نشست بررسی چالش جمعیت در ایران با رویکرد اجتماعی با حضور صالح قاسمی پژوهشگر حوزه جمعیت و به همت دفتر فرهنگ عمومی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) پرگزار شد.
قاسمی در مقدمه بحث خود با اشاره بر انواع رویکردهایی که در بررسی موضوع جمعیت می‌توان داشت، عنوان کرد: موضوع جمعیت، موضوعی ساده و تک عاملی نیست که فقط وضعیت اقتصادی یا سیاسی را عامل بحران فعلی بدانیم. بلکه با یک موضوع چند عاملی، سخت و پیچیده رو به رو هستیم.
این پژوهشگر حوزه جمعیت درباره ریشه‌های بحران جمعیت ، گفت: اگر بخواهم عامل اصلی این بحران را ذکر کنم باید به ترویج فردگراییِ افراطیِ غربی در ایران اشاره کنم. با گسترش این نگاه، بینش انسان‌ها نسبت به خود، خانواده و روابط اجتماعی دستخوش تغییر شده و به تبع آن سبک زندگی سالم ایرانی اسلامی ما آسیب دیده است. البته این تنها عامل نیست ولی مهم ترین عامل است و عوامل اقتصادی و دیگر عوامل در جایگاه‌های بعدی هستند.
وی افزود: اگر وضع موجود و فقدان تربیتی که نسل جدید با آن مواجه است ادامه پیدا کند، پیش بینی من این است که ما طی دو دهه آینده شاهد اتفاقاتی مشابه انقلاب خانواده در غرب خواهیم بود. دلیل این انقلاب هم تغییری است که در ساختار و در کارکرد خانواده در حال روی دادن است.
در ادامه قاسمی در پاسخ به این سوال که چه بینش هایی نسبت به فرزند و خانواده به وجود آمده که مستلزم اصلاح است، گفت: امروز نگاه خانواده نسبت به فرزند تغییر کرده است. یک زمانی فرزند با عنوان عصای پیری و سرمایه یاد می‌شد اما الان به عنوان یک کالای لوکس و گران قیمت به آن نگاه می‌شود. کارکرد فرزند برای خانواده تبدیل به قسمتی از ویترین زندگی شده که این باعث می‌شود خانواده‌ها به یک نمونه از آن در ویترین زندگیشان بسنده کنند.
وی دیگر بینش نادرست شکل گرفته پیرامون فرزند آوری را یکی کردن تربیت با رفاه فرزند دانست و عنوان کرد: متاسفانه در جامعه ما اینطور جا افتاده که هر چه فردی مرفه‌تر باشد آنگاه تربیت بهتری را رقم خواهد زد و فرزندش در فضای تربیتی بهتری رشد میکند، درحالی که این اشتباه است. یک بینش اشتباه دیگر ما منحط کردن مفهوم لذت است. وقتی لذت را به متنزل ترین شکل آن، یعنی فقط لذات آنی مادی تاویل کردیم، پس طبیعی است که فرزند داری جز سختی و مشقت آورده‌ای نخواهد داشت که البته این انحطاط مفهوم لذت هم ثمره همان فردگرایی غربی است.
وی راه حل تغییر بینش را روشنگری دانست و افزود: باید با بیان حقایق و ارائه آمارهای دقیق و علمی، خانواده و جامعه را نسبت به موضوع فرزند آوری آگاه کنیم. مثلا طبق آمار، وجود فرزند باعث پویایی و شادی و نشاط خانواده می‌شود و فضای حاکم بر خانواده را مطلوب و مناسب برای رشد میکند. این رشد نه تنها مناسب فرزند است بلکه برای تربیت خود والدین هم بستری عالی است. افزون بر آن مطالعات ثابت کرده‌اند که وجود فرزند باعث کاهش جدی ریسک طلاق‌های عاطفی و رسمی خواهد شد.
قاسمی مهمترین ابزار آگاه سازی و تصحیح بینش را رسانه خواند و گفت: بزرگترین رسالتی که در راستای حل بحران جمعیت بر دوش رسانه قرار دارد، اصلاح تصویر فعلی جامعه از فرزند آوری و تصویر سازی صحیح از خانواده و فرزند با کمک نمایش مزیت‌های حضور فرزند در خانواده است. رسانه‌ها می‌توانند پیشتاز تحولات اجتماعی باشند درصورتی که ما اکنون شاهد کوتاهی‌هایی درباره مسئله جمعیت از سوی رسانه ملی هستیم. البته لازم است مجموعه‌های اندیشه‌ورزی مثل اندیشکده‌ها، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه در ساحت تولید فکر رسانه را همراهی کنند.
وی در پایان عنوان کرد: در کشور ما علیرغم تبیینی که درباره مسئله جمعیت صورت گرفته اما در رابطه با اقناع این موضوع هم برای مسئولین و نخبگان و هم برای مردم اتفاقی آنچنان که باید باشد، هنوز نیفتاده است. البته اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است و امیدوارم با تغییر مدیریت‌هایی که در رسانه ملی و تغییر نگرش‌هایی که در برخی مسئولین اتفاق افتاده، در 5-6 سال آینده ما بتوانیم نگرش‌های مردم را در این زمینه اصلاح کنیم.
