الذین تتوفیهم الملائکه طیبین یقولون سلام علیکم ادخلوا الجنه بما کنتم تعملون.
ساعاتی قبل قلب تپنده مرجعی بیدار و مدافع غیور حریم اهل بیت عصمت و طهارت، علیهم السلام، و زبان گویای دفاع از حق واحکام الهی و خادم دلباخته آستان ملائک پاسبان حضرت ولی الله الاعظم، ارواح العالمین له الفداء، زعیم حوزه های علمیه، حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی ، قدس سره الشریف، از حرکت باز ایستاد و روح بلند و بی قرارش که مشتاق لقای پروردگار بود، کالبد تن را شکست و به ملکوت اعلی پیوست.
کارنامه پرافتخار این مرجع عالیقدر، مشحون از نُصح و خیرخواهی برای کیان اسلام و تشیّع و دلسوزی برای همه بندگان خدا بود.
حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ لطف‌الله صافی‌مدظله‌العالی، فقیه، اسلام‌شناس و اندیشمند بزرگ معاصر، در شهر گلپایگان، قدم به صحنة هستی نهاد.
والدین
پدر او عالم عارف، مرحوم آیت‌الله آخوند ملا محمدجواد صافی (متولد 1287 ق) بود که علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایشهای مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق، حدیث و...، در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. زهد، تقوا، عشق به ولایت و فضیلت‌های علمی اخلاقی آن بزرگ‌مرد، از یک سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امر به معروف و نهی از
منکر و جبههگیریهای صریحش در برابر افکار انحرافی، غیرمتدیّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سویی دیگر، هر قدر که مردم گلپایگان را شیفته و مطیع محض او مینمود، هیئت‌حاکمه، خوانین و زورگویان را در برابرش شکنندهتر میکرد؛ چنان‌که آنها همیشه او را سدّ راه اعمال خلاف شرع و بدعتگذاریهای خود دیده و تا زنده بود از غیرت دینی و خشم الهی او میترسیدند.
مادر او بانوی فاضله، شاعره و عاشق اهل بیت(علیهم‌السلام) فاطمه خانم، دختر حضرت آیت‌الله آخوند ملا محمّدعلی بود.
از ویژگی‌های بزرگ معنوی، اخلاقی، که در وجود آن مرحومه، متبلور بود، میتوان به تعبّد، اخلاص، تقوا، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهرداری کمنظیر، اهتمام در تربیت کودکان، راز و نیاز خاشعانه، ذکر، دعا و نماز شب اشاره کرد.
تحصیلات
آیت‌الله العظمی صافی، در نوجوانی قدم به وادی علم و معنویت ـ حوزه ـ نهاد. ابتدا در گلپایگان، کتب پایه ادبیات عرب را نزد عالم جلیل‌القدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آغاز کرد و ادامه مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همانجا پی گرفت و در این مدّت حجم وسیع کتب مهم رشتههای مذکور را نزد پدر بزرگوارش، حضرت آیت‌الله آخوند ملا محمّدجواد صافی آموخت.
در سال 1360 هجری قمری، با حضور در مجلس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه علمیه قم به تکمیل تحصیلات و تحقیقات خود پرداخت.
ایشان چند سال بعد به نجف اشرف مشرّف شد و در آنجا نیز از محضر مراجع عالیقدر آن حوزه، برای یک سال بهرهمند گشت.
حضرت آیت‌الله العظمی صافی پس از آن مجدداً به قم بازگشتند و بیش از پانزده سال حلقهنشین مجلس درس و بحث و اخلاق و عرفان مرجع پرافتخار شیعه، حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی(قدس‌سره) و نیز یکی از مشاورین ویژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتاء آن بزرگوار گشت.
از اساتید مهم آن بزرگوار در قم، مراجع تقلید، آیات عظام: سید محمّدتقی خوانساری، حجّت، صدر، بروجردی و در نجف، آیات عظام: شیخ محمّدکاظم شیرازی، سید جمالالدین گلپایگانی و شیخ محمّدعلی کاظمی را میتوان نام برد
ویژگی‌های آیت‌الله العظمی صافی
زهد، تقوی، اخلاص، قناعت، توکل، سعه صدر، صراحت لهجه و امر به معروف و نهی از منکر، از ویژگی‌های مهم روحی ـ اخلاقی این فقیه وارسته است.
وجودش، دریای بیکرانه عشق به انوار مقدّس ائمّه معصومین(علیهم‌السلام) است و هر پگاه بعد از نماز، در دعای عهد، میتوان ترنّم تمنّای دل شیدایی‌اش را در نغمه «اَلْعَجَلْ اَلْعَجَلْ یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ» شنید و او را عصرهای جمعه، میان خیل عاشقان مهدی(علیه‌السلام) میهمان لحظههای پرمعنویت مسجد جمکران، دید.
تدریس، تحقیق و تسلّط در زمینه علوم متنوّع اسلامی همچون فقه، اصول، کلام، حدیث، رجال و...، تألیف حدود هشتاد اثر ارزشمند و محقّقانه به زبانهای فارسی و عربی که بعضی از آنها به چند زبان دیگر نیز ترجمه شده، از ویژگی‌های علمی ایشان است.
ایشان، سال‌ها از طرف مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی(قدس‌سره) و پس از ارتحال آن بزرگوار، از معدود کسانی بود که مسئولیت امتحان فضلای حوزه در سطح عالی و درس خارج را داشت.
این مرجع فرزانه، با تمامی مشغلههای موجود، اخبار و مسائل دنیا و بالخصوص جهان اسلام را هر روز با دقت تمام ازطریق رسانههای گروهی دنبال کرده و بنا به اطلاعات وسیع تاریخی ـ سیاسی، از قدرت تحلیل بالایی در زمینه رویدادهای منطقهای، جهانی و دنیای اسلام برخوردار بودند.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور در صحنههای مختلف مبارزه با رژیم ستمشاهی باعث حسّاسیت ساواک، نسبت به این فقیه آگاه گشت و بالأخره به توقیف یکی از کتب ایشان که حاوی مطالبی در نقد فساد رژیم شاه بود، منجر شد. در همین حال نشر بعضی کتب مهم حضرت آیت‌الله العظمی صافی که در دفاع از تشیّع نگاشته بود نیز، در بعضی از کشورهای عربی ممنوع شد و بدین صورت دولتمردان این کشورها همسو با برخی مزدوران قلم به دست استعمار، نتوانستند خشم خود را از نوشتههای آگاهی‌بخش و بیدارکنندهاش، پنهان نمایند.
مناصب سیاسی
صافی گلپایگانی، از معدود مراجع تقلید شیعه است که تجربه عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، عضویت و همچنین دبیری شورای نگهبان را داشته است.
عضو مجلس خبرگان قانون اساسی: او یکی از ۷۳ عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود که از ۲۸ مرداد تا ۲۴ آبان ۱۳۵۸ش، مسئولیت تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشت.
عضو و دبیر شورای نگهبان: در سال ۱۳۵۹ شمسی، با حکم امام خمینی، عضو فقهای شورای نگهبان شد و هشت سال (تا تیر ۱۳۶۷) دبیر شورای نگهبان بود. ایشان، در تیر ۱۳۶۷ش از عضویت در شورای نگهبان استعفا کردند.
حضرت آیت‌الله العظمی صافی، که حدّاقل از دو دهه قبل، با وجود داشتن تمامی شرایط مرجعیّت، کریمانه از آن گذشته بود، با ارتحال حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس‌سره) در آذرماه 1372هجری شمسی، بنا به تقاضاهای مکرّر و اصرار پی‌درپی علما و مردم، تصدّی مرجعیّت را پذیرفت
برخی از مراکز و موسسات علمی و دینی، از سوی دفتر صافی گلپایگانی راه‌اندازی شده است. از جمله:
مرکز تحقیقات اسلامی دارالزهراء، در سال ۱۳۸۹ش، در تهران و با هدف پاسخگویی به سوالات شرعی و مشاوره دینی و خانوادگی آغاز به کار کرد.
برخی از آثار لطف‌الله صافی گلپایگانی عبارتند از:
- «منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر»، درباره امام دوازدهم و در ده فصل است. که در اولین دوره کتاب سال ولایت، اثر برگزیده شناخته شد. و در اولین دوره کتاب سال مهدویت، اثر برتر نام گرفت.
- «التعزیر، احکامه و ملحقاته»، پژوهشی فقهی در مسائل و فروعات تعزیر و نظام مجازات اسلامی و ارتباط آن با حکومت و اختیارات ولی فقیه است
- «اوقات الصلوات»، از آثار فقهی آیت‌الله صافی گلپایگانی است که برای مشخص کردن اوقات نماز در نقاط مختلف جهان، به زبان عربی نوشته شده است
«ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة»، با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، بر ضرورت اعمال ولایت توسط فقیه در عصر غیبت، برای تعطیل نشدن احکام فقهی و اجتماعی، تاکید می‌کند.
- «فروغ زیارت»، حاوی سروده‌های آیت‌الله صافی گلپایگانی در مدح ائمه و بزرگان شیعه است. بخشی از یکی از اشعار او درباره حضرت معصومه، در ضریح حضرت معصومه حکاکی شده است.
- سفرنامه حج: این کتاب داستان سفر دوم حج آیت‌الله صافی گلپایگانی بوده که مطلبی از سفر اول حج نیز به ان ضمیمه شده است. این سفرنامه با وجود ذکر برخی جزئیات سفر، مطالب و گفتارهای دینی بسیاری را در خود جای داده است.
مقالات و اشعار
لطف‌الله صافی گلپایگانی، علاوه بر کتاب‌هایی که از او انتشار یافته، مقالات و اشعار پراکنده‌ای هم در نشریات مختلف منتشر کرده است؛ از مقاله‌ای در نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم درباره حکومت اسلامی از نگاه قرآن کریم، تا اشعاری مانند «منظومه اهل دل» .
نظرات و نقش‌آفرینی‌های سیاسی و اجتماعی
آیت‌الله صافی گلپایگانی، از معدود مراجع تقلید شیعه است که قائل به حرمت مطلق موسیقی است. او همچنین از جمله مراجعی است که درباره مسائل اجتماعی و سیاسی اظهارنظر کرده و حتی در مواردی نامه‌هایی به مسئولان داخلی و خارجی نوشته است. از جمله در فروردین ۱۳۹۰ش، در پیامی به عبدالله پادشاه عربستان، از او خواست هر چه زودتر خاک بحرین را ترک نموده و از ملت مسلمان بحرین و تمام مسلمانان جهان عذرخواهی کند. برخی دیگر از این موارد:
- اعتراض به کشته شدن مسلمانان در افغانستان به دست طالبان
-اعتراض شدید به حکم اعدام شیخ باقر النمر در عربستان
- محکوم کردن سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم، از رهبران شیعه بحرین
-اعتراض به سختگیری‌ها علیه مسلمانان و کشتار آنان در چین
- فتنه دانستن داعش برای بدنام کردن اسلام
-سفارش به رسم الخط فارسی در طباعت قرآن، در جایگزینی عثمان طه در خط قرآن کریم به علت غلط ارزیابی کردن آن
- تاکید بر گسترش دانشگاه‌های مخصوص زنان و تفکیک جنسیتی در دانشگاهها
- اظهار نگرانی از فقر و گرانی و تورم و ربا و دولتمردان را به اتخاذ سیاست‌هایی برای تامین زندگی مردم فراخوانده است
- تاکید بر احکام شرع در اقدامات فرهنگی و هنری و و حفظ عنوان اسلامی در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی
- انتقاد از سیاست‌های کنترل جمعیت
ایشان در پی ایست قلبی و موفق نبودن عملیات احیا در ساعت یک و ربع بامداد سه شنبه دوازدهم بهمن ماه هزار و چهارصد دارفانی را وداع گفتند. روحشان شاد و با انبیا و اولیاءالله محشور باد ان شاءالله.
صفورا ترقی
