مذاکرات وین که دور هفتم آن روز ۲۶ آذر در شرایطی به پایان رسید که طرف های اروپایی در بدو امر سخت مقاومت می کردند تا مطالبات ایران را انکار نمایند، اما به تدریج در مقابل دیپلماسی منطقی طرف ایرانی از مواضع خود عقب نشینی کرده و سرانجام مقرر شد مذاکرات حول متن مشترکی که با مواضع ایران منطبق است، در دور هشتم گفت و گوها که از فردا(۶ دی) آغاز خواهد شد، پیگیری شود.
مواضع غیرسازنده کشورهای اروپایی در جریان مذاکرات وین دلیل کندی پیشرفت روند مذاکرات بوده است. فرانسه یکی از سه کشور اروپایی است که بارها در جریان مذاکرات اخیر، مواضع غیراصولی و تندی اتخاذ کرده است. سنگ اندازی ها و تلاش ها برای به بن بست کشاندن از سوی فرانسه ، جلوه ای از ایفای نقش پلیس بد در ترکیب مذاکرات کنندگان غربی است.
از آنجا که یکی از سودآورترین فعالیت های تجاری دولت فرانسه، فروش انواع تسلیحات و تجهیزات نظامی به برخی کشورهای منطقه خاورمیانه است، لذا چندان هم عجیب به نظر نمی رسد اگر پاریس بخواهد در مسیر مذاکرات وین با هدف به تاخیر انداختن توافق سنگ اندازی کند.
فرانسه یکی از اصلی ترین صادرکنندگان انواع سلاح به خاورمیانه محسوب می شود که بخشی از آن در جنگ علیه مردم یمن بکار گرفته شده است
آنگونه که بسیاری از تحلیل گران بین المللی و مقامات عالی دولت های مختلف جهان اذعان دارند، از جمله مهم ترین دستاوردهای حصول توافق وین، تقویت امنیت منطقه خواهد بود. در صورت افزایش ضریب امنیت در منطقه، تردیدی نیست که بازار فروش سلاح و تجهیزات نظامی در این منطقه دیگر رونق چندانی نخواهد داشت و صادرکنندگان این دست کالاها از پترودلارهای فراوان برخی اعراب منطقه محروم خواهند شد؛ منطقه ای که سال هاست به دلیل دخالت ها و اختلاف افکنی های بیگانگان، در آتش جنگ و ناآرامی می سوزد. در چنین شرایطی عجیب نیست اگر فرانسه و انگلیس به عنوان دو کشور عمده صادر کننده سلاح به منطقه، بخواهند به بهانه های گوناگون چوب لای چرخ مذاکرات بگذارند.
فراز و فرود مواضع فرانسه نسبت به توافق هسته ای
در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و متعاقب درخواست وی از اروپایی‌ها مبنی بر خروج از توافق هسته ای آمریکا در ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) ، وزارت امور خارجه فرانسه همراه دو عضو دیگر تروئیکای اروپایی امضا کننده برجام، صراحتاً اعلام کرد که «فرانسه پایبند به توافق هسته ای ایران» است.
شبیه چنین موضعی بارها پس از خروج یکجانبه از توافق هسته ای، از سوی فرانسه، هم به صورت انفرادی و هم در بیانیه های مشترک تروئیکای اروپایی تکرار شد.
ایفای تعهدات طرف های غربی برای رفع تحریم های ظالمانه و یکجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران، نه فقط اقدامی به نفع ایران بلکه امتیازی برای طرف مقابل از جمله فرانسه بوده است که می توانست از شانس دوباره بازگشت شرکت های خودروسازی رنو و پژو و غول نفتی توتال به بازار ایران بهره مند گردد به همین دلیل همواره سیاست یکی به نعل و یکی به میخ را اتخاذ می کرده است.
شرکت نفتی توتال فرانسه، یکی از بزرگ ترین غول های نفتی جهان به شمار می رود
رویکرد غرب همواره در مذاکرات، همراه کردن صریح یا ضمنی گزینه های تهدیدآمیز و انداختن سایه آن بر مذاکرات دیپلماتیک بوده است. اینک به نظر می رسد در نبود طرف آمریکایی و نیز ناکارآمدی تهدیدهای نظامی رژیم صهیونیستی، ایفای نقش پلیس بد به ترورئیکا به ویژه انگلیس و فرانسه محول شده باشد.
گرچه اروپایی به دنبال جلب رضایت ارباب آمریکایی خود در روند مذاکرات هستند، از دیگر سو اما نمی توانند از امتیازها و دستاوردهای توافق احتمالی در وین، چشم پوشی کنند از این رو یک بار به نعل و بار دیگر به میخ می کوبند.
منفعت فرانسه در خاورمیانه امن یا ماهیگیری از آب گل آلود؟
بی شک، ایران به عنوان مهم ترین قدرت خاورمیانه نقش بی بدیلی در تامین امنیت این منطقه راهبردی و مملو از ذخایر انرژی دارد که قایل مقایسه با سایر کشورها نیست. افزایش ثبات در خاورمیانه یکی از مولفه های تضمین سرمایه گذاری است اما در نقطه مقابل ممکن است القای شبهه ناامنی و ترویج ایران هراسی نیز که به فروش سلاح های مرگبار کشورهای غربی از جمله فرانسه به همسایگان منتهی می شود، در دستور کار فرانسه باشد.
باید دید مرکز ثقل اندیشه های سردمداران الیزه در مذاکرات وین میان منافع حاصل از رفع تحریم های ایران، منافع حاصل از القای ناامنی در خاورمیانه و موازنه قدرت با سایر شرکای غربی کجاست و در چه نقطه ای متوقف خواهد شد؟ مکرون که در سیاست خارجی خود پس از سیلی خوردن از شرکای غربی در جریان پیمان آکوس، بازگشت به خاورمیانه را برگزیده و با انعقاد پیمان هایی همچون رافال با امارات و فروش سلاح به کشورهای منطقه، تا حدی سرخوش از دستاوردهای چندمیلیارددلاری است، اکنون باید بر سر دو راهیِ رفتار توام با حسن نیت، و سرمایه گذاری در خاورمیانه امن و یا رفتار سوداگرانه و منافع حاصل از القای خاورمیانه ناامن یکی را برگزیند.
تاثیر انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۲ بر رفتار فرانسه در مذاکرات
در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، طبیعی است که مکرون از دست زدن به هر اقدامی که به منجر به نارضایتی دوستان و کاهش شانس وی در انتخاب مجدد شود، پرهیز کند. رژیم صهیونیستی همواره یکی از مخالفان انعقاد هرگونه توافق هسته ای با ایران بوده است. نفوذ گسترده و لابی صهیونیست در فرانسه که به طور خاص در قالب نهادهایی مانند شورای نمایندگی نهادهای یهودی در فرانسه (CRIF) مشهود است، ممکن است یکی از دلایل کارشکنی برای طولانی تر شدن مذاکرات دست کم تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری در این کشور باشد.
به هر روی فارغ از انگیزه های مختلف رفتار کارشکنانه فرانسه، سردمداران الیزه باید بیاموزند که داشتن حسن نیت شرط اولیه اعتمادسازی با طرف های مذاکره است و تنها در سایه ایفای تعهدات توام با حسن نیت و ترک اندیشه های سوداگرانه و ماکیاولیستی است که می توان تصویری مثبت و قابل اعتماد در ذهن جهانیان ایجاد کرد.
واکاوی نقش تخریبی انگلیس در روند مذاکرات وین
مذاکرات وین با محور رفع تحریم‌های ظالمانه در حالی پیگیری می‌شود که انگلیس از ابتدای دور هفتم گفت‌وگوها برغم ژست‌های خیرخواهانه، دو نشست مهم دیپلماتیک را برای تخریب روند مذاکرات میزبانی کرد.
پس از وقفه چند روزه در مذاکرات دور هفتم، هنگامی که گروه ۱+۴ قرار بود به پیشنهادات ایران درباره دو موضوع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای پاسخ دهند، انگلیس برای روزهای (۲۰ و ۲۱ آذر) نشست وزرای امور خارجه گروه هفت را در شهر لیورپول ترتیب داد. نشستی که از نگاه کارشناسان مسائل بین‌المللی برای خروج آمریکا از انزوای مذاکرات وین تدارک دیده شده بود.
«لیز تراس» وزیر امور خارجه انگلیس در اظهار نظری بدون اشاره به نقش آمریکا در مشکلات کنونی اجرای برجام و بی عملی اروپایی ها به تعهدات خود در این توافق، گفت که لازم است که ایران با شروط برجام موافقت کند. «آنلنا بربوک» وزیر امور خارجه آلمان نیز مدعی شد که پیشنهادات تیم جدید ایرانی باعث شده مذاکرات هسته‌ای عملا به ۶ ماه قبل باز گردد و در نتیجه هیچ پیشرفتی در روزهای اخیر در گفتگوهای وین حاصل نشده است. وی ادعا کرد که هیچ چشم‌انداز مثبتی برای رسیدن به توافق وجود ندارد.
همچنین در بیانیه پایانی وزرای امور خارجه گروه هفت در ۲۱ آذر هم آمده است که ایران باید تشدید برنامه اتمی خود را متوقف کند و از فرصت مذاکرات جاری برای دست‌یابی به توافق، تازمانی که هنوز فرصت هست استفاده کند.
تصویری از عکس یادگاری وزیران خارجه کشورهای گروه ۷ به میزبانی انگلیس که در آذر ماه ۱۴۰۰ در لیورپول برگزار شد
این اظهارات و موضع‌گیری‌های یکجانبه با واکنش علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران در گفت‌وگوهای وین مواجه شد و وی تصریح کرد که فضاسازی‌های غیرسازنده خارج از مذاکرات نشانگر کمبودهای طرف‌های مقابل است.
انگلیس در ادامه تلاش‌ها برای تخریب روند مذاکرات، وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیج فارس را در لندن گردهم آورد تا به اعمال فشار و تکرار ادعاهای نخ‌نما علیه ایران ادامه دهد. وزیران خارجه انگلیس و کشورهای عربی دوشنبه گذشته با صدور بیانیه‌ای، از مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین که میان ایران و گروه موسوم به ۱+۴ انجام می‌شود به عنوان «آخرین فرصت» برای برگرداندن امنیت به منطقه و اجتناب از شدت گرفتن تنش‌های هسته‌ای یاد کرده‌اند.
بر اساس اعلام اتحادیه اروپا، دور هشتم مذاکرات وین دوشنبه هفته آینده از سرگرفته می‌شود. در بیانیه اتحادیه اروپا آمده است که شرکت کنندگان به بحث در مورد چشم انداز بازگشت احتمالی ایالات متحده به برجام و چگونگی اطمینان از اجرای کامل و مؤثر این توافق از سوی همه طرف ها ادامه خواهند داد.
مواضع ثابت و قاطع جمهوری اسلامی ایران
ایران می‌گوید که با حسن نیت ، جدیت و با نگاه به رسیدن به یک توافق خوب در مذاکرات شرکت می‌کند و امیدوار است طرف‌های مقابل هم با همین رویکرد وارد شوند.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وزیر امور خارجه بیان داشت: این که طرف‌های مقابل دائم مصاحبه و اعلام کنند ما نگران پیشرفت هسته‌ای ایران هستیم با صدای بلند اعلام می‌کنیم اگر می‌خواهید نگرانی شما در موضوع هسته‌ای صلح‌آمیز ایران برطرف شود تمام تحریم‌های برجامی باید برطرف شود.
وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران با منطق قوی خود مذاکرات را تا رسیدن به توافق خوب ادامه می‌دهد و زمانی که طرف‌های مقابل اراده جدی خودشان را نشان دهند روزی است که می‌توانیم از بازگشت همه طرف ها به تعهداتشان در برجام سخن بگوییم.
