سی و سومین سالگرد رحلت امام خمینی (ره) چند روز پیش- چهاردهم خرداد ماه- در مرقد مطهر ایشان و با حضور خیل عظیمی از دوستداران حضرت روح الله برگزار شد. برپایی پرشور این آئین، همچون سال‌های گذشته از نکات قابل توجه آن بود، اما آنچه اتفاق افتاد باعث شد دقایقی از این اجتماع، شکل دیگری به خود بگیرد.
ماجرا از این قرار بود که در اجتماع اخیر، وقتی سید حسن خمینی نوه امام راحل، پیش از سخنرانی رهبر انقلاب نکاتی را درباره شخصیت امام بیان می‌کرد، گروهی از حضار با ایجاد سر و صدا، در پی بر هم زدم نظم برنامه برآمدند.
بی‌نظمی دور از انتظار در این مراسم موجب شد مقام معظم رهبری در پایان بیانات خود نارضایتی‌شان را نسبت آنچه رخ داده بود بی‌پرده ابراز کنند؛ ایشان در تذکری صریح خاطرنشان کردند: «شنیدم، به من خبر دادند که امروز در اثنای سخنرانی جناب آقای حاج‌حسن آقای خمینی کسانی سروصدا کردند؛ بنده با این کار مخالفم! با این نوع تخریب کردن‌ها و سروصدا کردن‌ها موافق نیستم، من مخالفم؛ این را همه بدانند! امیدواریم ان‌شاءالله خدای متعال همه ما را به راه راست هدایت کند».
البته این نخستین بار نبود که رهبر انقلاب نسبت به رخداد چنین بی‌نظمی‌هایی واکنش نشان می‌دادند و اظهار گلایه و اعتراض می‌کردند. پیش‌تر نیز در برخی سخنرانی‌ها و رویدادهای مختلف سیاسی شاهد رفتارهایی از این قبیل بوده‌ایم که تذکر مقام معظم رهبری را در پی داشته است.
نگاه رهبری به سروصدا و شعارهای شدیداللحن
برای نمونه ۲۲ بهمن سال ۹۱ علی لاریجانی رئیس وقت قوه مقننه برای سخنرانی در سالروز پیروزی انقلاب اسلامی به قم رفت، برگزاری این مراسم در ابتدا نظم و شاکله خوبی داشت؛ اما گروهی رفته‌رفته با تغییر شعارها و تهییج جمعیت علیه او، فضا را ملتهب کردند. شعارها علیه لاریجانی شدت گرفت و دست آخر، زمانی که اعتراض‌ها از سر دادن شعار فراتر رفت و به پرت کردن مُهر و کفش به سمت جایگاه کشیده شد، رئیس پیشین مجلس به ناچار برنامه را ترک کرد.
تنها چند روز بعد از این ماجرا یعنی ۲۸ بهمن ماه، رهبر انقلاب نسبت به آنچه در قم رخ داد و منجر به بر هم زدن سخنرانی رئیس مجلس شده بود، شدیداً انتقاد کردند و فرمودند: «اینکه عده‌ای برخی را ضدولایت و ضدبصیرت بنامند و شعار بدهند، نظیر آنچه اخیراً در قم روی داد، اقدامی غلط است و بنده کاملاً مخالف این کارها هستم که قبلاً هم نظیر آن در مرقد مطهر حضرت امام اتفاق افتاد و به مسئولان تذکر دادم جلوی این کارها را بگیرند».
ایشان همچنین خاطرنشان کردند: «کسانی که راه می‌افتند و شعار می‌دهند، اگر واقعاً حزب‌اللهی و مؤمن هستند، بدانند که این کارها به ضرر کشور و خلاف شرع است و اگر هم اعتنایی به این حرف‌ها ندارند که حسابشان جداست».
مشابه این حواشی سال ۸۹ نیز در سالگرد رحلت امام (ره) اتفاق افتاده بود. آن روز هم سید حسن خمینی پشت تریبون رفت تا به عنوان تولیت حرم مطهر سخنرانی خود را آغاز کند، از همان ابتدا، شعارها علیه او شروع شد و اخلال برگزاری مراسم به جایی کشیده شد که او را از ادامه اظهاراتش باز داشت.
در برنامه مذکور پس از نوه امام، رهبری پشت تریبون قرار گرفتند و در ابتدای بیانات خود از همه خواستند که در مخالفت با افراد، گرفتار ظلم نشوند. ایشان تاکید کردند: «اینجور نباشد که مخالفت با یک کسی، ما را وادار کند که نسبت به او از جاده حق تعدی کنیم، تجاوز کنیم، ظلم کنیم».
اخلاق در میدان سیاست
تذکرات رهبری پیرامون رعایت اخلاق، منحصر به مواردی نبود که گروهی از مردم موج اعتراضات خود را خارج از چارچوب ابراز می‌کردند و موجب بر هم زدن سخنرانی مسئولان کشور می‌شدند. ایشان در موضوعات مشابه، مسئولان را نیز مورد عتاب قرار داده و ضرورت حفظ آداب سیاسی را به آنها یادآور شدند.
زمانی که محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت در مجلس هشتم حضور یافت، تعدادی از نمایندگان با فریاد زدن «دو دو»، مخالفت خود را درباره موضوع مطروحه اعلام کردند، اما این اعلام مخالفت به نحوی بود که صحن مجلس، با ایجاد چنین ویترینی از نقد، کسی که باید در مقام پاسخگویی یا شفاف‌سازی قرار بگیرد، در جایگاه مظلوم یا حتی پرسشگر واقع می‌شود. نظم خود را از دست داد. پس از این ماجرا نیز، رهبری بار دیگر در تذکری شدیدالحن عنوان کردند: «این دو دو یعنی چه؟ اینها مجلس را جلوی مردم بی‌آبرو می‌کنند. این‌هایی که دو دو می‌کنند، از نظر تعداد اقلیت هستند …آنها را به مردم معرفی کنید. این شأن شما نیست. من جداً معترضم! بساط این دو دوها و هوچی‌گری را جمع کنید؛ حیف است که مجلس به محلی برای هوچی‌گری تبدیل شود».
آنچه در خلال بی‌توجهی به توصیه‌های رهبری مغفول می‌ماند، انتقاداتی است که ممکن است به حق، به جا و در پی عملکرد ضعیف یا مواضع نادرست افراد مختلف در میان مردم شکل گرفته باشد؛ اما با ایجاد چنین ویترینی از نقد، کسی که باید در مقام پاسخگویی یا شفاف‌سازی قرار بگیرد، در جایگاه مظلوم یا حتی پرسشگر واقع می‌شود.
حاشیه‌ها جای پرسشگر و پاسخگو را تغییر می‌دهد
تمامی توصیه‌ها، تذکرات و تأکیدات مکرر رهبر انقلاب خطاب به مردم و مسئولان مبنی بر رعایت اخلاق، حاکی از آن است که حفظ آرامش فضای سیاسی کشور، اهمیتی فراتر از اختلافات حزبی، جناحی و امثال آن دارد. روشن است ایجاد چنین سرو وصداهایی مصداق بارزی از بر هم زدن نظمی است که مقام معظم رهبری بارها و بارها آن را ضروری دانسته‌اند و به طرق مختلف به آن پرداخته‌اند.
به نظر می‌رسد تعامل راهبردی مقامات در حکمرانی یک کشور، هدفی است که تنها زیر سایه رعایت منش، اخلاق و آداب سیاسی- اسلامی، علیرغم همه اختلاف نظرهایی که وجود دارند، محقق خواهد شد.
طبیعی است که همواره گروهی از کسانی که اهداف و امیال آنها حاجتی به بیان ندارد در پی ایجاد بی‌نظمی‌هایی در اجتماعات مختلف هستند؛ اما انتظار بر این است که دلسوزان انقلاب، در عمل خود را مقلّد این گروه‌ها قرار ندهند، به ویژه زمانی که رهبر انقلاب برای چندمین بار با بی‌اخلاقی‌های سیاسی و شعارهای تهاجمی مخالفت کردند. ایشان با صراحت لهجه می‌فرمایند: «بنده با این جور کارها مخالفم. بارها به مسئولین و کسانی که می‌توانند جلوی این موارد را بگیرند، تذکر داده‌ام. آن کسانی که این کارها را می‌کنند، اگر واقعاً حزب‌اللّهی و مؤمن‌اند، خُب نکنند. می‌بینید که تشخیص ما این است که این کارها به ضرر کشور است، این کارها به نفع نیست. با احساساتشان راه بیفتند اینجا، آنجا، علیه این شعار بدهند، علیه آن شعار بدهند؛ این شعار دادن‌ها کاری از پیش نمی‌برد. این خشم‌ها را، این احساسات را برای جای لازم نگه دارید!».
آنچه باید به آن توجه کرد این است که برگزاری مراسماتی همچون سالروز رحلت معمار کبیر انقلاب یا ۲۲ بهمن ماه سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، از جمله اصلی‌ترین رویدادهایی هستند که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌الملل پیدا می‌کند، از این رو برقرای نظم و انسجام در چنین برنامه‌هایی، وجهه و ویترینی از کشور را به نمایش می‌گذارد که حفظ و صیانت از آن امری ضروری و حائز اهمیت است.
با همه آنچه گفته شد، روشن است که «سروصدا» کردن‌ها، بی‌اخلاقی‌ها و تندروی‌ها، جز فرصت‌سوزی برای بیان مطالبات بر حق، نتیجه دیگری نداشته و ندارد. تکرار چنین برخوردهایی، صرفاً موجب حاشیه‌سازی‌هایی می‌شود که در پی آن کمتر کسی محتوای متن انتقادات را به یاد خواهد داشت.
