امیرعبداللهیان در مصاحبه با شبکه یورو نیوز که شامگاه سه‌شنبه منتشر شد، در پاسخ به این پرسش که آقای وزیر ممکن است به‌صورت شفاف و مختصر بگویید منظورتان از جدّیتی که در روند مذاکرات برجام از سوی ایران صورت گرفته چیست؟ و دیگر این‌که آیا مردم ایران تأثیر ابتکارات دولت در مذاکرات وین را بزودی بر سر سفرهٔ خود خواهند دید؟ افزود: در دولت آقای رئیسی ما از ابتدا رویکردمان نسبت به گفت وگوهای وین برای لغو تحریم‌ها این‌گونه هدف‌گذاری شد که ما یا وارد مذاکره نخواهیم شد و یا اگر وارد مذاکره می‌شویم باید نسبتی بین مذاکرات ما در وین با رفتار عملگرایانهٔ دولت آقای دکتر رئیسی وجود داشته باشد. لذا ما در وین صرفاً با هدف مذاکره برای مذاکره حضور پیدا نکردیم، بلکه با هدف مذاکره برای رسیدن به یک توافق خوب حضور پیدا کردیم. من باور دارم که هیچ زمان تا این حدّ به توافق نزدیک نشده‌ایم.
وزیر خارجه کشورمان در پی پرسش خبرنگار یورو نیوز که از جمله "ایران منزوی" استفاده کرد، گفت: اول می‌خواهم عبارتی را که به‌کار بردید اصلاح کنم. ما معتقد نیستیم که ایران در انزوا قرار دارد. تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا سبب مشکلاتی برای ما شده، و مشخصاً بی‌عملی سه کشور انگلستان و فرانسه و آلمان از سال ۲۰۱۵ تاکنون مشکلاتی را برای ایران ایجاد کرده، اما به رغم همهٔ تلاش‌هایی که حتی در دورهٔ مدیریت ترامپ در آمریکا، و در سیاست فشار حداکثری او علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد، چیزی به نام انزوای ایران نتوانست شکل بگیرد.
به توافق نزدیک شدیم
وی ادامه داد: اما پرسش شما این است که توافق در وین چه تأثیری بر زندگی و سفرهٔ مردم خواهد داشت. ما الان به توافق نزدیک شده‌ایم. چند موضوع وجود دارد که جزو خطوط قرمز ماست. تا اینجای کار ابتکارات زیادی داشته‌ایم. بر سر میز مذاکره در وین انعطاف‌های زیادی نشان دادیم. واگر امروز می‌گوییم که بیش از هر زمان دیگری به مذاکره نزدیک شده‌ایم، این را از طریق واسطه‌ها به آمریکایی‌ها و به سه کشور اروپایی گفته‌ایم. هم همکار من در وین هم خود من در تماس‌های تلفنی و دیدار با وزرای خارجهٔ این سه کشور به صراحت گفته‌ایم که اکنون نوبت ابتکار و انعطاف طرف غربی است.
امیر عبداللهیان تصریح کرد: ما فکر می‌کنیم اگر امروز طرف غربی بخواهد به آنچه بر سر میز مذاکره در وین جریان دارد واقع‌بینانه برخورد کند، در کمتر از چند ساعت می‌توانیم به مرحلهٔ توافق نهایی برسیم. لذا از نظر ما تعیین زمان در دست طرف غربی است و به واقع‌بینی و ابتکار عمل طرف غربی بستگی دارد. ما با جدّیت در وین بر سر میز مذاکره می‌مانیم. علی‌رغم این‌که طرفهای غربی چند بار در اثنای مذاکرات و در مراحل سخت اعلام کردند که ما شاید مجبور به ترک میز مذاکره بشویم، من در گفت وگویی که در حاشیهٔ کنفرانس امنیتی مونیخ با آقای جوزپ بورل داشتم به ایشان گفتم که همکاران من با جدّیت و انگیزه و با هدف رسیدن به یک توافق خوب و فوری در وین می‌مانند تا به این نقطه برسیم اما اگر طرف مقابل انعطاف و ابتکار لازم را از خود نشان ندهد، بدون تردید مسؤول شکست احتمالی مذاکرات خواهد بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در پاسخ به این پرسش که؛ شما در مقطعی به‌دنبال ضمانتهای سیاسی بودید تا اتفاقی که در زمان دونالد ترامپ افتاد دوباره تکرار نشود. آیا فکر نمی‌کنید آمدن شرکت‌های آمریکایی به ایران، به‌نوعی، ضمانت قوی‌تری در این زمینه ایجاد می‌کند؟ تاکید کرد: فکر می‌کنم یکی از مشکلاتی که ما در برجام داشتیم، در رابطه با نقشی است که شرکت‌های آمریکایی و یا گردش دلار در سیستم بانکی ایجاد می‌کرد. طرف آمریکایی در همان مذاکرات برجام هم در این چارچوب محدودیت‌هایی ایجاد کرده و به همین دلیل وقتی به‌طور مکرر به ما اعلام می‌کنند که آقای رئیس‌جمهوری بایدن برای رسیدن به یک توافق خوب حسن نیّت دارد، اما وقتی این را با رفتار آقای بایدن و طرف آمریکایی مقایسه می‌کنیم و تطبیق می‌دهیم، با پارادوکس مواجه می‌شویم. وضعیتی است که از یک طرف در آن پیام می‌دهند که ما حسن نیت داریم و از طرف دیگر همزمان، در همان روزی که این پیام رو دریافت کردیم، تحریم‌های جدیدی علیه برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی ما اعمال می‌شود. و لذا ملاک برای ما رفتار آمریکایی‌هاست و ما بر اساس رفتار طرف آمریکایی قضاوت خواهیم کرد.
وی درباره این که آیا داشتن روابط منسجم با اتحادیهٔ اروپا، به ویژه در حوزهٔ مالی و بازرگانی همچنان برای تهران اولویت به‌شمار می‌آید، افزود: سیاست خارجی دولت جدید ایران که به دولتی مردمی و تحول‌گرا شناخته می‌شود، مبتنی است بر دکترین سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا، و تعامل و همکاری هوشمند. ما در این دکترین نگاهمان در سیاست خارجی به همهٔ مناطق جهان است. نگاهی که قارهٔ اروپا را هم شامل می‌شود و در ذیل این مجموعه، توسعهٔ مناسبات با یکایک کشورهای اروپایی مد نظر ماست. البته ما بصراحت به طرفهای فرانسوی و انگلیسی و آلمانی گفته‌ایم که ضمن اهمیتی که برای رابطه با این بخش از اروپا قائلیم، این سه کشور را همهٔ اروپا نمی‌دانیم و برای توسعه و تحکیم مناسبات با تک‌تک واحدهای سیاسی در اروپا برنامهٔ مستقل داریم و این کار را با جدّیت در دولت جدید دنبال می‌کنیم.
بحران تصنعی در اروپا علیه ایران
امیرعبداللهیان درباره گشایش دفتر اتحادیهٔ اروپا در ایران گفت: این موضوعی است که بارها مطرح شده و اتفاقاً اخیراً وزیر خارجهٔ فنلاند در تهران این موضوع را با من مطرح کرد. من وقتی به سوابق نگاه کردم دیدم که هر زمان که مقدمات و فرصتی فراهم شده تا دفتر اتحادیه اروپا در تهران باز شود، در داخل اروپا به‌طور تصنعی بحرانی علیه جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده؛ یعنی با این مواجه شده‌ایم که از یک سو با حسن نیت می‌خواهیم دفتر اتحادیه اروپا را باز کنیم و از طرف دیگر، در حالی‌که هنوز این دفتر باز نشده، یک بحران تصنعی ایجاد می‌شود. بنابر این دیدم که اینها کمکی به وضع نمی‌کند. لذا فکر می‌کنم این ایده همچنان در دستور کار و بررسی ما قرار دارد.
وی درباره تبادل زندانیان، به‌ویژه با آمریکا و زندانیان دوتابعیتی اروپایی، گفت: تعداد بسیار معدود و اندکی از ایرانیان دوتابعیتی هستند که متأسفانه عمدتاً به دلیل جاسوسی، که به آن اعتراف هم کرده‌اند، زندانی شده‌اند. و البته اقدام آنها در حوزهٔ جاسوسی باعث فجایع بزرگی شده. مثلاً یکی از این افراد که تابعیت مضاعف دارد، نتیجهٔ اقدامش در جاسوسی برای موساد آن شده که تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ما ترور شده‌اند. لذا این موضوعی نیست که قوه قضاییه بسادگی بتواند از کنار آن عبور کند اما با همهٔ اینها، آن افرادی که سال گذشته توافق شد که در قالب یک پکیج تبادل شوند، شماری ایرانی، آمریکایی، انگلیسی و افراد دارای تابعیت‌های دیگر بودند که تعداد آنها و زمان تبادل‌شان مشخص شد؛ اما متأسفانه طرف آمریکایی در دقیقهٔ نود این مسأله را متوقف کرد. ما از همان زمان اعلام کردیم که آمادگی اجرای توافقی را که انجام شده داریم و چه بدون مذاکرات وین، چه در کنار مذاکرات وین، هر زمان که طرف مقابل آماده باشد آمادهٔ تبادل‌ایم. ما این موضوع را یک مسألهٔ کاملاً انسانی می‌دانیم و اساساً معتقدیم که هیچ ضرورتی ندارد این پروندهٔ انسانی به مذاکرات وین گره بخورد.
رییس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به پرسش یورونیوز درباره فرار مغزها تاکید کرد: امروز بسیاری از نخبگان ایرانی خدماتی در سطح جهانی ارائه می‌دهند و در زمینه فعالیت خود افراد نامداری هستند و ما تمامی روش‌ها و سیاست‌ها را دنبال می‌کنیم تا دنیا از خدماتی که برخی نخبگان ایرانی ارائه می‌کنند محروم نشود. اما تشویق نخبگان و این که در ایران شرایطی برایشان فراهم کنیم که بتوانند در داخل بهترین فعالیت را داشته باشند و مردم خودمان از دستاورد و دانش و توانمندی آنها در عرصه‌های مختلف استفاده کنند مورد توجه جدی ماست. اگر صدها هزار ایرانی را که در طول سال از خارج کشور و از اقامتگاه‌هایشان در کشورهای مختلف به ایران سفر می‌کنند و برمی‌گردند با افرادی که از انگشتان دو دست هم کمترند مقایسه کنید، می‌بینید که در مقایسه با حجم رفت وآمد ایرانیان، این عدد معدود قابل توجه نیست؛ اما همین عدد معدود را امپراطوری رسانه‌ای غرب آنقدر بزرگ جلوه داده که برخی از ایرانیان نگران شده‌اند که اگر به ایران بیایند آیا می‌توانند برگردند یا خیر.
سفر ایرانیان خارج کشور به وطن
امیرعبداللهیان درباره سفر ایرانیان مقیم خارج کشور به وطن گفت: در وبسایت وزارت امور خارجه و در بخشی که خدمات کنسولی ارائه می‌دهیم، یعنی در سامانهٔ میخک بخشی را با عنوان «پرسمان تردد» گذاشته‌ایم. همهٔ ایرانی‌ها می‌توانند اطلاعات بسیار محدودی از خودشان به این بخش ارائه بدهند و از وزارت خارجه بپرسند که آیا می‌توانند بدون مشکل تردد کنند یا نه. نیازی به این کار نیست؛ اما این کار برای اطمینان‌بخشی انجام می‌شود.
وی ادامه داد: ما در هماهنگی کامل با قوه قضائیه و بخش‌های امنیتی ظرف ده روز پاسخ می‌دهیم و در مقابل پاسخ‌مان هم مسؤولیم. اتفاقاً مایلم برای شما بگویم که یک نفر از این افراد، ماه گذشته وقتی از طریق همین سامانه او را تأیید کردیم، آمد و ما به او گفتیم تضمین این امر با وزارت امور خارجه و شخص وزیر خارجه است که شما بدون مشکل بتوانید برگردید. این فرد به سرکنسولگری ما اطلاع داد که گذرنامه‌اش در فرودگاه با مشکل مواجه شده. بعد هم معاون من در بخش کنسولی و هم خود من شخصاً به او زنگ زدیم. من از او پرسیدم که مشکل چیست؟ و دیدم فقط یک مسألهٔ بسیار ساده ایشان را نگران کرده. هماهنگ کردیم و به او گفتیم برای کار گذرنامه‌تان فردا به فلان بخش مراجعه کنید، گذرنامه شما بدون مشکل تمدید می‌شود.
رابطه با همسایگان
وزیر امور خارجه کشورمان درباره رابطهٔ ایران و همسایگانش از جمله افغانستان و عربستان، افزود: خیلی کوتاه پاسخ می‌دهم. در ارتباطی که با مقامات هیأت حاکمهٔ موقت افغانستان داریم، در حالی که اتفاقاً حدود دو ماه پیش وزیر خارجه هیأت حاکمهٔ موقت افغانستان به تهران سفر کرد، در گفت وگوها بصراحت به ایشان گفتیم که ملاک ما برای به‌رسمیت شناختن وضع جدید در افغانستان، تشکیل دولت فراگیر با مشارکت همهٔ اقوام است. ما ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان داریم و روزانه بیش از پنج هزار زن و مرد و کودک آوارهٔ افغان به سمت مرزهای ما می‌آیند. آمار آوارگان افغان که وارد ایران می‌شوند رقم وحشتناکی شده. به دلیل مسائل امنیتی که در مرزهای ما وجود دارد ما با هیأت حاکمه موقت افغانستان ارتباط داریم؛ سفارت ما در آنجا فعال است اما دربارهٔ به رسمیت شناختن‌شان بصراحت به آنها گفته‌ایم که این امر منوط به تشکیل دولت فراگیر است.
وی ادامه داد: در مورد عربستان سعودی، ما از بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی استقبال می‌کنیم. در گذشته سه دیپلمات ما در جدّه نزد اوآی‌سی مستقر شدند؛ به نظرم این اقدام که در نتیجهٔ چهار دور مذاکره با عربستان در بغداد حاصل شده، نشان می‌دهد که حرکتی رو به جلو وجود دارد.
امیرعبداللهیان افزود: در خصوص نقش عراق مایلم تأکید کنم که هریک از کشورها جایگاه و ظرفیت خودشان را دارند. هیچ کشوری نمی‌تواند در جای جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد. هر کشوری در ظرفیت خودش توانمندی‌های دارد و از آن توانمندی‌ها و ظرفیت استفاده می‌کند. این که تصور شود عراق بازار ایران را تصاحب می‌کند به‌نظرم ارزیابی درستی نیست. البته لغو تحریم‌های ایران می‌تواند ایران را به جایگاه طبیعی خودش در عرصه‌های اقتصادی و تجاری برگرداند و ظرفیت‌های بزرگ و روحیه خوب مردم عزیز ما در ایران باعث شده که این تحریم‌های سخت چهل و دو سه سال گذشته را بتوانند تحمل کنند. اما تلاش می‌کنیم در وین از این مرحله از تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا عبور کنیم تا همه طرف‌ها به تعهدات خودشان برگردند و امیدوارم که در مرحلهٔ جدید بتوانیم شاهد همکاری‌های بیشترِ همه‌جانبه، و نیز همکاری‌های مؤثرترِ دوجانبه با یکایک کشورها، در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی باشیم. ما نسبت به آینده بسیار خوشبین هستیم.
