وقتی برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام میان جمهوری اسلامی و 1+5 منعقد شد، فروش نفت کشورمان تسهیل و کره جنوبی به یکی از بزرگترین کشورهای خریدار نفتِ ایران تبدیل شد. با فروش نفت منابع جمهوری اسلامی ایران در کره جنوبی رسوب کرد، تا اینجای کار مشکلی وجود نداشت اما با اعلام خبر بازگشت تحریم ها و خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از برجام، کم کم نگرانی ها شدت گرفت.
آغاز تنش میان سئول و تهران با چراغ سبز کاخ سفید
در واقع سال 97 بود که کاخ سفید به دستور ترامپ همه خریداران نفت از کشورمان را تهدید به تحریم کرد و مهلت 6 ماهه داد تا سفارش خود از ایران را به صفر برسانند؛ کره جنوبی هم در راستای تبعیت از سیاست های آمریکایی ها در این مسیر حرکت کرد.
باید یادآور شد شیل، نفت تولیدی آمریکا از سوی کره‌جنوبی به عنوان جایگزین نفت ایران برگزیده شد و صادرات نفت آمریکا از صفر بشکه در سال ۲۰۱۶ به ۶۱۸ هزار بشکه در سال ۲۰۱۸ رسید که نشان می دهد یکی از اهداف ترامپ برای تحریم ایران، فروش نفت و کسب درآمد برای کشورش بوده است.
همچنین دولت ترامپ از اعمال تحریم های شدیدتر علیه حوزه بانکی جمهوری اسلامی خبر داد و سئول نیز برای اینکه مشمول واکنش تند آمریکایی ها قرار نگیرد، از پرداخت پول های نفتی کشورمان اجتناب کرد.
می توان گفت طبق داده‌های اتحادیه تجارت بین‌المللی کره‌جنوبی در سال ۲۰۱۷، ۲ هزار و ۶۷۱ شرکت کره‌ای روابط تجاری با ایران داشته‌اند که پس از تحریم‌های ایالات متحده همه این شرکت‌ها ایران را ترک کردند.
همچنین در حوزه بانکی نیز ۱۲ بانک کشورمان از جمله بانک ملت و پارسیان در قالب قرارداد بانک مرکزی وارد همکاری با اگزیم بانک کره‌جنوبی شدند اما پس از تحریم ایران توسط کاخ سفید، بانک‌های کره‌ای همچون ووی بانک، بانک صنعتی کره و اگزیم بانک همکاری خود را با تهران را قطع کردند.
موضع گیری مقامات جمهوری اسلامی برای احقاق منافع ملی در برابر کره جنوبی
در آن زمان محمدجواد ظریف، تصدی وزارت امور خارجه کشورمان را بر عهده داشت از این رو به عنوان نخستین شخص مسئول در عرصه سیاست خارجی ایران ضمن اشاره به اینکه تهران از تمامی روش ها از جمله مکانیزم حقوقی برای استیفای حقوق مردم و بازگرداندن پول هایی که هیچ کس درباره مالکیت ایران بر آن ها تردیدی ندارد، استفاده می کند، عنوان کرد هرچند کره جنوبی تردیدی ندارد که پول های بلوکه شده برای ایران است، ادعا می کند به دلیل تحریم های غیرقانونی آمریکا، مشکلاتی در انتقال این پول ها وجود دارد.
تنش ها میان سئول و تهران بالا گرفت تا جایی که رئیس وقت بانک مرکزی کشورمان در مصاحبه ای با رسانه آمریکایی بلومبرگ، به کره جنوبی هشدار داد، درصورتی که این مساله از سوی سئول حل نشود، ایران از راه های حقوقی به دنبال حل آن خواهد رفت.
همچنین محمدرضا پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص بدهی میلیاردی کره جنوبی به ایران و راه‌های باز پس‌گیری این بدهی، اعلام کرد کره جنوبی از جمله کشورهای طرف حساب ایران است. انتظار داریم وزارت امور خارجه محکم و قاطعانه با سفیر کره جنوبی در این رابطه مذاکراتی را آغاز کند چرا که ما به طور حتم درباره بدهی کره جنوبی به ایران تصمیم‌گیری خواهیم کرد.
در پی موضع گیری های مقامات جمهوری اسلامی نسبت به اقدام غیرقانونی کره جنوبی، وزارت امور خارجه این کشور سعید بادامچی شبستری سفیر جمهوری اسلامی ایران در سئول را در اعتراض به اظهار نظرات مقامات کشورمان فراخواند.
تلاش واشنگتن برای افزایش فشار بر سیاستمداران کره جنوبی
در این میان مقامات کاخ سفید و وزارت امور خارجه ایالات متحده تلاش کردند در دیدارها و گفتگوهای تلفنی مستمر با چوی جونگ کان معاون اول وزیر امور خارجه کره در امور خارجی، این کشور را تحت فشار قرار داده و از آزادسازی اموال بلوکه شده ایران جلوگیری کنند.
گفتارها و اظهارنظرهای سیاسی تنش آفرین میان مسئولان دو کشور ادامه یافت اما نتیجه مثبتی حاصل نشد تا نهایتا پای کرونا بر عرصه سیاست باز شد و مطابق اظهارات حسین تنهایی رئیس اتاق مشترک ایران و کره‌جنوبی در اردیبهشت سال جاری، ۳۰ میلیون دلار از مجموع هفت میلیارد دلار از منابع ایران در کره جنوبی مسدود شده برای خرید واکسن کرونا پرداخت شده است. البته به دلیل وابستگی کره ای ها به سیاست های واشنگتن، این کشور تنها اجازه صادرات نزدیک یک میلیون دلار دارو را صادر کرد.
جمهوری اسلامی ایران بارها خواستار آزادشدن پول‌های خود شد اما مقامات سئول هربار به بهانه‌ای از این موضوع سر باز می زنند اما در مقابل این رویه غیرسازنده کره ای ها، کشورمان با صبر استراتژیک نسبت به این امور پرداخت از این رو به وضوح می توانستیم حضور کالاهای تولید کره جنوبی در بازار داخلی را مشاهده کنیم. به عبارتی هر چند کره جنوبی بر خلاف قوانین اقدام به بلوکه کردن اموال کشورمان کرد اما ایران باب همکاری را برای مقامات سئول باز گذاشت.
البته این روند در مهر سال جاری با ممنوعیت واردات از دو شرکت کره جنوبی تغییر کرد. این درخواست در حالی صورت گرفت که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های اخیر با تأکید ویژه بر حمایت از تولید داخل و دسترنج کارگر ایرانی بر ممنوعیت واردات کالاهایی که نمونه‌های مشابه داخلی دارند تأکید کرده بودند.
ممنوعیت واردات کالاهای کره ای، پایان صبر استراتژیک تهران
بر همین مبنا ایشان براساس رویه همیشگی خود در حمایت از تولید ملی، ضمن تایید درخواست تولیدکنندگان ایرانی در نامه‌ای خطاب به ریاست محترم جمهوری چنین تاکید کردند: این موضوع بسیار مهمی است. «اگر این خبر -گشایش واردات از دو شرکت کره جنوبی- راست باشد، به معنی شکستن کمر شرکتهای لوازم خانگی داخلی است که تازه توانسته‌اند قدری روی پا بایستند». پیرو این نامه نیز رئیس جمهور، دستور جلوگیری از واردات را خطاب به فاطمی امین و خاندوزی وزرای صمت و اقتصاد ابلاغ کرد.
این اقدام برای کره جنوبی گران تمام شد زیرا طی سالیان متمادی بازار مصرف ایران برای آنها بازاری سودآور محسوب میشد و اکنون خلاء حضورشان در کشورمان موجب آسیب اقتصادی برای سئول شد.
بر اساس این گزارش، با مرور اخبار در فضای مجازی می توان گفت یکسال پیش بود که خبرگزاری رسمی کره جنوبی به نقل از منابع بانک مرکزی این کشور اعلام کرد به دلیل تحریم های آمریکا پس از خروج این کشور از برجام، حدود ۱۰ تریلیون وون ( ۹.۲ میلیارد دلار) از دارایی های ایران در این کشور مسدود شده که البته از این مبلغ سه تریلیون وون از شهریور سال ۹۸ پس از واریز در شعبه بانک ملت سئول مسدود شده و هفت تریلیون وون دیگر نیز در دو بانک صنعت کره و ووری مسدود شده اند.
همزمان با پیگیری های مکرر و جدی مقامات کشورمان طی یک سال گذشته، آن روی سکه عرصه سیاست خارجی ایران درگیر پیگیری مذاکرات برجامی در وین بود.
علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران طی چند ماه اخیر به همراه سایر اعضای وزارت خارجه به وین سفر کردند تا زمینه برچیده شدن تحریم ها از جمله آزادسازی اموال بلوکه شدن کشورمان را فراهم کنند.
وین، نقطه عطف مذاکرات برجامی و رهایی سئول از بند سیاست‌های آمریکا
بر این اساس همزمان با برگزاری دور هشتم مذاکرات وین، چوی جونگ کان معاون اول وزیر امور خارجه کره جنوبی در اتریش حضور یافت و با مذاکره کننده ارشد کشورمان در خصوص دارایی های بلوکه شده دیدار و گفتگو کرد. موضوعی که در نگاه اول هیچ ارتباطی با برجام نداشت اما طبق اظهار نظر کارشناسان سیاست خارجی چراغ سبزی از سوی غربی ها برای دستیابی به توافق تلقی می شود.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این دیدار تأکید کرد که فارغ از نتایج گفت‌وگوها در وین، دولت کره جنوبی موظف به آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران است و تحریم‌های یکجانبه آمریکا نمی‌تواند توجیهی برای عدم پرداخت بدهی‌ها به ایران باشد.
در این جلسه همچنین تصریح شد که خودداری غیرقانونی و غیرقابل توجیه کره جنوبی از بازپرداخت بدهی‌های خود به ایران، نقطه‌ای تیره در تاریخ روابط دو کشور خواهد بود و سئول باید هرچه سریع‌تر نسبت به آزادسازی منابع ایران اقدام نماید.
وزارت امور خارجه کره جنوبی پس از این دیدار طی بیانیه‌ای با اشاره به محورهای گفت‌وگوی صورت گرفته، از موافقت طرف کره‌ای با انجام گرفتن فوری آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در بانک‌های کره‌ای خبر داد.
حال باید منتظر ماند و دید که آیا کره ای ها فارغ از نتیجه مذاکرت وین حاضر به آزادسازی اموال بلوکه شده کشورمان اقدام می کنند یا صرفا به عنوان ابزاری در دست سیاستمداران کاخ سفید خواهند بود تا زمینه تغییر موازنه چانه زنی در وین را فراهم کنند؟
