در بی‌هویتی سیاسی زلنسکی همین بس که متعاقب ورشکستگی سیاسی دولت پروشنکو در اوج نارضایتی‌ها از فساد گسترده دولتی و فقر اکثریت مردم، در انتخابات سال 2019 با شعار ایجاد روابط حسنه با مسکو برای حل بحران جدایی‌طلبان شرق کشور، مبارزه با قدرت فزاینده ملی‌گرایان افراطی شبه‌نازی و اصلاح ساختار فاسد حکومت روی کار آمده بود اما ظرف کمتر از یک سال، در عمل به ائتلاف سیاسی با فاشیست‌های مورد حمایت غرب در حزب اسووبودا در رادا (مجلس ملی اوکراین ) پرداخت و آنها را برای تجدید قوای ارتش به منظور پیوستن به ناتو (بزرگ‌ترین خط قرمز روسیه) و سرکوب استقلال‌طلبان روس‌تبار دونباس(خط قرمز بعدی خرس سیبری) به کار گرفت. بدین ترتیب زلنسکی بر اساس دستور‌العمل غرب، حقایق مسلم حاکم بر اوکراین را نادیده انگاشت: اینکه علاوه بر یک‌پنجم روس جامعه این کشور، بخش مهمی از مردم به دنبال نجات از حاکمیت فاسد طبقاتی هستند.
لاف‌زنی‌های زلنسکی به اتکای جایگاهی که برای خود در جامعه صهیونیسم بین‌الملل قائل بود و البته قول رفقای ناتوی او برای حمایت قاطع از اوکراین صورت می‌گرفت. روز چهارشنبه حتی قبل از آغاز عملیات روسیه، مستشاران پنتاگون به رئیس‌جمهور دست‌نشانده‌شان در اوکراین هشدار داده بودند بهتر است برای در امان ماندن از ضربات روس‌ها به لفیف، غربی‌ترین شهر اصلی و مسقط‌الراس سنتی نیروهای شبه‌نازی تحت حمایت آمریکا و اتحادیه اروپایی، نقل مکان کند.
با آنکه او طی ۲ روز گذشته مدام تاکید کرده خودش و خانواده‌اش در کی‌یف باقی می‌مانند اما بنا بر برخی گزارش‌های شبکه‌های روسی، هرچه به ساعت صفر عملیات تصرف اوکراین نزدیک می‌شدیم، ظاهرا او از کاخ مارینسکی، مقر ریاست‌جمهوری کی‌یف دورتر می‌شد.
با آغاز حمله از بامداد پنجشنبه، اگرچه زلنسکی یک روز پرکار را با ادامه رجزخوانی‌هایش از جمله اینکه «روس‌ها را شکست می‌دهیم» و «مردم با گرفتن سلاح در مقابل نیروهای متجاوز مقاومت کنند» و فرمان‌هایی مثل «حکومت نظامی» و «وارد آوردن حداکثر تلفات به روس‌ها» گذراند اما در میدان شاهد آن بودیم که مقاومت چندانی در مقابل نیروهای اشغالگر بویژه از سوی مردم نشد و تازه در شهرهای مهمی چون خارکی‌یف در شرق و بندر اودسا در جنوب، روس‌تبارها به استقبال سربازان پوتین هم آمدند. به نظر می‌رسد او حتی پیش از آغاز حمله، در زیرزمین یک مرکز امنیتی در غرب پایتخت در مسیر جاده منتهی به لفیف و اروپا پناه گرفته بود. از آنجا بود که رجزخوانی‌ها و توئیت‌های حماسی‌اش را خطاب به نیروهای روس و مردم بی‌پناه آن بالا روی زمین ادامه می‌داد. البته این کمدین در پایان روز اول سرانجام متوجه موقعیت تراژیکی شد که در آن قرار گرفته بود. آنجا بود که پس از چند ماه و چند ساعت التماس به غرب برای ارسال کمک و نیروی نظامی، ناگهان دست از التماس کردن کشید و صبح دیروز در یک سخنرانی زنده تلویزیونی با انتقاد از وعده‌های پوچ غرب، گفت: «آنها می‌ترسند اوکراین را بخشی از قلمرو ناتو اعلام کنند و به کمک ما بیایند». البته او طبق عادت همیشگی بازیگری‌اش نقش یک قربانی را هم ایفا کرد و گفت: «همراه خانواده‌ام و مردمم در پایتخت می‌مانیم؛ ما برای دفاع از کشور تنها مانده‌ایم».
این در حالی است که طبق روایت‌های کارشناسان نظامی، دلیل جا ماندن زلنسکی و دولت دست‌نشانده غرب در کی‌یف، غافلگیر شدن آنها توسط شطرنج ماهرانه پوتین بود.
مهم‌ترین حربه پوتین صدور دستور اعزام نیروهای روسیه تحت عنوان حافظ صلح بلافاصله پس از امضای قانون به رسمیت شناختن ۲ جمهوری خودخوانده منطقه دونباس بود. این موضوع باعث شد همه نگاه‌ها در اوکراین معطوف به تحرکات روسیه در مرزهای جنوب غربی‌اش در استان روستوف شود.
این وضعیت بلاتکلیفی نیروهای نظامی اوکراین تقریبا ۲ شبانه‌روز طول کشید تا در نخستین ساعات بامداد پنجشنبه با آغاز حمله روس‌ها، از 245 هزار پرسنل رسمی ارتش فروپاشیده اوکراین، نیمی از آنها شامل واحد‌های رزمی ویژه تا دندان مسلح با تجهیزات آمریکایی و انگلیسی در دونباس در جنوب شرق کشور جا بمانند؛ جایی که گرد آمده بودند تا استقلال‌طلبان دونتسک و لوهانسک را در آن سوی رود دنیپرو محاصره کنند.
همین باعث شد وقتی ارتش روسیه از محورهای شمالی و جنوبی به سوی مرکز و غرب این کشور حمله کرد تا آن را در کرانه‌های غرب رود دنیپرو به ۲ نیم تقسیم کند، مهم‌ترین بخش نیروهای نظامی اوکراین اصطلاحا در منطقه دونباس در شرق دنیپرو قیچی شدند و ارتباط خود را با عقبه‌شان از دست دادند؛ عقبه‌ای که خودش هم به محوریت کی‌یف در کمتر از 48 ساعت بعد از آغاز عملیات اشغال فرو ریخت.
* حرکت روسیه به سوی نظم جدید
عملیات تسخیر اوکراین حتی اگر به اشغال و ضمیمه‌سازی خاک آن به فدراسیون روسیه منتهی نشود و مسکو فقط به تغییر نظام سیاسی کی‌یف بسنده کند و نیروهایش را عقب بکشد هم، زمینه‌ها و پیامدهایی غیرقابل اجتناب داشته و دارد.
مطابق اسنادی که پوتین ۲ هفته پیش به آنها اشاره داشت و اخیرا توسط هفته‌نامه آلمانی اشپیگل منتشر شد، کشورهای عضو ناتو به رهبری آمریکا در واپسین روزهای موجودیت شوروی به رهبران وقت کرملین تضمین داده بودند در صورت برچیدن بلوک سیاسی و نظامی شرق و پایان دادن به سلطه کمونیسم بر شرق اروپا، هرگز به توسعه پیمان نظامی آتلانتیک شمالی بدان سو نخواهند پرداخت. این دروغ غرب به مسکو ۳ دهه تداوم یافت تا زمانی که با نامزد کردن اوکراین تبدیل به یک کابوس موجودیتی برای روس‌ها شد. حتی اگر پوتین پیوستن گرجستان کوچک و جمهوری آذربایجان را در حیاط خلوت‌هایش در دریای سیاه و دریای کاسپین تحمل می‌کرد، این موضوع را در مورد اوکراین تحمل نمی‌کرد.
استپ‌های جلگه رودهای دون و دنیپرو، همواره بخشی از ژئوپلیتیک روسیه بوده‌اند. روس‌ها 8 سال پیش به دنبال براندازی دولت همسوی خود در کی‌یف با کودتای طراحی‌شده توسط ویکتوریا نولاند، معاون وقت وزارت خارجه دولت اوباما تحت حمایت نومحافظه‌کاران آمریکا و انگلیس، به این نتیجه رسیدند که اگر بخواهند نظم جهانی آمریکایی را به طور مطلق به رسمیت بشناسند، باید قید موجودیت خود را بزنند. یک اوکراین عضو ناتو و اتحادیه اروپایی، باعث می‌شد مسکو و بخش اروپایی روسیه از ۳ جهت مورد محاصره غرب قرار بگیرد. پیوستگی سنتی هژمونی روسیه بر شمال اوراسیا این گونه از دست رفته و بزودی تمام فدراسیون روسیه تجزیه می‌شد. به همین دلیل این انتخاب تاریخی ملت روسیه بود که با الحاق شبه‌جزیره کریمه و سپس حمایت از جمهوری‌های دونباس، نخستین جای پاها را در استپ اوکراین ایجاد کنند. پس از آن به دنبال توافق صلح مینسک بین اوکراین و استقلال‌طلبان روس با نظارت روسیه، آلمان و فرانسه، پوتین تلاش کرد از سال 2016 یک ائتلاف اروپایی برای مهار توسعه ناتو به شرق ایجاد کند. با گذشت زمان اما مشخص شد حتی کشورهای رهبر اتحادیه اروپایی در مقابل آمریکا اراده‌ای ندارند. اگر خصومت آشکار واشنگتن برای تحریک کی‌یف به ابراز تمایل برای عضویت در ناتو و سپس نقض توافق مینسک با لشکرکشی سنگین به روس‌تبارهای شرق اوکراین نبود، شاید پوتین با توجه به سابقه همکاری‌های گذشته‌اش با نظم جهانی آمریکایی و آنچه کرملین شرکای غربی می‌خواند همچنان به صبر راهبردی خود ادامه می‌داد. واقعیت این است که روسیه و چین برای ایجاد یک ائتلاف شرقی راهبردی و تجاری فراگیر و موثر مقابل هژمونی آمریکا به زمان بیشتری نیاز داشتند.
در حقیقت این غرب بود که با هدف گرفتن زمان و تمرکز از محور اوراسیایی، با تحریک دولت دست‌نشانده خود در اوکراین برای نقض تمام خطوط قرمز و توافقات قبلی (توافق برلین، تفاهمنامه بوداپست و توافق مینسک) روسیه را وادار به واکنش و زمین گرفتن از اروپا کرد. غرب طبیعتا هیچ حرکت جدی در مقابل این اقدام انجام نداد. قطعا تحریم‌های گسترده ناشی از تسخیر اوکراین، روس‌ها را تا مدتی به خود مشغول خواهد کرد و آنها را از امتداد بخشیدن به ائتلاف محور اوراسیایی به سمت اروپای غربی باز خواهد داشت اما در عین حال خرس سیبری از طریق مرزهای اوکراین بار دیگر وسعت شوروی سابق را خواهد یافت و با اعمال نفوذ بر کشورهای کوچک شرق اروپا، توافقی جدید برای یک نظم جدید را به غرب تحمیل خواهد کرد.
زلنسکی: تنها ماندیم؛ غرب درباره اوکراین فقط حرف می‌زند
یک روز پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور این کشور گفت کشورش در برابر روسیه «تنها گذاشته شده است». خبرگزاری فرانسه با انتشار این خبر نوشت زلنسکی با صدور فرمان بسیج عمومی در این کشور مدعی حضور «گروه‌های خرابکاری» روسی در کی‌یف شد. وی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «اوکراین در مقابل تجاوز روسیه تنها مانده است. کشورهای غربی تنها از حمایت از اوکراین سخن می‌گویند. من کشور را ترک نکرده‌ام». رئیس‌جمهور اوکراین تاکید کرد: بر اساس اطلاعات موجود باید بگویم من هدف شماره یک روسیه هستم و خانواده‌ام نیز هدف شماره ۲ مسکو است. زلنسکی در پایان از مردم کشورش خواست با بسیج عمومی در مقابل تجاوزگری‌های روسیه بایستند. وی با اشاره به وعده‌های کشورهای غربی تاکید کرد: آنها باید تحریم‌های سخت‌تر و موثرتری را علیه مسکو اعمال کنند؛ کاری که تاکنون از اعمال آن سر باز زده‌اند.
با وجود حمله همه‌جانبه روسیه به اوکراین، متحدان غربی این کشور از جمله آمریکا، اتحادیه اروپایی و انگلیس به اشکال مختلف اعلام کردند قصد مداخله نظامی در اوکراین و مقابله نظامی با روسیه را ندارند. کشورهای غربی مانند گذشته به بحث تحریم روسیه اکتفا و اعلام کردند تحریم‌های جدید علیه مسکو بسیار قوی‌تر از اقدامات قبلی است. از جمله این تحریم‌ها قرار دادن بانک‌های روسیه در لیست سیاه و ممنوعیت واردات فناوری است. با این حال مساله سوئیفت فعلا در دستور کار قرار نگرفته است؛ موضعی که انتقاد کی‌یف را برانگیخت. نماینده اوکراین در سازمان ملل در واکنش به تحولات این کشور خطاب به مقامات اروپا و آمریکا گفت: «جدی‌ترین گام‌ها باید الان برداشته شود».
در همین حال، «اولاف شولتز» صدراعظم آلمان عصر پنجشنبه اعلام کرد با تحریم و قطع دسترسی روسیه به سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت در شرایط فعلی مخالف است و اصرار دارد این گزینه باید برای بعد باقی بماند. شولتز گفت واکنش به جنگ روسیه علیه اوکراین با اعمال «تحریم‌های ضروری بیشتر» مهم است. با این حال، وقتی از او پرسیده شد آیا این تحریم‌ها باید شامل ممنوعیت روسیه از استفاده از سوئیفت باشد، او گفت با چنین اقدامی مخالف است. مخالفت شولتز با تحریم سوئیفت علیه روسیه پس از آن صورت گرفت که «دیمیترو کولبا» وزیر خارجه اوکراین نیز در توئیتی علنا از اتحادیه اروپایی خواست روسیه را از سوئیفت خارج کند. برونو لومه، وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه گفت تحریم روسیه از دسترسی به سوئیفت، به عنوان سامانه پرداخت بین‌بانکی هنوز مطرح نیست ولی به عنوان آخرین راه چاره مدنظر است. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با اشاره به اینکه کشورش قصد مداخله نظامی در اوکراین برای مقابله با روسیه را ندارد، اعلام کرد تحریم‌های جدید آمریکا و متحدانش علیه روسیه شامل محروم کردن این کشور از انجام معاملات مبتنی بر دلار، یورو و ین ژاپن خواهد بود. دولت انگلیس نیز بارها اعلام کرده است در صورت حمله نظامی روسیه به اوکراین، به صورت نظامی در این بحران مداخله نخواهد کرد.
در پی اعلام موضع کشورهای غربی، الکسی گونچارنکو، نماینده پارلمان اوکراین در مصاحبه با «فاکس‌نیوز» گفت: اوکراین تنها کشور در تاریخ بشر است که از زرادخانه هسته‌ای خود به عنوان سومین زرادخانه بزرگ جهان در سال 1994 به دلیل ضمانت‌های آمریکا، انگلیس و فدراسیون روسیه دست کشید. این تضمین‌ها کجا هستند؟ ما اکنون بمباران شده و کشته می‌شویم.
