۱۸ خرداد ماه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ، قطعنامه‌ای را که ایران را به عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم می‌کند به تصویب رساند. این خبر در حالی منتشر شد که «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین بعد از تصویب این قطعنامه تصریح کرد: نمایندگان بیش از نیمی از جمعیت دنیا از قطعنامه ضد ایرانی آژانس حمایت نکردند.
واکنش ایران به قطع نامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
این خبر از لحظه انتشار واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت که یکی از مهمترین آنها صدور بیانیه از سوی ایران بود که در آن تصویب قطعنامه ارائه شده از سوی آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان در نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی را به عنوان اقدامی سیاسی، نادرست و غیرسازنده تقبیح و تاکید کرد: جموری اسلامی ایران حسن نیت خود را در تعامل با آژانس با ارائه اطلاعات فنی دقیق نشان داد و انتظار این بود که آژانس نیز با رویکردی مستقل، بی طرفانه و حرفه‌ای، اقدامی سازنده و واقع بینانه در جهت عادی سازی موضوعات پادمانی که به اذعان خود آژانس به هیچ وجه نگرانی عدم اشاعه‌ای نداشته، صورت دهد. ظاهراً برخی یادشان رفته که تمام موضوعات گذشته یکبار و برای همیشه در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ توسط شورای حکام بسته شد.تصویب قطعنامه یادشده که بر اساس گزارش شتابزده و غیر متوازن مدیرکل آژانس و مبتنی بر اطلاعات دروغین و ساختگی رژیم صهیونیستی صورت گرفته است، نتیجه‌ای جز تضعیف روند همکاری و تعاملات جمهوری اسلامی ایران با آژانس در بر نخواهد داشت.
در این بیانیه اعلام شد: جمهوری اسلامی ایران بدلیل رویکرد غیرسازنده آژانس و تصویب قطعنامه یادشده گام‌های عملی متقابلی را اتخاذ نموده که نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و غیرفعال سازی دوربین‌های فرا پادمانی از جمله آنها است.
سهم ۲۲ درصدی ایران از کل بازرسی‌های آژانس در جهان
«محمدرضا غائبی» سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در وین هم ضمن محکومیت شدید این اقدام با انگیزه سیاسی و مغرضانه از سوی برخی از کشورهای عضو شورای حکام در بیانیه‌ای با اشاره به اینکه طی ۲۰ سال گذشته فشرده‌ترین بازرسی‌های آژانس در ایران انجام شده است و تنها در سال ۲۰۲۱، ۲۲ درصد از بازرسی‌های آژانس در سراسر جهان در ایران انجام شده است، گفت: این در حالی است که ایران تنها ۳ درصد از کل تأسیسات هسته‌ای تحت پوشش آژانس در سراسر جهان را در اختیار دارد.
وی تاکید کرد: ایران قاطعانه نسبت به این قطعنامه ابراز تأسف می‌کند و در پاسخ به آن اقدام مقتضی را انجام خواهد داد، که عواقب آن متوجه ارائه کنندگان و حامیان این قطعنامه است.
محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز شامگاه ۱۹ خرداد ماه با حضور در برنامه «صف اول» در رابطه با واکنش ایران به بدعهدی اروپایی‌ها و صدور قطعنامه شورای حکام، تاکید کرد: «ما ضبط دوربین‌های برجامی را به عنوان باقیمانده حسن نیت نگهداشته بودیم، اما الان که اتهامات واهی و غیرقابل قبول مطرح شد، تصمیم اخیر اتخاذ شد. به عنوان مثال در بحث مکان‌های ادعایی با این که اعلام کردند موضوع جابرابن حیان بسته شده، هر سه ماه یک بار از جابر ابن حیان بازرسی می‌کنند. صفحه اورانیوم فلزی که به دنبال آن بودند دیدند که در جابرابن حیان است. اراده‌ای در شخص مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای قانع شدن مشاهده نمی‌شود. به فعالیت تعدادی از دوربین‌های فراپادمانی آژانس خاتمه دادیم و به فعالیت بقیه خاتمه می‌دهیم. ماشین‌های سانتریفیوژ جدید را نصب کرده و گازدهی را شروع کردیم. برای گازدهی ماشین‌های پیشرفته بازرسان آژانس آمدند و بازدید کردند. ما از این هیاهوها و جریانات سیاسی تأثیر نمی‌پذیریم.»
البته پیش از اعلام موضع از سوی سکاندار هسته‌ای کشورمان، خبرگزاری مهر در خبری اختصاصی اعلام کرد: پاسخ به قطعنامه سیاسی شورای حکام صرفاً محدود به کاهش دسترسی‌های فراپادمانی آژانس نخواهد بود و جمهوری اسلامی ایران در دو اقدام راهبردی دیگر، فرآیند گازدهی به برخی از سانتریفیوژهای پیشرفته (از جمله IR2 و IR6) را آغاز کرده و نیز سرعت تولید انواع ماشین‌ها، سانتریفیوژها و قطعات مورد نیاز در صنعت هسته‌ای کشور را افزایش داده است.
توضیح ایران در ارتباط با گزارش اخیر آژانس در خصوص سه مکان
سازمان انرژی اتمی ایران هم امروز (سه شنبه) به منظور تنویر افکار عمومی و رسانه‌های کشور، ترجمه متن کامل توضیحی کشورمان در ارتباط با گزارش اخیر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص سه مکان را منتشر کرد.
در توضیح سازمان انرژی اتمی آمده است: مکان‌های اشاره شده در گزارش فعلی مدیرکل مبتنی بر ادعاهای مطرح شده توسط طرف ثالث بدنیت-یعنی رژیم صهیونیستی-است که هیچ مبنای حقوقی ندارد. لازم به ذکر است که براساس اصول حقوق بین‌الملل "pacta tertiis nec nocent nec prosunt"، به معنای "معاهدات، حق و تکلیف برای طرف ثالث پدید نمی‌آورد" و همچنین ماده ۳۴ از کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات بین دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی که تصریح می‌کند: "یک معاهده نمی‌تواند بدون رضایت طرف ثالث حقوق و تعهداتی ایجاد کند"، طرف غیرعضو موافقت‌نامه پادمانی بدون پایبندی به این اسناد نمی‌تواند از برخی حقوق و مزایای مندرج در این موافقت‌نامه بهره‌برداری و از آن علیه یک کشور عضو به منظور طرح هرگونه ادعا و وارد کردن آژانس در تحقیقات بی‌پایان استفاده کند.
ازمواضع خود عقب نمی‌نشینیم
واکنش ایران به اقدام صورت گرفته از سوی شورای حکام، به صدور بیانیه و اعلام موضع از سوی سازمان انرژی اتمی محدود نشد بلکه این اقدام، واکنش رئیس جمهور را نیز به همراه داشت تا جایی که حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی ۱۹ خرداد در پایان بیست و چهارمین سفر استانی خود به چهارمحال و بختیاری و در نشست خبری با اصحاب رسانه، نسبت به اقدام اخیر غربی‌ها و آمریکایی‌ها واکنش نشان داد و گفت: «ما اساس این کار را با تحریک رژیم صهیونیستی می‌دانیم و به خود آنها اعلام کردیم و هم من امروز اعلام کردم که این نوع اقدامات به هیچ عنوان نمی‌تواند جمهوری اسلامی را وادار به عقب نشینی کند. این گونه از قطعنامهها و این‌گونه از اقدامات، نه ملت ایران را دچار تردید می‌کند و نه متوقف می‌کند و نه وادار به عقب‌نشینی می‌کند. این‌ها باید حقوق ملت ایران را به رسمیت بشمارند و باید بدانند ما حرف داریم، استدلال داریم و منطق داریم و این منطق‌مان را به روشنی بیان کردیم. آنها باید تاکنون این را یاد گرفته باشند که با ایران با زبان زور نمی‌شود سخن گفت و شما هنوز این را ندانسته‌اید.»
حمایت مجلسی‌ها از توقف فعالیت دوربین‌های فراپادمانی آژانس
محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی نیز ۲۲ خردادماه در جلسه علنی مجلس تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی را اقدامی خصمانه و غیرسازنده که به معنای تأثیرپذیری مستقیم آژانس هسته‌ای از محافل صهیونیستی است برشمرد و گفت: «این اقدام همکاری‌های بسیار سازنده، داوطلبانه و سخاوتمندانه ایران در برابر آژانس را نادیده گرفته و مسیری را گشوده که تداوم آن حتماً به سود مذاکرات جاری دیپلماتیک نخواهد بود. این اقدامات نشان می‌دهد که طرف مقابل در رسیدن به توافق خوبی که تحریم‌ها را علیه ملت ایران رفع کند، جدی نیست.
وی تاکید کرد: ما قاطعانه از اقدامات فنی و حقوقی اخیر سازمان انرژی اتمی در پاسخ به قطعنامه ظالمانه اخیر و رفتار غیرسازنده کشورهای بانی آن حمایت کرده و ضمن استقبال از رأی منفی دو کشور روسیه و چین به این قطعنامه تأکید می‌کنیم، تمرکز بر خنثی‌سازی تحریم و ایجاد رونق اقتصادی با تکیه بر توان داخلی به گونه‌ای که منجر به گشایش در زندگی و شرایط معیشتی مردم شود، مهمترین و قوی‌ترین پاسخی است که می‌توان و باید به دشمنان و بدخواهان ملت سرافراز ایران داده شود.»
نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز نسبت به اقدام شورای حکام علیه ایران بی تفاوت نبودند و در بیانیه‌ای نسبت به این اقدام واکنش نشان دادند و تاکید کردند: «با ادامه روند سیاسی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مجلس شورای اسلامی از اقدامات دولت و سازمان انرژی اتمی کشورمان در جهت کاهش همکاری با آژانس از جمله توقف فعالیت دوربین‌های نظارت فراپادمانی حمایت می‌کند. ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی ضمن مطالبه جدی از دولت و وزارت امور خارجه بر صیانت از حقوق ملت ایران در حفظ چارچوب برنامه هسته‌ای و رفع مؤثر تحریم‌ها به جهت انتفاع اقتصادی مردم کشورمان در مواجهه با طرف‌های غربی تأکید کرده و اجرای دقیق «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» (مصوب مجلس یازدهم) را ابزار اصلی حفظ حقوق این ملت بزرگ می‌دانیم.»
در مسیر مذاکرات هسته‌ای تجدیدنظر کنیم
در این میان فعالان سیاسی نیز واکنش‌های متعددی به قطعنامه شورای حکام ابراز داشتند. «زهره الهیان نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، قطعنامه شورای حکام را کاملاً سیاسی و مغرضانه عنوان کرد و تصویب آن را تحت تأثیر لابی صهیونیست‌ها دانست و گفت: ایران نباید بیش از گذشته، به حسن‌نیت و شفاف‌سازی خود در مقابل آژانس اتمی ادامه ادامه دهد.
وی برغم پالس‌هایی که طرف‌های آمریکایی برای ادامه مذاکرات احیای برجام می‌فرستند، معتقد است: قطعنامه شورای حکام بر مذاکرات هسته‌ای تأثیر منفی گذاشته است، از این رو ما باید در مسیر مذاکرات هسته‌ای تجدیدنظر کنیم.
سید کمال‌الدین سجادی سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری و سفیر اسبق ایران در ویتنام نیز در همین رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر غیرفعال کردن دوربین‌های آژانس را پاسخی کافی در واکنش به قطعنامه ضد ایرانی ندانست و تصریح کرد: ایران باید خیلی از پروتکل‌ها و تعهداتی را که می‌تواند به ضررمان باشد، نپذیرد چون فناوری هسته‌ای حق ملت ایران است. این کشورها ثابت کردند که حسن نیت نداشته بلکه سوءنیت دارند. ایران باید تصمیمات لازم را درباره انرژی هسته‌ای اتخاذ کند چراکه بهداشت، کشاورزی و خیلی از مسائل دیگر در گرو این انرژی‌ست.
از سوی دیگر «محمدجواد عامری دبیرکل جمعیت ایثارگران» یکی از شیوه‌های همیشگی غربی‌ها را تصویب قطعنامهها علیه دیگر ملت‌ها می‌داند و می‌گوید: آنها هدفی جز مکیدن عصاره زحمات ملت‌ها ندارند، از این رو ایران باید اقدامات داوطلبانه خود در قبال آژانس اتمی را متوقف کند.
وی تاکید کرد: ایران باید اقدامات تنبیهی برای کشورهای تصویب‌کننده قطعنامه ضد ایرانی اخیر در نظر بگیرند. اگرچه با توجه به حق وتوهایی که در شورای امنیت و اکثر مجامع بین‌المللی وجود دارد، قانون جنگل حاکم است.
«حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل سیاست خارجی نیز در رابطه با قطعنامه ضدایرانی شورای حکام به خبرنگار مهر، گفت: غربی‌ها بخصوص آمریکا از طریق شورای حکام به دنبال فشار مضاعف علیه ایران هستند و می‌خواهند پرونده ایران را به شورای امنیت ببرند تا بتوانند مکانیسم ماشه را فعال کنند.
وی با بیان اینکه سیاست پینگ‌پنگی ایران، در حال جواب دادن است و در نهایت به گریز از مرکز ایران از تعهدات NPT منجر خواهد شد، اظهار کرد: آمریکایی‌ها متضرر اصلی این ماجرا هستند، چون ایران نشان داده که در مقابل تحریم‌ها، مقاوم‌تر می‌شود. ایران باید در واکنش به این موضوع، تعهدات خویش را کاهش دهد؛ چراکه ثابت کرد اهل مذاکره و گرفتن حق خویش است.»
«محمدکاظم انبارلویی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی هم تهدیدات غربی‌ها مبنی بر بازگشت تحریم‌ها علیه ایران و آغاز جنگ را بلوف‌آمیز خواند و گفت: آنها اگر قصد جنگ داشتند باید زودتر از این‌ها حمله می‌کردند؛ اما خودشان می‌دانند که با ایران نمی‌توانند مقابله کنند.
وی با بیان اینکه ایران باید در واکنش به اقدام اخیر آنها، عضویت خویش در آژانس را به تعلیق درآورد، تاکید کرد: آژانس نه تنها به تعهدات خویش عمل نکرده بلکه در نقش جاسوس صهیونیست‌ها نیز ظاهر شده است».
پاسخ راهبردی ایران در برابر زورگویی‌های آژانس
همه شواهد حاکی از آن است که چالش هسته‌ای فقط یک بهانه است و تنها راه پیش روی ایران برای گرفتن این بهانه از دست دشمن، استفاده از ماده 10 NPT و خروج از این معاهده است. این مطلب از سوی «حسین شریعتمداری» نماینده ولی فقیه و مدیر مسئول روزنامه کیهان در واکنش به قطع نامه شورای حکام علیه ایران مطرح شد. او ضمن بیان این مطلب گفت: آژانس در مقابل همه کشورهائی که رسماً و علناً مفاد NPT را نقض کرده‌اند ساکت است و همه توان خود را روی ایران که می‌داند درپی تولید سلاح هسته‌ای نیست متمرکز کرده است و هر بار به بهانه بازرسی، آخرین اطلاعات نظامی و مشخصات دانشمندان کشورمان را به دست آورده و برای خرابکاری در تأسیسات هسته‌ای و نظامی و ترور دانشمندان کشورمان در اختیار دشمنان تابلو دار ایران قرار می‌دهد!
به هرحال پس از صدور قطع نامه شورای حکام علیه ایران فصل جدیدی از تحرکات و اقدامات هسته‌ای ایران کلید خورده است، و آژانس به خوبی می‌داند جمهوری اسلامی ایران در مقابل این گونه اقدامات خصمانه و سیاسی هرگز دست بسته نیست از این رو پاسخ راهبردی که از طرف کشورمان انجام شد می‌تواند درس خوبی برای زورگویی‌ها این نهاد به ظاهر بین المللی باشد.
