جنگ روسیه با اوکراین که آغاز شد، کشورهای اروپایی به حمایت از اوکراین، دست به تحریم روسیه زدند و گاز این کشور را تحریم کرده و واردات خود را از روسیه محدود کردند. در واقع این تصور که روسیه پس از تحریم گازی ، به سمت پایان دادن به جنگ خواهد رفت، اروپایی‌ها را به این سمت برد که گاز ارزان روسیه را پس بزنند.
کلیدواژه « زمستان سخت » از کجا آمد؟
فرارسیدن ماه‌های سرد سال، آغاز چالش کشورهای اروپایی در تأمین سوخت بود؛ چرا که نتوانستند جایگزین خوبی برای گاز روسیه پیدا کنند. با اولین بارش‌های برف و باران و برودت هوا، موج گرانی و کمبود سوخت به کشورهای غربی هجوم آورد؛ به طوری که مردم این کشورها را مجبورکرد تا برای در امان ماندن از سرما و گرانی کمرشکن، به استفاده از سوخت‌های دیگری همچون هیزم روی بیاورند.
هرچند انکارکنندگان بحران اروپا، سعی در نادیده گرفتن و عادی جلوه دادن آن هستند اما واقعیت این است که تا قبل از شروع جنگ در اوکراین، واردات چوب از روسیه به قاره اروپا سابقه داشته است ولی این اولین بار است که هیزم برای مصارف شخصی و به طور گسترده به افراد فروخته می‌شود. اینگونه بود که فروشگاه‌های کشورهای اروپایی به سرعت، به غرفه‌های فروش هیزم مجهز شد و مخابره تصاویر آن در دنیا مردم را با «باغ اروپا»یی روبرو کرد که دارد در زمستان بدون سوخت یخ می‌زند.
بدین ترتیب کلیدواژه «زمستان سخت» به ادبیات مقامات اروپا افزوده شد.
«فاتح بیرول» رئیس‌آژانس بین‌المللی انرژی با هشدار نسبت به زمستان سخت اروپا در کنفرانسی با موضوع بهره‌وری انرژی در ساندربورگ دانمارک گفت: «پس از درگیری‌های نظامی روسیه و اوکراین که سبب تشدید بحران انرژی در اروپا شده است، احتمال دارد قاره سبز در زمستان آینده با کمبود انرژی روبه‌رو شود.» وی افزود: «من نگران هستم در صورت رویارویی با زمستانی سخت و طولانی مدت اروپا روزهای سختی را پیش رو داشته باشد.»
امانوئل مکرون، روز پنج‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳تیرماه) در جریان مصاحبه تلویزیونی گفت: «این جنگ برای ماه‌ها ادامه خواهد داشت و با توجه به نگرانی‌هایی که دربارۀ تأمین انرژی مورد نیاز فرانسه وجود دارد، باید دانست که تا آغاز پاییز روزهای سختی در پیش داریم» مکرون از فرانسوی‌ها خواست که «خود را برای یک زمستان سخت نیز آماده کنند».
«جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در سخنانی گفت: «زمستانی سخت در انتظار ماست و شش ماه آینده، تعیین‌کننده خواهد بود. در صورتی که بحران را پشت سر بگذاریم و یکپارچگی‌مان را حفظ کرده و تعادل نظامی را حفظ کنیم، با رسیدن بهار وضع بهتری خواهیم داشت».
«تین ون در استراتن» وزیر انرژی بلژیک نیز معتقد است: «بدون کنترل قیمت‌های گاز طبیعی، اتحادیه اروپا باید چندین زمستان سخت را تحمل کند.» این مقام بلژیکی در صفحه خود در توئیتر هشدار داد:
«پنج تا ۱۰ زمستان آینده در صورتی که کاری برای کنترل بهای گاز انجام نشود، بسیار سخت خواهد بود.»
این تعابیر و اظهارات نشان می‌دهد که مقامات اروپایی، بیش از هر کسی می‌دانستند که تبعات جنگ روسیه و اوکراین دامنگیر اقتصاد ضربه‌پذیر اروپا خواهد شد و بر همین اساس «زمستان سخت» را به مردم اتحادیه اروپا هشدار دادند.
ایران زمستان سخت زیاد دیده است!
از چند روز پیش که موج هوای سرد وارد ایران شده و سراسر کشور را با کاهش شدید دمای هوا روبرو کرده، است دولت در اقداماتی در تلاش است تا بحران سرمای هوا که منجر به کاهش گاز در کشور می‌شود را مدیریت کند.
پیش از این، سازمان‌های جهانی هواشناسی نسبت به ورود این موج هوای سرد هشدار داده و ورود پدیده «ال نینو» به منطقه غرب آسیا و به خصوص ایران خبر داده بودند. بر اساس گزارش اداره ملی اقیانوس‌شناسی و هواشناسی آمریکا، «ال نینو» قدرتمندترین چرخه آب و هوایی 65 سال گذشته، تأثیرات عظیمی بر آب و هوا در سراسر جهان از جمله ایران خواهد گذاشت و به نظر می‌رسد در حال گسترش به مراتب قوی‌تر از آنچه در سال 1997 رخ داد، باشد. این پدیده طبیعی هر 2 تا 7 سال یک بار رخ می‌دهد و 6 تا18 ماه ادامه دارد. بنابراین ایران نه تنها با سرمای از پیش تعیین شده زمستان روبرو است بلکه تحت تأثیر یک پدیده هواشناسی نیز قرار دارد که هوای کشور را به طور غیرمنتظره‌ای سرد کرده است.
این مسئله خود موجب شده طی روزهای گذشته حجم مصرف گاز کشور بسیار تشدید شود و تناسب تولید و مصرف گاز را از حالت ناترازی خارج کرده، موجب شد تا گازرسانی به برخی روستاهای کشور مختل شده و حتی دولت را مجاب کرد تا دستور تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها را صادر کرده و حتی ادارات نیز با کاهش نیروی انسانی به کار خود بپردازند.
این تدابیر که به منظور عبور بدون مشکل از سرمای زمستانی امسال اتخاذ شد، صداهایی از بیرون و به تبع آنها، از بلندگوهایی در داخل کشور به صدا درآمد که «زمستان سخت»، به جای اروپا دامنگیر ایران شد!
زمستان سخت یا عدم مدیریت مصرف؟
حافظه تاریخی همه ایرانی‌ها گواهی می‌دهد که مشکل کمبود گاز همواره در زمستان گریبان کشور را می‌گیرد. دلیل عمده این مشکل نیز، مصرف بی‌رویه و کنترل نشده و عدم اعمال قوانین بازدارنده در مصرف گاز است.
تقریباً سالی نبوده که زمستان در بخش یا کل کشور موج بارش‌ها را در پی نداشته باشد. بر همین منوال نیز دستگاه‌های مختلف نسبت به کنترل و مدیریت مصرف سوخت به خصوص گاز هشدار می‌دهند و یا حتی قوانین جدیدی متناسب با موقعیت بحرانی پیش آمده تنظیم و اجرا می‌کنند.
افت فشار و حتی قطعی گاز ره‌آورد این زمستان‌های سخت بوده و هست. ایران تنها کشوری است که گسترده‌ترین شبکه مویرگی لوله‌کشی گاز را دارد. یعنی در ایران به دورترین روستاها نیز گاز لوله‌کشی رسیده است. همین مسئله مصرف گاز کشور را به طرز فزاینده‌ای در زمستان بالا می‌برد که خود زمینه‌ساز بروز مشکلاتی است.
البته نه تنها در فصل‌های سرد سال، بلکه ایران در طول سال نیز با پدیده مصرف بیش از حد گاز روبروست.
در حالی که ایران دومین منبع ذخیره و سومین کشور تولیدکننده گاز در جهان است، آمارها نشان می‌دهد مصرف گاز کشورمان از 30 کشور اروپایی بیشتر است. این واقعیتِ حیرت‌آور، آینده مبهم و خطرآفرینی را پیش روی منابع سوخت گاز کشور ترسیم می‌کند.
میزان تولید و مصرف گاز در کشورهای مختلف جهان در هفتاد و یکمین گزارش سالانه شرکت بریتیش پترولیوم (BP)به عنوان منبع معتبر تحلیل حوزه انرژی، با عنوان «مرور آماری انرژی جهان ۲۰۲۲»، مورد بررسی قرار گرفته است. این گزارش مصرف گاز در ایران را با سایر نقاط جهان همچون آمریکای شمالی، آمریکای مرکزی و جنوبی، اروپا، آفریقا، کشورهای CIS یا مشترک المنافع (روسیه و برخی جمهوری‌های شوروی سابق)، آسیا پاسیفیک (آسیای شرقی، آسیای جنوب شرق و اقیانوسیه) و خاورمیانه مورد قیاس قرار داده و اینطور نتیجه گرفته است که مصرف گاز در ایران از مجموع بیش از ۳۰ کشور اروپایی، ۱۰ میلیارد مترمکعب هم بیشتر است.
با نگاهی به آمارهای اعلامی وزارت نفت، جمع مصارف داخلی گاز طبیعی در کشور در دوره ۱۳۹۵-۱۳۸۵ از ۱۰۳ هزار و ۳۷۶ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۸۵ به ۱۸۳ هزار و ۸۹۷ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است. بدین ترتیب رشد بالای مصرف گاز به میزان میانگین سالانه ۵.۹۳ درصد برای دوره مذکور اتفاق افتاده است. سال 98 حدود 491 میلیون متر مکعب و در سال 99 بیش از 600 میلیون مترمکعب مصرف گاز در ایران گزارش شده است که مقدار عمده‌ای از آن در بخش خانگی بوده است. این میزان مصرف، در سال 1400 با 560 میلیون متر مکعب گاز با رشد فزاینده‌ای به 700 میلیون در زمستان جاری سال جاری رسیده است.
علی‌رغم حجم بالای تولید گاز در کشور اما باید بپذیریم که مصرف‌کنندگان خوبی نیستیم.
آیا ایران قادر به تأمین نیاز گاز مایع در فصل‌های سرد سال نیست؟
با اینکه ایران یکی از قدرت‌های دنیا در تأمین انرژی و به خصوص تولید گاز محسوب می‌شود، اما وقتی در زمستان‌ها با چالش تولید و تأمین گاز روبرو می‌شود، این سوال پیش می‌آید که چرا کشورمان با منابع عظیم سوخت خدادادی، تأمین زیرساخت‌های عظیم و گسترده و تلاش شبانه‌روزی برای استخراج این منابع، همچنان در طول سال با بحران گاز روبرو می‌شود؟
امروز که رسانه‌های معاند خارج از کشور و برخی رسانه‌های همسو با دشمن در داخل، برای ایران «زمستان سخت» را تیتر می‌زنند، شاید یا فراموش کرده‌اند و یا ترجیح می‌دهند که فراموش کنند مسبب اصلی زمستان‌های سخت ایران چه کسی است؟
کارشناسان ریشه بخشی از ناترازی تولید و مصرف فعلی گاز در کشور را در عدم توجه به ذخیره‌سازی گاز در وزارت نفت دولت قبل دانسته و معتقدند که ذخیره‌سازی گاز در دولت یازده و دوازده درجا زد.
ذخیره‌سازی گاز به منظور استفاده در فصول سرد، یک راه‌حل آزموده شده در دنیا است. بدین ترتیب که در ماه‌های گرم سال که مصرف گاز پایین است، این گاز در مخازن ذخیره می‌شود و در ماه‌های سرد سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبق گزارش موسسه مشاوره انرژی SolutiEnدر ایران حدود ۴۰ ساختار زمین‌شناسی با پتانسیل ذخیره‌سازی وجود دارد که در صورت بهره‌برداری از آنها، بخش قابل توجهی از کسری ۲۰۰ میلیون مترمکعبی زمستان را می‌توان پوشش داد.
روسیه و آمریکا به عنوان دو تولیدکننده بزرگ گاز دنیا بین 15 تا 20 درصد از نیاز گاز خود در پیک سرما را از طریق ذخیره‌سازی گاز تامین می‌کنند. درحالی که این رقم در ایران فقط 3 درصد است. در نتیجه همه آمارها نشان‌دهنده عقب‌ماندگی ایران در این حوزه است.
سال 91 بود که اولین مخزن ذخیره‌سازی گاز ایران و غرب آسیا در مجتمع پالایشگاهی و ذخیره‌سازی گاز طبیعی ایران و خاورمیانه به نام «شهید فهمیده» در سراجه قم با ظرفیت ذخیره‌سازی 700 میلیون متر مکعب گاز راه‌اندازی شد. این چاره‌اندیشی درست ایران برای عبور راحت‌تر از بحران سرمازدگی در زمستان‌ها تا آغاز دولت یازدهم ادامه داشت. اما به یکباره در سال 97 و با دستور وزیر نفت وقت، این اقدام متوقف و در سکوت خبری شرکت ذخیره‌سازی گاز ایران تعطیل شد!
برخی نمایندگان و کارشناسان نسبت به آینده این اقدام به بیژن زنگنه تذکر دادند و از آن به عنوان ترک فعل وزیر نفت در راستای ذخیره‌سازی گاز یاد کردند اما این تذکرات نتیجه بخش نبود تا امروز ایران بار دیگر در زمستان سرد امسال با کمبود گاز مواجه شود.
مالک شریعتی سخنگوی کمیسیون انرژی در این خصوص در صفحه توئیتر خود نوشت: روحانی که پس از اغتشاشات فعال شده، بهتر است از نقش زنگنه ژنرال نفتی خود در خسارات ده‌ها میلیارد دلاری حوزه انرژی کشور هم بگوید یا کلا سکوت پیشه کند.
وی ادامه داد: فقط یک قلم آن، ترک فعل در توسعه ذخیره‌سازی گاز طبیعی است که سال ۹۹ در مجلس هشدار دادیم که ناترازی گاز در ماه‌های سرد را تشدید می‌کند.
درست تکرار کنیم؛ زمستان سرد ایران و زمستان سخت اروپا
به گزارش مرکز مقابله با شایعت سایبری سازمان فضای مجازی سراج، «ال نینو» در حال عبور از ایران است؛ ایران را درنوردیده و شهرهای کشور، یخ زده‌اند. اما این پدیده آب و هوایی در حال حرکت است و قرار نیست در ایران بماند. ال نینو به زودی مهمان اروپایی‌ها خواهد شد. اروپایی که به اندازه ایران به خط استوا نزدیک نیست و به طور میانگین هوای خنک‌تری نسبت به ایران دارد و این روزها سیاست‌های دولتمردانش، هوای کشورهای این قاره را سردتر نیز کرده است.
هر چند امروز رسانه‌های معاند و دست‌پرورده‌های داخلیش اینطور می‌نویسند که زمستان سخت به جای اروپا دامن ایران را گرفت ولی زمستان دو ماه دیگر هم ادامه خواهد داشت و توده ناخوانده هوای سرد، چند ماه دیگر مهمان کشورهای دنیا خواهد بود.
توصیه به حمام با آب سرد
جدول خاموشی‌های سطح یک در انگلیس
حواله خرید هیزم در فرانسه
حمام با آب یخ، استفاده از زغال سنگ و خاک بستر گربه به عنوان سوخت، حواله هیزم و توصیه به حمام گروهی تدابیر کشورهای اروپایی برای عبور از چالش زمستان سخت است.
حقیقت این است که مستان در ایران با 1600 نوع تحریم هرچند سرد است و سخت می‌گذرد اما نانوایی‌هایش همچنان نان داغ عرضه می‌کنند و قیمت نان به چند 10 هزار تومان نرسیده است و هنوز مردم در خانه‌های خود پای بخاری گازی می‌نشینند و برق صنایع کشور روشن است.
