روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز روز جمعه به وقت محلی در گزارشی نوشت: این کشورها روز جمعه در بیانیه ای مشترک از دستیابی به توافقی خبر دادند که راه را برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک پس از یک فاصله هفت ساله هموار می کند.
در این گزارش آمده است: بر اساس این بیانیه که توسط خبرگزاری رسمی عربستان منتشر شد، مقامات سعودی و ایرانی پس از مذاکرات هفته جاری در چین به این توافق دست یافتند. پکن دارای روابط نزدیکی با تهران و ریاض است. رسانه دولتی ایران نیز از امضای این توافق خبر داده است.
نیویورک تایمز نوشت:این تغییر پس از سال‌ها هدف قرار دادن عربستان سعودی توسط نیروهای وابسته به ایران با حملات موشکی و پهپادی صورت می‌گیرد. در این بیانیه آمده است: عربستان سعودی و ایران ظرف دو ماه سفارت‌های خود را در کشورهای یکدیگر بازگشایی خواهند کرد و هر دو کشور بر "احترام به حاکمیت و عدم مداخله در امور داخلی خود" تاکید کردند.
این رسانه آمریکایی ادامه داد: عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶، زمانی که معترضان ایرانی به سفارت این کشور در تهران در پی اعدام یک روحانی برجسته شیعه سعودی توسط ریاض حمله کردند، روابط خود را به طور کامل با ایران قطع کرد. اختلافات میان این دو کشور اسلامی که در فاصله کمتر از ۱۵۰ مایلی از یکدیگر در دو طرف خلیج فارس قرار دارند، مدت‌هاست که بر سیاست و تجارت در خاورمیانه تاثیر گذاشته است.
نیویورک تایمز در ادامه این تحلیل خود نوشت: تنش ها در سال ۲۰۱۹ میان ایران و عربستان به اوج خود رسید. در این سال حمله موشکی و پهپادی به تاسیسات نفتی مهم عربستان سعودی برای مدت کوتاهی نیمی از تولید نفت خام این کشور را مختل کرد. مقامات آمریکایی ادعا کردند که این حمله مستقیماً تحت نظارت ایران بوده است.
این رسانه آمریکایی ادامه داد: این دو کشور همچنین در یمن در مقابل یکدیگر قرار دارند. ائتلاف کشورهای عرب به رهبری عربستان سعودی با حوثی ها (انصارالله) که ایران از آنها حمایت می‌کند، می‌جنگند.
در ادامه این گزارش آمده است: مقامات سعودی همچنین بارها نسبت به برنامه هسته ای ایران ابراز نگرانی کرده و گفته اند که آنها مهمترین هدف جمهوری اسلامی خواهند بود. با این حال، طی چند سال گذشته، آنها در چند دوره گفت‌وگو با هیات‌های ایرانی شرکت کرده‌اند و هر دو طرف امیدوارند بتوانند تنش‌ها را کاهش دهند.
جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط دو جانبه و آغاز به کار دوباره سفارتخانه‌های دو کشور توافق کردند. به‌دنبال سفر بهمن ماه آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» به پکن، امیر دریابان «علی شمخانی» از روز دوشنبه ۱۵ اسفند با هدف پیگیری توافقات سفر رئیس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به‌منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات فیمابین تهران - ریاض با همتای سعودی خود در چین آغاز کرد.
در پایان این مذاکرات، روز ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱، بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «شمخانی» نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.
در متن این بیانیه سه‌جانبه آمده است: در پاسخ به ابتکار شایسته جناب شی جین‌پینگ رئیس جمهوری خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، بر اساس اصل حسن هم‌جواری و با توجه به توافق ایشان با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفتگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه و با تأکید بر پای‌بندی دو کشور به اصول و اهداف منشور سازمان ملل متحد و منشور سازمان همکاری اسلامی و اصول و رویه‌های بین‌المللی، هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران به ریاست امیر دریابان علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی و پادشاهی عربستان سعودی به ریاست مساعد بن محمد العیبان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی از تاریخ ۱۵ تا ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ خورشیدی برابر با ۶ تا ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی در پکن با یکدیگر دیدار و گفت‌ؤگو کردند.
خبر توافق نهایی ایران و عربستان برای احیای روابط دوجانبه پس از ۷ سال قطع رابطه، روایت پشت پرده آن نشان‌دهنده تغییراتی بزرگ در مناسبات منطقه و رویدادهای جهانی است.
ایالات متحده آمریکا در نخستین واکنش به توافق جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی گفت که از گزارش ها درباره احیای روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان آگاه است.
یک سخنگوی کاخ سفید روز جمعه به وقت محلی اعلام کرد: ما از هرگونه تلاش برای کمک به پایان جنگ در یمن و کاهش تنش ها در خاورمیانه استقبال می کنیم.
وی تصریح کرد: کاهش تنش ها و دیپلماسی به همراه بازدارندگی ستون های اصلی سیاستی هستند که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به آن اشاره کرده است.
