزان اورانیوم طبیعی به دست آمده از پسماندهای جامد خودداری کرده است.
این نهاد بین‌المللی همچنین مدعی شده که پیشرفتی در اجرای بیانیه مشترک آژانس و یا سایر موضوعات پادمانی حاصل نشده است. در گزارش آژانس ادعا شده است: «با آنکه طی دوره گزارش‌دهی قبلی در اجرای فعالیت‌های مشخص‌شده در بیانیه مشترک پیشرفت‌های محدودی حاصل شده بود در دوره گزارش‌دهی فعلی هیچ پیشرفتی به دست نیامده است.»
در روزهای گذشته رسانه‌های غربی تلاش کرده‌اند به القای این ایده بپردازند که سرعت برنامه هسته‌ای ایران کاهش یافته و این موضوع به توافق‌های حاصل‌شده میان ایران و آمریکا ربط داشته است.
این ادعاها در شرایطی مطرح می‌شوند که تلاش‌های مختلف دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا برای تنگ کردن حلقه تحریم‌ها علیه ایران با شکست مواجه شده است.
جمعه دو هفته پیش هم شبکه خبری بلومبرگ تلاش کرد افزایش فروش نفت ایران را به یک توافق خیالی میان تهران و واشنگتن نسبت دهد.
نشریه بلومبرگ در گزارش خود در روز سوم شهریور مدعی شده بود که در شرایطی که ایران و آمریکا با بازگشت به توافق هسته‌ای برجام فاصله دارند اما بازار جهانی نفت از توافقی که میان دو طرف در حال اجرا است منتفع شده است.
بلومبرگ مدعی شده بود: «چندین ماه دیپلماسی مخفیانه میان دو کشور با پیشرفت‌هایی در زمینه‌های مبادله زندانیان، رفع انسداد دارایی‌های بلوکه‌شده ایران و حتی غنی‌سازی اورانیوم ایران همراه شده است. به نظر می‌رسد آنها به یک توافق غیررسمی برای ورود نفت به بازارهای جهانی دست پیدا کرده‌اند.»
رسانه آمریکایی ادعا کرده مقام‌های دولت بایدن در محافل خصوصی اذعان می‌کنند که به تدریج اجرای بخشی از تحریم‌ها علیه فروش نفت ایران را کاهش داده‌اند. ایران تولید نفت خودش را به بالاترین میزان از زمان اجرای مجدد تحریم‌ها علیه این کشور بعد از خروج واشنگتن از برجام رسانده و در حال انتقال بیشترین میزان نفت خام به چین طی یک دهه گذشته است.
تلاش بلومبرگ برای نسبت دادن افزایش صادرات نفتی ایران به توافقی که هیچ شواهدی در خصوص آن وجود ندارد در حالی است که دولت بایدن در ماه‌های گذشته تمام تلاش خود را برای جلوگیری از صادرات نفت ایران به ویژه به چین به کار گرفته است.
واشنگتن علاوه بر تحریم نهادهای دخیل در تسهیل فروش نفت ایران به چین از سال گذشته هیئت‌هایی را برای تهدید طرف‌های چینی و منصرف کردن آنها از خرید محصولات نفت ایران روانه این کشور کرده است.
رابرت مالی، نماینده ویژه سابق ایالات متحده آمریکا در امور ایران بهمن‌ماه گذشته در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفته بود: « «چین مقصد اصلی صادرات غیرقانونی ایران است و گفت‌وگوها برای منصرف کردن پکن از خریدها تشدید خواهد شد».
او همچنین گفت: «ایالات متحده آمریکا هر اقدامی که لازم باشد انجام می‌دهد تا از صادرات نفت ایران و خریداری آن توسط دیگر کشورها جلوگیری کند.»
از طرف دیگر، افزایش فروش نفت ایران با تلاش‌های دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران برای مقاومت در برابر تحریم‌ها و خنثی‌سازی آنها نیز مرتبط است.
بسیاری از معماران سیاست‌های تحریمی از جمله «ریچارد نفیو» اذعان کرده‌اند که فشارهای برون‌زاد اقتصادی در صورت تکیه کشورهای هدف بر منابع داخلی با گذشت زمان به مرور وارد سیر نزولی می‌شوند و اثرگذاری‌شان را از دست می‌دهند، زیرا هم کشورهایِ هدف به مرور راه همزیستی با تحریم‌ها و غلبه بر آنها را یاد می‌گیرند و هم آنکه اراده طرف‌های ثالث برای پایبندی به آنها به تدریج کاهش می‌یابد.
در دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» هم که مدعی بود سختگیرانه‌ترین تدابیر را برای اجرای تحریم‌ها در نظر گرفته رویه مشابهی اتفاق افتاده بود.
در ماه‌های پایانی آن دولت، «رابرت او برایان»، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا اعتراف کرد که دیگر عملاً «هیچ تحریمی» علیه ایران باقی نمانده است که بتوان آن را اعمال نمود و این یکی از مشکلاتی است که آمریکا در سیاست‌گذاری در قبال ایران با آن مواجه شده است.
این اعتراف او براین در ماه اکتبر ۲۰۲۰ مطرح شد، چند ماه بعد از آنکه اولین نشانه‌ها از آغاز سیر نزولی اثرگذاری تحریم‌های آمریکا علیه فروش نفت ایران مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته بود. روزنامه والاستریتژورنال اندکی بعدتر در ماه دسامبر گزارش داد که ایران طی چند ماه قبل‌تر توانسته با دور زدن تحریم‌ها صادرات نفت خودش را به دو برابر ماه‌های آغازین آن سال میلادی افزایش دهد. (والاستریتژورنال، ۱۵ دسامبر ۲۰۲۰)
در همان زمان « TankerTrackers.com» -وب‌سایتی که از طریق تصاویر ماهواره‌ای حرکت نفت‌کش‌ها را رصد می‌کند- گزارش داده بود که فروش نفت ایران از ۴۸۱ هزار بشکه در روز در ماه فوریه به حدود ۱.۲ میلیون بشکه در فصل پاییز رسیده است. ایران نه تنها، تحریم‌ها را دور زده بود، بلکه آن‌طور که فارن‌پالیسی در ماه مه درباره ارسال نفت‌کش ایران به ونزوئلا نوشت، ایستادگی در برابر آن را به دیگران هم آموزش می‌داد.
به نظر می‌رسد دولت بایدن که در حال حاضر به دلیل ناکامی‌هایش در برابر تلاش‌های دولت ایران برای خنثی‌سازی تحریم‌ها زیر تیغ انتقادات قرار گرفته چاره‌ای جز وانمود کردن به اینکه در ازای دستاورد ایران امتیازی را نصیب خود کرده نیافته است.
از همین روست که مقام‌های آمریکایی در روزهای گذشته تلاش کرده‌اند با دادن خبرهای جعلی به رسانه‌ها اوضاع را تحت کنترل نشان داده و برای دولت که در آستانه رقابت انتخاباتی قرار دارد دستاوردهای خیالی تولید کنند. خبر بلومبرگ را در همین چارچوب می‌توان تفسیر کرد.
