بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان مذاکرات پرسروصدای برجامی در راند هفتم آغاز شد. این بار، اما جدال ایران و تروئیکای اروپایی برای کمک به برجام با عزم دو طرف برای رسیدن به توافق نهای ی جدی است. به گفته برخی منابع خبری ایران دست بالا را در این دور از مذاکرات دارد. حالا چشم ها به هتل کوبورگ وین دوخته شده تا ببینیم تروئیکای اروپا این بار می تواند میان خواسته های تهران و فشارهای واشنگتن تعادل برقرار کند و به اصطلاح این مذاکرات ختم به خیر می شود؟
پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا هم اخیرا از سوی ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور در بیانیه‌ای اعلام کرده که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا سه شنبه با ژان ایو لودریان وزیر امور خارجه فرانسه، هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان و الیزابت تراس وزیر امور خارجه انگلیس، کشور‌های نماینده اتحاد ترانس آتلانتیک دیدار کرد.
در ادامه این بیانیه آمده است: وزیر امور خارجه بلینکن و دیگر وزرای خارجه درباره تهدید‌هایی که متوجه اروپا است، از جمله اقدامات نگران کننده روسیه در قبال اوکراین گفت‌وگو کردند. آن‌ها همچنین درباره نگرانی‌های موجود درباره برنامه هسته‌ای ایران و تلاش برای رسیدن به بازگشتی دوجانبه به برجام همزمان با برگزاری مذاکرات در وین تاکید کردند.
علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان هم در نشست افتتاحیه دور جدید مذاکرات وین ضمن تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران، بر لزوم لغو تمامی تحریم‌های غیرانسانی و قهرآمیز آمریکا علیه ملت ایران تأکید و تصریح کرد که ضروری است مسئله رفع تحریم‌ها در اولویت نخست گفت و گو‌ها قرار گیرد. رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران در عمل پایبندی خود به تعهداتش را نشان داده است، بر عزم و اراده جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به تفاهمی عادلانه که تأمین‌کننده منافع مشروع ایران باشد، تأکید کرد.
باقری با اشاره به ادعای برخی طرف‌های غربی برای احیای برجام تأکید کرد تا زمانی که کارزار فشار حداکثری آمریکا نفس می‌کشد، احیای برجام سخن گزافی بیش نیست.
اما حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان هم قبل از آغاز مذاکرات اعلام کرده بود که پس از شش دور مذاکره فشرده در وین که به دلیل زیاده خواهی و مواضع زیاده خواهانه آمریکا به موفقیت نرسید، اکنون در آستانه شروع دور جدیدی از مذاکرات هستیم. هدف اصلی این مذاکرات احقاق حقوق ملت ایران و رفع همه تحریم هاست. تحریم‌هایی که به صورت یک جانبه و فراسرزمینی از سوی آمریکای خارج شده از برجام اعمال گردیده است.
آمریکا و ترامپ در هشتم ماه مه ۲۰۱۸ به صورت یک جانبه از برجام خارج شدند؛ اقدامی که در سطح بین المللی به عنوان عملی غیرقانونی شناسایی و محکوم گردید. اجماعی بین المللی وجود دارد که این گونه رفتار‌های ضد قانونی ایالات متحده، نادیده گرفتن کامل قوانین بین المللی و منشور ملل متحد و در راستای تخریب چندجانبه گرایی و تهدید بزرگی برای صلح و امنیت بین المللی است.
حنیف غفاری کارشناس روابط بین الملل با اشاره به در جریان بودن دور هفتم مذاکرات وین در گفت وگویی مشروح با باشگاه خبرنگاران جوان درباره محور‌های مهم این دور از مذاکرات داشته است. او درباره سازوکار برداشته شدن تحریم‌ها در دور هفتم مذاکرات برجامی می‌گوید که اینطور که از فضای مذاکرات بر می‌آید مذاکره کنندگان کشورمان توانستند مسئله مهم رفع تحریم‌های ضد ایرنی را به اولویت اصلی مذاکرات تبدیل کنند که یک دستاورد بزرگ محسوب می‌شود.
غفاری معتقد است این در حالی بود که واشنگتن و تروئیکای اروپایی تاکید می‌کردند که تا زمانی که ایران به تعهدات خود باز نگردد خبری از رفع تحریم‌ها و حتی تعلیق آن‌ها نیست. مسئله بعدی این است که جمهوری اسلامی ایران از طریق تاکید برسه خط قرمز به خط کشی میدان مذاکرات پرداخته است. یکی رفع تمام تحریم‌های مغایر با برجام دوم بحث تضمین و سوم بحث راستی آزمایی. تاکید مداوم بر مذاکره کنندگان کشور بر روی این مولفه‌ها قدرت بازی غرب را در میدان مذاکرات محدود کرد.
صراحت در طرح مطالبات از سوی ایران
این کارشناس سیاست خارجی می‌گوید: همین مسئله منجر به این شد که که مقامات آمریکایی و انگلیسی مجبور شدند به فرامتن مذاکرات رو بیاورند، یعنی سعی کردند تا از طریق عوامل بیرونی و مولفه‌های تاثیرگذار بر فضا مذاکرات خواسته‌های ایران را کاهش دهند یا اینکه کاری کنند تا کشورمان از خطوط قرمز عقب نشینی کند. اما در جریان مذاکرات مشاهده کردیم که تیم مذاکره کننده زیربار فشار روانی و تبلیغات از طرف غرب نرفت؛ و مطالبت خود را مبنی بر رفع تحریم‌ها تضمین و راستی ازمایی را صریح مطرح کرد.
او معتقداست هنوز در ابتدای مسیر قرار داریم به این معنی که ایالات متحده و تروئیکای اروپایی تاکتیک بازگشت پوچ به برجام را دنبال می‌کنند. مطابق این تاکتیک آن‌ها می‌خواهند ایران کامل به تعهدات برجامی خود برگردد و در مقابل فرآیند تعلیق تحریم‌ها به صورت قطره چکانی انجام شود، پس تا زمانی که این توطئه طرف غربی را بخواهیم خنثی کنیم کماکان باید با گارد بسته در مذاکرات وین حاضر باشیم.
غفاری می‌گوید در خصوص ابعاد فنی ماجرا و بحث نظارت‌های آژانس و استفاده جمهوری اسلامی ایران از سانتریفیوژ‌های نسل جدید واقعیت این است که هم درمصوبه مجلس شورای اسلامی وهم در سیاست‌ها و رویکرد‌های اعلام شده توسط وزارت امور خارجه و دستگاه دیپلماسی نسبت به این مسئله تاکید شده است.
او معتقد است تا زمانی که برجام احیا نشود و کشورمان اطمینان و رضایت پیدا نکند نسبت به تامین منافع خود دلیل ندارد که ما تن به محدویدت‌های فرا پروتکلی مانند آنچه که در برجام آمده بدهیم. در خصوص همکاری‌ها با آژانس نیز ملاحظات امنیتی و داخلی و منافع ملی را اولویت می‌دهیم.
در جریان سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس به تهران، او تاکید ویژه‌ای بر بازرسی از مجتمع تسا در کرج داشت که در مقابل جمهوری اسلامی اعلام کرد با توجه به اینکه این موسسه مورد عملیات خرابکارانه قرار گرفته فضایی برای نصب دوربین های آژانس حتی در قالب نظارت‌های پادمانی درآن وجود ندارد.
پس در قبال آژانس و مسائل فنی مذاکرات موضع کشورمان کاملا مشخص است. قرار هست مذاکرات با دستور اولیه رفع تحریم‌ها و متعاقبا با دستورالعمل مباحث فنی و گام‌های حقوقی بازگشت به برجام و انجام تعهدات طرفین ادامه پیدا کند. مذاکرات دوره جدید در وین نقطه اغاز خوبی داشته است.
این کارشناس روابط بین الملل درباره اینکه احتمال بازگشت ایالات متحده به برجام چقدر به واقعیت نزدیک است گفت: از یک طرف دولت جو بایدن در آمریکا در ماه‌های ابتدایی حضور خود در کاخ سفید خواستار بازگشت پوچ به برجام بود، یعنی حفظ یک طرفه ایران در توافق در مقابل بهره گیری کامل امتیازات آمریکا از توافق برجام، اما بعد از گذشت زمان و اصرار کشورمان بر حفظ خطوط خود ما شاهد هستیم که که در درون آمریکا و میان دموکرات های این کشور بر سر نحوه احیای برجام اختلافاتی به وجود آمده است. عده‌ای از نزدیکان بایدن کماکان به همان تاکتیک بازگشت پوچ به برجام معتقدندهرچند می‌دانند دیگر نمی‌توانند به راحتی این راه را بروند.
لزوم اتخاذ تصمیم اساسی واشنگتن تا قبل از بحرانی شدن
غفاری می‌گوید در مقابل طیف دیگری معتقد هستند که ایالات متحده تا زمانی که شرایط به ضرر واشنگتن بدتر نشده باید تصمیم اساسی برای بازگشت سریع به برجام بگیرد. این منازعات در داخل جامعه آمریکا وجود دارد، فرای منازعاتی که میان دموکرات‌ها و جمهوری خواهان برای احیای برجام وجود دارد؛ بین خود دموکرات‌ها و در حلقه نزدیک به بایدن هم اختلاف نظر‌هایی وجود دارد. اما منازعات داخلی آمریکا برای ایران اصالت و موضوعیت ندارد، آنچه که برای ما مهم است خروجی تصمیم و قضاوت درباره خروجی واحد آنهاست.
درباره احتمال بازگشت ایالات متحده به برجام برخی رسانه‌های آمریکایی مانند وال استریت ژورنال کد‌هایی داده اند که شاید بایدن مجبور شود در نهایت توافق را علیرغم نظر مشاورانش که طرفدار تاکتیک بازگشت پوچ به برجام هستند را بپذیرد و حقوق ایران را بدهد. برخی دیگر از منابع آمریکایی از ایده توافق موقت در خصوص برجام می‌گویند که قطعیت این ایده هنوز از سوی وزارت امور خارجه آمریکا و منابع امنیت ملی این کشور ترسیم نشده است.
غفاری در پاسخ به این سوال که در صورت اینکه توافقات به نتیجه مطلوب نرسد، احتمال محدودیت بازرسی‌های آژانس از سوی ایران وجود دارد؟ گفت: اگر مذاکرات به نتیجه مطلوب نرسد قطعا کشورمان در مناسبات خود با آژانس تجدید نظر خواهد کرد به این معنا که نظارت‌های فراپادمانی و حتی نظارت‌های پادمانی غیر مستند آژانس متوقف خواهند شد که اکثرا از همین دست هستند یعنی مطالعات ادعای را آژانس ارائه می‌کند. ومستند به این مطالعات که هیچ پایه واساسی ندارند تقاضای دسترسی به برخی اماکن را به ایران می‌دهد. قطعا گارد ایران در آنصورت درمقابل آژانس بسته خواهد شد.
گمانه زنی برخی کشور‌ها این است که ایران ممکن است در صورت نرسیدن به توافق در دور هفتم مذاکرات از غنی سازی ۶۰ درصد نیز عبور کند، گمانه زنی هایی که همیشه بوده، هست و خواهد بود. اما آنچه مشخص است این است که جمهوری اسلامی ایران از حق مسلم خود به هیچ وجه کوتاه نخواهد آمد.
