طرح پیشنهادی ایران برای دستیابی به توافق درباره احیای مفاد برجام شرایط جدیدی را در مذاکرات وین ایجاد و طرف مقابل را غافلگیر کرده است. از نمایندگان ارشد هیات‌های اروپایی در مذاکرات وین تا مقامات کاخ سفید و تل‌آویو طی ۴۸ ساعت گذشته در اظهارنظرهای مختلف، به دلیل روبرو شدن با مواضع منطقی و قاطع جمهوری اسلامی ایران و از آنجا که انتظار روبرو شدن با چنین شرایطی را نداشتند، خشمگین شده اند چرا که متون پیشنهادی ایران راه را برای هرگونه بهانه جویی مسدود ساخته است.
نمایندگان سه کشور اروپایی عضو برجام (انگلیس، آلمان و فرانسه) دیروز (جمعه) در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام با صدور بیانیه‌ای ادعا کردند که پس از بررسی و تحلیل دقیق متون پیشنهادی ایران ناامید و نگران شده‌اند.
آن‌ها مدعی شدند که تهران تقریباً تمام سازش‌های دشواری را که در مذاکرات شش دور قبل حاصل شده بود، پشت سر گذاشته و تغییرات عمده ای را خواستار شده است. سه کشور اروپایی در بخشی از این بیانیه که عمق خشم آن ها را به منصه ظهور گذاشته است عنوان کردند که ایران مذاکرات را پنج ماه متوقف کرد، برنامه هسته ای خود را به سرعت پیش برد و با ارائه متن پیش‌نویس از پیشرفت‌های دیپلماتیک شش دور قبل عقب نشینی کرد.
طرف‌های اروپایی بدون اشاره به اینکه برجام با خروج و کارشکنی های آمریکا از این توافق در دست اندازهای کنونی قرار گرفته است ادعا کردند که مشخص نیست چگونه می توان این شکاف های جدید را در یک چارچوب زمانی واقع بینانه بر اساس پیش نویس های ایران برطرف کرد.
اما جمهوری اسلامی ایران که با اراده جدی برای رسیدن به توافق در مذاکرات شرکت کرده است پیش‌بینی این اظهارات عوام فریبانه و تکراری را هم کرده و تاکید دارد که پاسخ طرف مقابل در برابر پیشنهاد ارائه شده باید مستند، مستدل و منطقی باشد.
علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد کشورمان پیش از ترک اتریش به خبرنگاران گفت که طرف‌های اروپایی نسبت به برخی از پیشنهادهای ما رضایت ندارد اما پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران «بر اساس مبانی مشترک بین دو طرف تدوین شده و آن‌ها هم اعتراضی نسبت به اینکه این پیشنهادها نامربوط است نداشتند؛ اما می‌گفتند با دیدگاه‌های ما انطباق ندارد.»
عدم سازگاری دیدگاه‌ها از نظر جمهوری اسلامی ایران امری طبیعی در مذاکرات بشمار می‌رود و دو طرف در گفت‌وگوها دیدگاه‌ها و سیاست‌های سازگار با منافع خود را مطرح کنند. اما از آنجایی که طرف مقابل یعنی انگلیس، آلمان، فرانسه، چین و روسیه برای ارائه پاسخ مستند و مستدل به این پیشنهادها نیازمند مشورت با پایتخت‌هایشان بودند پیشنهاد شد که گفت‌وگوها برای چند روز متوقف شود تا آن‌ها پس از دریافت دستورالعمل‌های جدید مجددا به وین برگردند.
قرار شد مذاکرات وین در هفته آینده از سرگرفته شود اما تاریخ قطعی آن هنوز رسما اعلام نشده است. سه کشور اروپایی در بیانیه خود گفته‌اند، ما از هماهنگ کننده برجام درخواست کرده ایم که به زودی تشکیل جلسه دهد. آن ها می‌گویند که برای ارزیابی اوضاع و دریافت دستورالعمل‌های جدید پیش از تشکیل جلسه هفته آینده باید به پایتخت‌ها بازگردند تا ببینند آیا می‌توان شکاف های ایجاد شده را پر کرد.
آخرین هشدار اروپایی ها نسبت به از دست رفتن عنصر زمان است. اما همین بند به تنهایی کافیست که نشان دهد طرف اروپایی بنایی برای ارائه پیش‌نویس جدید در برابر پیشنهاد ایران در مذاکرات ندارد. چراکه اولا شرط ارائه پیش‌نویس رعایت مبانی مشترک دو طرف است و اگر چنین نباشد پیشنهاد برای دستیابی به توافق محسوب نمی‌شود. در ثانی ارائه پیش‌نویس جدید در قالب ائتلاف ۱+۴ به ایران با وجود اختلافات داخلی اعضا چندان گزینه مطلوبی به شمار نمی‌رود.
به تعبیر ساده تر، هیات جمهوری اسلامی ایران موفق شد تا به رغم تمام خبرسازی‌های منفی یک هفته گذشته غرب، گفتمان اصلی این دور مذاکرات را بدست گرفته و طرف مقابل را کیش کند. اروپایی‌ها ناگزیر برای حفظ ژست‌های خیرخواهانه خود تنها با یک گزینه واقعی رو برو هستند و آن، پذیرش طرح پیشنهادی ایران به عنوان مبنای مذاکرات پیش‌رو و تلاش برای رسیدن به توافق است. در این مدت هم باید از اظهارنظرهای غیرحقوقی پرهیز کنند.
زمان با شوکی که ایران به مذاکرات وارد کرده به نفع طرف‌های غربی نیست و در این مدت کم فقط باید مواضع خود را برای دست یابی به توافق با ایران هماهنگ کنند.
