نحوه پوشش سیاستمداران در جهان کدهای خاصی دارد که همه ملزم به رعایت آن هستند اما اگر دقت کرده باشید متوجه شده‌اید که لباس رسمی سیاست مردان ایرانی با خارجی تفاوت‌هایی دارد. در جلسات رسمی خارج از کشور، دیپلماتها و سیاستمداران خارجی کروات می‌زنند و در برنامه‌های بسیار رسمی هم از پاپیون استفاده میشود اما در ایران کت، شلوار و پیراهنی با یقه‌ای مخصوص، لباس رسمی سیاست مردان ایران را تشکیل می‌دهند. یقه پیراهنهای دیپلماتهای ایرانی متفاوت از یقه های معمولی است که ممکن است بین مردم به یقه آخوندی شناخته شود ولی در واقع با آن تفاوت دارد. یقه دیپلمات با کت شلوار، لباس شناخته شده دیپلماتهای ایرانی و نشان هویت ایرانی آنهاست. این مدل یقه پیراهن شبیه به مدل یقه هایی است که از سال ۱۹۲۰ میلادی در دنیا طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است که البته با مدلی که امروز برخی سیاسیون ایرانی می‌پوشند تفاوت دارد و یقه ولایتی نامیده میشود.
علی اکبر ولایتی دیپلمات شناخته شده ایرانی در سراسر جهان، بدون تردید از کسانی است که نوع خاصی از لباس پوشیدن را وارد ادبیات و فضای سیاسی ایران کرد. یقه ولایتی، حاصل نوع لباس پوشیدن وزیر خارجه ایران در دولت دفاع مقدس و سازندگی بوده است. یقه ای که شباهت فراوانی به لباس روحانیت دارد اما کمی بلند تر است و همین بلندی بیشتر باعث شده ان را یقه دیپلمات بخوانند. آقای ولایتی در مصاحبه ای با جام جم در مورد یقه دیپلمات میگوید:
« اسم این یقه‌ها، یقه آخوندی نیست. این معروف به یقه ولایتی است، ما در وزارت خارجه سعی کردیم لباسی داشته باشیم که مقداری بوی هویت ایرانی بدهد. اوایل دهه ۶۰، بنده با کنار گذاشتن پیراهن یقه‌دار، این پیراهن را با این مدل (که با آنهایی که یقه صاف دارد ، یک تفاوتی دارد و یک منحنی جلویش دارد) سعی کردم با خیاط‌هایی که کار دوخت این مدل را بر عهده داشتند، صحبت کنیم تا بالاخره حاصل این شد که می‌بینید. از آن به بعد اسم این یقه‌ها شد یقه دیپلماتیک یا ولایتی. الان شما از خیاط پیراهن بخواهید، می‌پرسد یقه آخوندی؟ ولایتی؟ دیپلماتیک؟ چه مدلی می‌خواهید، بعضی‌ها دکمه را بالا می‌بندند مانند کشیش‌ها.» (۱)
در همین مصاحبه ولایتی درباره اینکه آیا این ابتکار او جهانی شده است یا نه، ادامه میدهد:
« دوستان می‌گفتند در شانزه‌لیزه این را به «یقه ولایتی» می‌شناسند، من این را با تردید پذیرفتم تا اینکه چند سال پیش یک گروهی از آمریکایی‌ها که شیعه شده بودند و به ایران آمده بودند، خواستند که با من ملاقات کنند. یکی از آنها که دورگه سیاه و سفید بود، با همان لهجه آمریکایی که سیاه‌ها حرف می‌زنند، به یقه من اشاره کرد و با زبان خودش گفت: this is V –Collar، یعنی«هی این که یقه ولایتیه» و اینکه این یقه آنجا هم منتسب به ولایتی است، این نکته را نشان میدهد که ما هم مثل هر ملت دیگری لازم داریم لباس ملی خود را تعریف کنیم.»
از طرفی احمد توکلی سیاست مدار دیگر ایرانی هم مدعی طراحی این نوع یقه و ترویج آن بین دولتمردان دهه ۶۰ است، او در مصاحبه ای باخبرآنلاین در مورد دلیل استفاده سیاستمداران از یقه دیپلماتیک میگوید:
«در زمان جنگ من سخنگوی دولت بودم. یکی از شهدا، شهید محمد تقی شرعی فرزند آیت‌الله شرعی عضو فعال جامعه مدرسین که طلبه با سوادی بود به من گفت: ما لباس ملی طراحی کردیم که راحت باشد و پیراهنی دوختیم که پیراهن حزب الهی است. تو که سخنگوی دولت هستی این را بپوش و برو پشت دوربین تا از این طریق ترویج شود. این پیراهن بدون یقه بود. همسرم همان دوران از این نوع پیراهن‌ها برایم دوخته بود، من این لباس را پوشیدم و رفتم در دولت. بعد در جلسه دولت مهندس موسوی گفت:«چه پیراهن خوبی؟چقدر خوب است همه از این پیراهن بپوشیم. اگر ۱۵ تا ۱۶ میلیون نفر پیراهن بدون یقه داشته باشند، چقدر در پارچه صرفه جویی می شود؟
از آن به بعد، پیراهن بی یقه پیراهن رسمی سیاستمدار های ایرانی شد. حتی کار به جایی رسید که پیراهن بدون یقه از پیراهنهای دیگر گران تر شد. و همیشه هم با کت شلوار است. متاسفانه این نحوه پوشش این قدر رواج یافته که برخی در تابستان هم کت و شلوار می پوشند.» (۲)
چندسال پیش محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه وقت کشور در برنامه تلویزیونی شب آفتابی در پاسخ به سوال مجری برنامه که از او پرسید چه زمانی یقه دیپلماتیک ایرانی باب شد؟ گفت: من آن موقع ایران نبودم. اولین بار این مدل یقه را تن آقای ولایتی دیدم. وقتی ما در نیویورک بودیم از این یقه‌ها نبود. اما همسرم با دیدن این مدل یقه، یقه عادی بلوزهایی که آنجا بود را میبرید و یقه را به شکل یقه دیپلماتیک ایران درست می کرد. به یاد دارم روز اولی که لباسی با این یقه پوشیدم و رفتم سازمان ملل، خانمی که نماینده هند در سازمان ملل و دختر وزیر خارجه هند بود به من گفت: بالاخره شما هم یک لباس فرم پوشیدید!
جالب است بدانید که سید مصطفی آقامیرسلیم جزو اولین کسانی بود که لبای مخصوص خودش طراحی کرد او در یک گفتگوی تلویزیونی در برنامه جهان آرا گفته است : لباس من از قبل از پیروزی انقلاب هم همین گونه بود و چون اعتقاد به استفاده از کروات نداشتم کت شلوارم را مطابق آن دوختم. نمونه این لباس هست و هر کسی بخواهد می‌تواند تهیه کند. لباس آقای میرسلیم کت و شلواری است که یقه کت گرد بوده و تا بالا دکمه میخورد و یقه پیراهن شبیه به یقه آخوندی است اما یقه دیپلمات نیست.
در هرصورت آنچه که امروز شاهد آنیم اینست این کد لباس پوشیدن جزو هویت سیاست مردان ایران شده است. ناگفته نماند پوشش زنان سیاست مدار نیز دارای کد مخصوص است. خانم های سیاست مدار یا همسران سیاست مداران در محافل رسمی با حجاب کامل (شامل مقنعه، مانتو، شلوار و جوراب) حاضر میشوند اگرچه چادر حجاب برتر است اما اجباری نیست. خانم ها می توانند در شکل و رنگ روسری و کیف شان سلیقه به خرج داده و ظاهرشان را شاخص تر نشان دهند.
روانشناسان می گویند هر کس کت و شلوار سرمه ای داشته باشد، آدم باهوشی است. رنگ سرمه ای افراد را صادق و قابل اعتماد نشان می دهد، رنگ های تیره نشانه اقتدار هم است .دیپلماتها اغلب کت و شلوار رنگ تیره و بیشتر سورمه ای انتخاب میکنند تا نمایشی از هوش شخصی و قدرت کشورشان باشد ، دیپلماتهای ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. پیراهن های یقه دیپلمات سیاست مردان و دیپلماتهای ایرانی اغلب به رنگ سفید است اما در جلساتی که همزمان با مناسبت های سوگواری تشکیل میشود، پیراهن های به رنگ تیره و سیاه به نشانه سوگ نیز پوشیده میشود. گاهی نیز پیراهن های رنگی در پوشش سیاست مداران ایرانی دیده میشود، مثلا حسین امیرعبدللهیان وزیر کنونی امور خارجه از آن سیاست مدارانی است که تنوع رنگی در پوشش خود دارد و شاهد انتخاب پیراهن های یقه دیپلمات رنگی (آبی و ...) با کت شلوار ذغالی تیره از او هستیم که ترکیب جالبی است .
روند شکل گیری پوشش سیاست مداران ایرانی روند جالبی است که جا برای تحقیق و مطالعات بیشتردارد. از میرسلیم و احمد توکلی تا ولایتی که این طرح خاص را وارد وزارت امورخارجه کرد و هویتی برای پوشش دیپلماتهای ایرانی ساخت حالا این روزها همزمان با مذاکرات جاری برجام در وین شاهد این هستیم که علی باقری کنی مداکره کننده ارشد ایران در مذاکرات سلیقه را در انتخاب کت شلوار به اوج رسانده و با کت و شلواری برازنده همراه همان پیراهن یقه دیپلمات معروف به هتل کوبورگ معروف پا گذاشته است . گفته میشود این کت شلوار مخصوص همین مذاکرات و به دست خیاطی معروف که لباس سیاست مداران را می دوزد دوخته شده است.
