نشست شورای امنیت با موضوع توافق هسته ای ایران روز سه شنبه ۲۳ آذر در حالی برگزار شد که هیات‌های مذاکره کننده ایران و۱+۴همچنان در وین در حال گفت و گو هستند.
جلسه روز گذشته شورای امنیت با قرائت گزارش دبیرکل سازمان ملل آغاز شد. آنتونیو گوترش در این گزارش بر ضرورت رفع تحریم‌های هسته ای یکجانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی و لزوم بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام تاکید کرد. از سوی دیگر در این گزارش که دوازدهمین گزارش سازمان ملل طبق قطعنامه ۲۲۳۱ با موضوع بحث هسته ای ایران است، نسبت به اقدامات متقابل هسته‌ای ایران نیز ابراز تاسف شده است.با این حال این نکته از گزارش دبیر کل سازمان ملل نادیده گرفته شده، است که اقدامات ایران برای کاهش تعهداتش جبرانی و پاسخی به بی عملی آمریکا و اروپا در برجام بوده است.
خسارت‌های بی‌شماری که در طول سه سال گذشته به دلیل کارشکنی‌های ایالات متحده و بدعهدی کشورهای اروپایی عضو برجام به کشور و مردم ایران وارد شد قابل جبران نیست، با این حال مقامات کشورمان برای نشان دادن حسن نیت خود با در پیش گرفتن سیاست خارجی مبتنی بر چندجانبه گرایی وارد مذاکرات شدند. اما طرف‌های اروپایی با در پیش گرفتن سیاست مقصرنمایی در مذاکرات تلاش می‌کنند که امتیازات اندکی به ایران داده و حداکثر امتیازات را دریافت کند.
اتهام‌زنی اروپایی‌ها به ایران؛ از وین تا نیویورک
رویکرد مخرب اروپا که با هدایت و راهبری آمریکا پیش برده می‌شود در چند روز گذشته بارها تکرار شده است. تروئیکای اروپایی با صدور بیانیه ای پیش از نشست شورای امنیت و در جریان این نشست تلاش کردند مطالبات ایران را حداکثری و فرابرجامی معرفی کرده و در مورد اتمام زمان هشدار دهند.
نماینده اتحادیه اروپا در این نشست ابراز امیدواری کرد که مذاکرات به سمت دلخواه پیش برود. از استخراج اورانیوم بالای ۲۰ درصدی ایران ابراز نگرانی و ادعا کرد این اقدام مغایر توافق‌هاست و از ایران خواست از اقداماتی که مغایر قطعنامه ۲۲۳۱ است، اجتناب کند. سفیر فرانسه در سازمان ملل نیز مدعی شد: ایران درخواست‌های حداکثری فراتر از برجام را مطرح می‌کند.
باربارا وودوارد سفیر و نماینده انگلیس در سازمان ملل در نشست شورای امنیت هم با ادعای اینکه خواسته‌های ایران در دور جدید مذاکرات حداکثری و فراتر از برجام است، تلاش کرد توپ را به زمین ایران بیندازد و مدعی شد که زمان در حال اتمام است و روند مذاکرات به اندازه کافی سریع پیش نمی رود.
وی بدون اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و بدعهدی طرف‌های اروپایی در اجرای تعهداتشان گفت که برنامه هسته ای ایران هیچ گاه تا این اندازه پیشرفته نبوده است. وودوارد در اظهارات خصمانه خود با ادعاهایی بی‌اساس علیه ماهیت برنامه هسته‌ای ایران از شورای امنیت خواست تا بر روی اهمیت وضعیت کنونی متمرکز شود و تاکید کرد که اگر ایران به مسیر خود ادامه دهد، مسئول شکست برجام و بروز یک بحران جدی خواهد بود.
ایران مطالبات فرابرجامی ندارد
مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پاسخ به ادعاهای طرف غربی و توضیح دلایل مواضع و پیشنهادات ایران، گفت که برجام تنها در صورتی به طور کامل احیا خواهد شد که تمام شرایط لازم بصورت واقعی برآورده شوند. این دیپلمات کشورمان با رد هر گونه پیشنهاد فرابرجامی توسط ایران افزود که ما از ارائه پیش‌شرط یا شرط جدید صحبت نمی‌کنیم. ما از همان شرایطی سخن می‌گوئیم که در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ درج شده‌اند؛ همان شرایطی که مبنای برجام را تشکیل می‌دهند، بدون برآورده شدن کامل این شرایط، برجام برای مردم ایران بی‌فایده است.
روانچی تاکید کرد: ما خواستار اجرای کامل، بموقع، بدون قید و شرط و قابل راستی‌آزمائی برجام هستیم؛ نه بیشتر و نه کمتر.
درخواست ایران برای راستی آزمایی برجام ریشه در تجربه هشت سال گذشته دارد. پس از توافق هسته‌ای ایران با دولت باراک اوباما، جمهوری اسلامی با بدعهدی و نقض توافق از سوی طرف آمریکایی و اروپایی مواجه شد. در توافق ژنو یکی از تعهدات طرف غربی آزادسازی ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های ایران در خارج از کشور بود که با بهانه‌های مختلف به سختی امکان پذیر شد. تا مدت‌ها منابع آزاد شده در حساب‌های ایران در کشورهای خاصی بلوکه باقی مانده بود چرا که آمریکا مجوز خدمات لازم برای جابه‌جایی و استفاده آنها را صادر نمی‌کرد.
بدعهدی‌های آمریکا خصوصا در دولت ترامپ و خروج از توافق هسته‌ای با ایران عاملی شد که حکومت و مردم ایران اعتماد خود را نسبت به آمریکا از دست بدهند. دولت بایدن نیز به جای بازیابی اعتبار از دست رفته آمریکا با ادامه تحریم‌ها و استفاده از آنها به عنوان اهرم فشار بر ایران به این بی‌اعتمادی دامن زد.
روانچی با اشاره به مطالبات فرابرجامی غرب گفت: تلاش برای مشروط کردن اجرای برجام به مسائل خارج از آن و یا طرح نظراتی مانند مذاکره مجدد برجام برای گسترش دامنه موضوعی یا جدول زمانی آن و یا پیشنهاداتی نظیر کمتر در برابر کمتر یا بیشتر در مقابل بیشتر، کاملاً غیر قابل قبول و محکوم به شکست است.
غرب در برخورد با پرونده هسته‌ای صلح‌آمیز ایران نه تنها از تحریم‌ها به عنوان اهرم فشاری برای جلوگیری از پیشرفت‌های هسته ای جمهوری اسلامی استفاده کرده، بلکه هرگاه که موضوع مذاکرات و توافق به میان آمده غرب تلاش کرده در راستای محدود کردن موضوعاتی مانند فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی دفاعی کشورمان حرکت کند، در واقع غرب مبدع خواسته‌ها و مطالبات فرابرجامی است.
سفیر ایران در سازمان ملل با اشاره به موارد متعدد نقض فاحش برجام توسط آمریکا افزود: برخی دولت‌ها فریبکارانه سعی می‌کنند اصرار ما بر احیای کامل و قابل راستی‌آزمائی حقوقمان را به عنوان یک اقدام غیرسازنده و انعطاف‌ناپذیر معرفی کنند. در عین حال، آنها در برابر تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی آمریکا که با هر محاسبه‌ای، یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ایران بوده، و هدف آن مجازات دسته‌جمعی یک ملت است، سکوت می‌کنند. این اقدامات در واقع معادل تروریسم اقتصادی است.
روانچی دلیل مطالبه جمهوری اسلامی برای برچیده شدن مؤثر، یکباره و قابل راستی‌آزمائی تمام تحریم‌ها را شیوه برخورد آمریکا با تعهدات بین المللی دانست و گفت: در حقوق بین الملل، اجرای توافقات اصالتا مبتنی بر اصل «وفای به عهد» بوده و معنی ساده آن نیز این است که «توافقات باید محترم شمرده شوند».
هیچ ملتی به مقصر اعتماد نمی‌کند
او افزود: هیچ ملتی از جمله ما به مقصر اعتماد نمی‌کند. بنابراین، ارائه تضمین‌های قابل راستی‌آزمائی و عینی مبنی بر اینکه مجدداً موازنه ظریف تعهدات از بین برده نخواهد شد، تعهدات دوباره نقض نخواهند گردید، تحریم‌ها به بهانه‌ها یا تحت عناوین دیگر ـ آنگونه که در دولت قبلی آمریکا رخ داد ـ دوباره اعمال نخواهد شد و سازوکارهای برجام مورد سوء استفاده قرار نخواهد گرفت، کاملا ضروری است.
روانچی پس از نشست شورای امنیت در صفحه توییترش نیز نوشت: مذاکرات وین می تواند با اجرای کامل و موثر برجام و نه از طریق مقصرسازی موفق شود.
سه کشور اروپایی طی روزهای اخیر و همزمان با مذاکراتروند مخربی را در پیش گرفته اند. این سه کشور دیروز و پیش از آغاز نشست شورای امنیت درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، در بیانیه‌ای اتهامات بی اساس خود را تکرار کردند. عبارتهایی مانند: ایران اخیرا حساس‌ترین تخطی‌ها از برجام را سرعت بخشیده است، نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش داده و باعث شده است جامعه بین‌المللی اطلاع کمتری از وضعیت برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد،برنامه هسته‌ای ایران هیچ‌گاه به اندازه امروز پیشرفته نبوده است. این توسعه هسته‌ای در حال تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی و نظام جهانی منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای است. مجموعه اظهاراتی است که طی روزهای اخیر جسته و گریخته در وین هم شنیده می شد.
فرانسه، آلمان و انگلیس در حالی در بیانیه خود مدعی شدند که به اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ پایبند هستند، که در سالهای اخیر بارها اذعان کردند که نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند و گزارش دبیر کل سازمان ملل هم موید بی‌بهره ماندن ایران از برجام است.
این سه کشور در بیانیه خود در حالی مدعی داشتن حسن نیت شده اند که صدور این بیانیه آشکارا مغایر با حسن نیت ادعایی آنهاست. تروئیکا از تلاش‌های خستگی ناپذیر خود برای احیای برجام سخن گفته‌اند وایران را به طرح مطالبات حداکثری متهم کرده اند در حالی که این سه کشور حاضر نیستند به تعهدات خود عمل کنند و خواسته ایران صرفا عمل به تعهدات مندرج در برجام است.
تبلیغ در مورد حداکثری بودن خواسته‌های ایران و فرابرجامی بودن آنها همچنان ادامه دارد، اروپایی‌ها تلاش می‌کنند ضمن جوسازی رسانه‌ای علیه ایران و فرافکنی خواسته ای تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی را فرابرجامی نشان دهند تا اینگونه فشار را بر روی تیم مذاکره کننده ایران افزایش دهند. غربی‌ها با این توجیه که فعالیت‌های هسته ای ایران در ۲۰۲۱ نسبت به ۲۰۱۵ بسیار گسترده و افزایش یافته است هشدار می دهند که طولانی شدن مذاکرات برنامه هسته ای ایران را به مرحله غیرقابل بازگشت می رساند. مقامات کشورمان در پاسخ اعلام کرده اند که اگر این کشورها نگران توسعه برنامه هسته ای ایران هستند باید سریعتر تحریم‌ها را لغو کنند و به برجام بازگردند. ایران در تمام این مدت در مقاطع مختلف حسن نیت خود را نشان داده است. توافق ایران با آژانس درباره سایت تسا را می توان از آخرین فرصتها برای احیای دیپلماسی ارزیابی کرد. انتظار می‌رود کشورهای اروپایی به جای فضاسازی تبلیغاتی و رسانه ای به فکر اجرای تعهدات خود باشند.
