روز دوشنبه ۱۵ خرداد ماه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین مقر این سازمان آغاز به کار کرد، «رافائل گروسی » مدیرکل آژانس در ابتدای این نشست در بیانیه‌ای اعلام کرد که فرآیند اجرای بیانیه مشترک با ایران آغاز شده و پیشرفتهایی حاصل شده است.
بیانیه‌ای که مدیرکل آژانس به آن اشاره کرد، همان بیانیه‌ای است که در سفر اسفند ۱۴۰۱ رافائل گروسی به تهران از سوی آژانس و سازمان انرژی اتمی صادر شد که در پی آن رایزنی‌هایی بین ایران و آژانس انجام شد و آنگونه که گروسی به آن اذعان کرده پیشرفتهایی حاصل شده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای چهارمین بار در دولت سیزدهم و یک سال بعد از آخرین سفرش به تهران، روز جمعه ۱۲ اسفند ماه ۱۴۰۱ و در پاسخ به دعوت محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی و به منظور انجام سفری دو روزه به تهران سفر کرد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست خبری به همراه اسلامی، ضمن ابراز خرسندی از حضور در ایران و با بیان اینکه کار و همکاری با ایران ادامه دارد، گفت: آماده هستیم کار را به پیش ببریم. گروسی در پاسخ به این سؤال که آیا درباره سه مکان ادعایی قرار است به نتیجه برسیم؟ گفت: ما سخت در حال کار کردن هستیم و همکاران ما سخت در حال کار کردن هستند. الان به خودمان زنگ تفریح دادیم که با شما صحبت کنیم و بعد سراغ کارمان برویم.
مدیرکل آژانس روز دوشنبه ۱۵ خرداد ماه در نشستی خبری در وین با اشاره به گزارش اخیرش گفت: «در آن گزارش خواهید دید که فرآیند اجرای بیانیه مشترک آغاز شده و پیشرفتهایی حاصل شده است که البته به اندازه‌ای نیست که امید داشتم. به عنوان مثال، اوایل ماه می، آژانس دوربین‌های نظارتی را در کارگاهی در یک محل نصب کرد که در آن‌جا لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (اتصالات) تولید می‌شود».
گروسی همچنین افزود: «ایران توضیح احتمالی برای وجود اورانیوم ضعیف شده در بخشی از محل معروف به مریوان (آباده) را ارائه کرده است. متذکر می‌شوم که ارزیابی ما برای این مکان همچنان پابرجاست و تکرار می‌کنم که مسائل پادمانی باقیمانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع بین ایران و آژانس است و هنوز باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی قرار بگیرد که بتواند تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح آمیز است»
پیش از این هم خبرنگار فارس مطلع شده بود که با بهبود تعاملات بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مذاکرات انجام شده در ماه‌‌های اخیر بعد از سفر اسفند سال گذشته رافائل گروسی به تهران، پرونده مربوط به یکی از مکان‌های ادعایی آژانس - آباده - (مریوان) حل و فصل شده و بر این اساس سؤالات آژانس در مورد یکی از سه مکان ادعایی مطرح شده پایان می‌یابد. از سوی دیگر ادعای مطرح شده در خصوص کشف ذرات اورانیوم با غنای ۸۳.۷ درصد نیز در پی توضیحات ارائه شده از سوی ایران حل شده است.
خبرنگار فارس همچنین مطلع شد که در پی بیانیه اسفند سال گذشته بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی، تعدادی از دوربین‌های برجامی در یکی از مراکز هسته‌ای نصب شده است. البته این دوربین‌ها به صورت آفلاین بوده و اطلاعاتی به آژانس منتقل نمی‌شود.
گروسی در بیانیه روز دوشنبه خود عنوان کرده است که «پیشرفتهایی حاصل شده اما به اندازه‌ای نیست که امید داشتم.» او همچنین در نشست خبری خاطرنشان کرد: «ما در ماه مارس بیانیه مشترکی با ایران داشتیم که پیش‌فرض آن بود که چندین اقدام نظارتی و راستی‌آزمایی داوطلبانه اضافی را اجرا کنیم که البته حقیقت این است که این روند کند پیش می‌رود. ما در حال انجام کار هستیم و وظیفه من این است که گزارش کاملی ارائه دهم اما حقیقت این است که کارها کند پیش می‌رود. ما یکسری دوربین و ابزارالات الکترونیک نصب کردیم اما هنوز لازم است که اقدامات بیشتری انجام شود و به همین دلیل است که من می‌خواهم آژانس هر چه سریع‌تر قابلیت نظارتی بیشتری داشته باشد. به همین دلیل است که ما باید در محل حضور داشته باشیم و نظارت‌های بیشتری داشته باشیم و باید سریع‌تر پیش برویم». (جزئیات بیشتر)
اینکه گروسی از روند آنگونه که باید رضایت ندارد و می‌گوید روند کار کند پیش می‌رود، در حالی است که در هیچ بخشی از بیانیه ماه اسفند به بحث نصب دوربین‌ها اشاره‌ای نشده است. در این بیانیه آمده است: «تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت. در خصوص مسائل پادمانی باقیمانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقیمانده اعلام کرد.ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که بزودی در تهران برگزار می‌شود، بین دو طرف مورد توافق قرار خواهد گرفت.» (اینجا بخوانید)
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز پس از سفر گروسی به تهران در گفت‌وگو با ایرنا در مورد برخی ادعاها مبنی بر اعطای دسترسی به افراد در گفت‌وگوهای ایران و آژانس گفت: در طول دو روزی که آقای گروسی و هیأت همراه در ایران بودند، هیچگاه بحث دسترسی به افراد مطرح نشد و هیچ متنی هم حاکی از این موضوع نوشته نشده است. البته حتی اگر چنین درخواستی مطرح می‌شد به طور قطع ما با آن مخالفت می‌کردیم.
پس از سفر گروسی به تهران شاهد اظهارنظراتی از سوی مقام‌های ایرانی بودیم. آنچنانکه «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۸ فروردین ۱۴۰۲ در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره سفر رافائل گروسی به تهران و توافق حاصله گفت: در چارچوب بیانیه و توافقی که بین طرفین صورت گرفته بود، هیأت‌های فنی مبادله شدند و نمایندگان آژانس به ایران سفر و گفت‌وگوهای فنی انجام و این گفت‌وگوها در مسیرهای توافق شده ادامه دارد. این یک مسیر فنی است و در صورتی این مسیر فنی از مسائل و نگرش‌های سیاسی متاثر نشود، امیدواریم بتوانیم در ادامه مسیر بین ایران و آژانس این مسیر پیش برود و گام‌های مثبتی را به سمت رفع مسائل فنی باقیمانده بین ایران و آژانس داشته باشیم. مسیر گفت‌وگوها و مذاکرات فنی ادامه دارد و امیدواریم آژانس به مسیر فنی متعهد باشد و شاهد باشیم آژانس حداکثر تلاش خود را بکند از تاثیرات و فشارهای سیاسی دور بماند و در مسیر مذاکرات فنی شاهد حل و فصل مشکلات باشیم. پیشرفت این روند می‌تواند تاثیرات مثبتی بر روند توافق در خصوص برجام داشته باشد.
ناصر کنعانی همچنین روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت در نشست هفتگی با خبرنگاران گفت: سیاست جدی ایران حل و فصل مشکلات و سوءتفاهم با آژانس است. سیاست بر این است که اجازه ندهیم موضوعات مرتبط با فعالیت هسته‌ای ایران در قالب موضوعات ادعایی که مطرح می‌شود، تبدیل به مانع در روند همکاری‌های ایران با آژانس شود.جمهوری اسلامی ایران در چارچوب نقشه راهی که در سفر گروسی مدیرکل آژانس به تهران حاصل شد، در حال حرکت است و در همین زمینه اقدامات اجرایی و عملیاتی تعریف شده و داریم به جلو می‌رویم.
اظهارات روز دوشنبه گروسی مبنی بر پیشرفتهایی در تعاملات ایران و آژانس، پیش از این نیز از سوی حسین امیرعبداللهیان مورد اشاره قرار گرفته بود. «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم اخیرا درباره گفت‌وگوی تلفنی‌اش با امیرعبداللهیان گفت: «همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیراً شتاب بیشتری گرفته و تأکید کردم ایران باید این (روند) را ادامه دهد.» امیرعبداللهیان همچنین در گفت‌گوی تلفنی اخیرش (۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲) با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد، همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در مسیر درست توصیف کرد.
پس از آن هم ناصر کنعانی سخنگوی دستگاه دیپلماسی در اول خرداد سالجاری (۱۴۰۲) در واکنش به بخش‌هایی از بیانیه سران گروه ۷ در هیروشیما پیشرفت رضایتبخش در اجرای توافقات بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نیز مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره به تعهدات بین‌المللی خود پایبند بوده و مصمم است همکاری‌ها و تعاملات سازنده خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در چارچوب معاهده ان.پی.تی و موافقتنامه پادمان ادامه دهد. جمهوری اسلامی ایران همچنین از سایر کشورها انتظار دارد از سیاسی کاری و مداخله در تعاملات فنی ایران و آژانس از طریق فشار بر این نهاد بین‌المللی خودداری کنند.
* باز هم صدای صهیونیست‌ها در آمد
در این میان این پیشرفت‌ها باز هم به مذاق صهیونیست‌ها خوش نیامد و بنیامین نتانیاهو به آن واکنش نشان داد و عنوان کرد که آژانس در مقابل ایران تسلیم شده است. او گفت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با خطر تبدیل شدن به یک سازمان سیاسی و غیرمرتبط روبرو است و «ایران کماکان به دروغگویی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد.». البته قبل از آن هم «لیور هایات» سخنگوی وزارت خارجه این رژیم هم مختومه شدن تحقیقات آژانس در مورد مریوان را محکوم کرده و آن را «مایه نگرانی بزرگ» برای تل‌آویو توصیف کرده بود. اظهارات نتانیاهو روز دوشنبه ۱۵ خرداد ماه با واکنش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مواجه شد و او در نشست خبری در وین گفت: «ما به این‌گونه اظهارنظرات عادت داریم، کار آژانس بی‌طرفانه و فنی است. ما همواره وقایع را آن‌طور که هست، بیان می‌کنیم. برداشت آنها از این موضوعات به ما ارتباطی ندارد. ما در خصوص نقطه نظرات مقام‌های دولتی اظهارنظر نمی‌کنیم. ما استانداردهای خود را به دلایل سیاسی پایین نمی‌آوریم. ما استانداردهای خود را در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران پایین نیاورده‌ایم و ارزیابی‌های خود را به هیچ دلیل سیاسی مغرضانه نکرده‌ایم».
گروسی همچنین بیان کرد: «ما پاسخ‌های قابل قبولی از ایران دریافت کرده‌ایم و آنها را راستی‌آزمایی خواهیم کرد».
ادعاهای بی اساس صهیونیست‌ها و نخست‌وزیر این رژیم درباره برنامه هسته‌ای ایران در حالی مطرح می‌شود که «آهارون هالیوا»، فرمانده واحد اطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی اخیرا اعتراف کرد که ایران برای «گریز» به سمت سلاح هسته‌ای تصمیم نگرفته است. البته مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها اعلام کرده‌اند که برنامه هسته‌ای ایران صرفا دارای اهداف صلح آمیز است و سلاح هسته‌ای به هیچ وجه در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران جایی ندارد.
همکاری ایران و آژانس این پیام را به غربی‌ها که گاه و بیگاه مبدع قطعنامه‌ها علیه ایران می‌شوند، داد که تعامل همیشه بهتر از تقابل و درگیری است.
اظهارات روز دوشنبه گروسی و گزارش او درباره حل و فصل یکی از سه مکان ادعایی (مریوان/آباده) از سویی حرکت رو به پیش در تعاملات و همکاری ایران و آژانس را نشان می‌دهد و از سوی دیگر واهی بودن ادعاهای بی پایه و اساسی که در این مدت به خصوص از سوی صهیونیست‌ها مطرح شد را ثابت می‌کند. در گزارش اخیر آژانس در این باره آمده است: «آژانس در حال حاضر سوال دیگری درباره ذرات اورانیوم ضعیف یافت‌شده در مریوان ندارد و این مسئله دیگر در این مرحله جزو مسائل باقیمانده نیست.»
مدیرکل آژانس در کنفرانس خبری خود درباره ابهاماتی درباره مریوان (آباده) گفت: «پاسخ ایران به سؤالات بازرسان آژانس درباره منشأ آثار اورانیوم کشف شده، ممکن است صحیح باشد. آژانس در حال حاضر آن را رد یا تأیید نمی‌کند اما با حسن نیت آنها را مورد ارزیابی قرا خواهد داد و بسته شدن موضوع یا پایان یافتن سؤالات بازرسان درباره این مرکز صحت ندارد.تأکید می‌کنم که همچنان باید مسائل پادمانی باقیمانده از تعهدات ایران در چارجوب پادمان حل و فصل شود».
جمهوری اسلامی ایران در این مدت نشان داد که در مقابل تعامل به تعامل اقدام می‌کند و زبان تقابل در قبال ایران پاسخگو نیست. در همین خصوص غنی‌سازی ۶۰ درصد در فردو بعد از قطعنامه اخیر آژانس و همچنین جمع آوری دوربین‌های برجامی همه و همه نشان داد که اعمال فشار در قبال ایران نتیجه‌ای به همراه نخواهد داشت. آنچنانکه محسن نذیری اصل ۱۷ اسفند ۱۴۰۱ سفیر و نماینده دائم در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خطاب به نمایندگان کشورهای عضو، به نیات و اهداف کشورهای غربی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت: کشورهای غربی مایلند گزینه ایران برای برنامه هسته‌ای صلح آمیز را به گزینه‌ای پرهزینه تبدیل کنند تا ایران حق مسلم خود برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای را دنبال نکند. آنها به دنبال برجسته کردن و حفظ موضوعی در آژانس هستند که ذیل آن، موضوع مهم و به شدت نگران کننده برنامه هسته‌ای نظامی رژیم اسرائیل، که منبع بی‌ثباتی در منطقه ما و تهدیدی برای صلح و امنیت است، به حاشیه رانده شود.
از سوی دیگر حل موضوع ذرات اورانیوم ۸۳.۷ درصد در چارچوب مذاکرات فنی نشان داد که موضوعات بین ایران و آژانس از طریق فنی قابل حل و فصل هستند و نیازی به هیاهوی سیاسی آن هم از سوی غربی‌ها نیست. همانگونه که حسین امیرعبداللهیان هم در اظهاراتی بیان کرده بود «نتیجه همکاری‌های ایران و آژانس می‌تواند در گفت‌وگوی رفع تحریم‌ها آثار مثبتی را بر جا بگذارد.»
