بعد از خروج یکجانبه دونالد ترامپ از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) در ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷، طرف‌های اروپایی عضو این توافق ۱۱ تعهد را برای جبران خسارات ناشی از این خروج عهده‌دار شدند، ولی عملا هیچ اتفاقی رخ نداد و ایران هم که برای یک سال صبر راهبردی را پیشه کرده بود در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در بیانیه‌ای که از سوی شورای عالی امنیت ملی صادر شد، کاهش تعهدات هسته‌ای را البته در چارچوب برجام آغاز کرد.در همین راستا نیز پنج گام برداشته شد.
در این مدت ابتکاراتی از سوی برخی طرف‌ها از جمله فرانسوی‌ها برای نجات برجام مطرح شد که عملا با کارشکنی‌های دولت ترامپ به در بسته خورد. با آمدن دولت بایدن و اعلام آمادگی دولت جدید در آمریکا برای بازگشت مجدد به برجام، در نهایت در دولت دوازدهم و به منظور احیای این توافق از نیمه فروردین تا پایان خرداد ماه ۶ دور مذاکره بین ایران و گروه ۱+۴ در وین برگزار شد که به دلیل کارشکنی‌های آمریکا و علیرغم پیشرفت‌هایی که حاصل شده بود، نتیجه‌ای به دست نیامد. با روی کار آمدن دولت جدید در ایران نیز این رایزنی‌ها متوقف شد و دولت جدید بعد از بررسی‌هایی که در این مدت صورت داد و رایزنی‌هایی که با طرف‌های مقابل برجامی انجام شد، در نهایت مقرر شد مذاکرات جدید با گروه ۱+۴ آغاز شود، آن هم با هدف رفع تحریم‌های آمریکا.
براساس توافقات صورت گرفته، دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) در دولت سیزدهم از روز دوشنبه هشتم آذر ماه در شهر وین کلید خورد، مذاکراتی برای رفع تحریم‌های ظالمانه، غیرقانونی و یکجانبه آمریکا.
«علی باقری» معاون سیاسی وزیر امور خارجه هدایت تیم ایرانی در این مذاکرات را برعهده دارد و در ترکیب تیم ایرانی این بار دو معاون از وزارت امور خارجه (معاونان دیپلماسی اقتصادی و امور حقوقی و بین‌المللی) و همچنین معاون امور ارزی و بین‌الملل بانک مرکزی، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، معاون بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت و مشاور اقتصادی معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی حضور دارند. براساس اعلام جمهوری اسلامی ایران، هیأت ایرانی با هدف تمرکز جدی بر مسئله رفع تحریم‌ها علیه ملت ایران، با ترکیبی حقوقی و اقتصادی در این نشست شرکت کرده و این ترکیب خود تأییدی بر اراده ایران برای حصول نتیجه است.
آنگونه که پیش از این نیز بارها از سوی مقامات ایرانی از جمله حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بیان شد، تهران با حسن نیت و جدیت در این مذاکرات حاضر شده و به دنبال توافقی خوب است.
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه هم روز دوشنبه هشتم آذر ماه (+) و همزمان با این مذاکرات در نشست هفتگی با خبرنگاران گفت: هیأت ایران با عزم و اراده جدی برای حصول توافق وارد وین شده و به گفت‌وگوهای نتیجه‌بخش فکر می‌کند و اگر آمریکا برای رفع واقعی تحریم‌ها به وین بیاید می‌تواند بلیت بازگشت به اتاق برجام را دریافت کند. اگر آمریکا با این عزم به وین بیاید که بن بست و مواردی که در دورهای قبلی باعث به نتیجه نرسیدیم را بخواهد حل کند و از آن نقطه وارد وین شود، قطعا گفت‌وگوها مسیر آسانتری را خواهد داشت و اگر آمریکا همچنان به مسیر قبلی ادامه دهد، قطعا ایران انتخاب‌های متعددی خواهد داشت.
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در گفت‌وگویی که دوشنبه شب با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل داشت در تشریح ویژگی‌های یک توافق خوب گفت: طرف‌های مقابل می‌بایست به تعهدات کامل خود در برجام برگردند. در این صورت ایران نیز اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد کرد. همچنین این نکته اهمیت دارد که هر نوع توافق حاصله، قابلیت راستی آزمایی موثر داشته باشد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه همچنین در یادداشتی با بیان این‌که توافق ممکن و در دسترس است، تصریح کرد: درخواست‌های فرابرجامی را نخواهیم پذیرفت و درباره موضوعات فراتر از برجام وارد مذاکره نمی‌شویم.
* تا وقتی راجع به همه چیز توافق صورت نگیرد، درباره هیچ چیز توافق نشده
به گزارش فارس، علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی در مذاکرات با ۱+۴ در جمع خبرنگاران بعد از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام در پاسخ به این سؤال که آیا گفت‌وگوها در کارگروه رفع تحریم‌ها آیا از همان نقطه پنج ماه پیش شروع می‌شود یا قرار است مباحث جدیدی صورت می‌گیرد، اظهار داشت: آن چیزی که از ۶ دور گذشته گفت‌وگوها پیش روی ماست، یک پیش نویس است نه یک توافق، پیش نویس محل مذاکره است به همین جهت تا وقتی راجع به همه چیز توافق صورت نگیرد، درباره هیچ چیز توافق نشده است. بر این اساس همه مباحثی که در ۶ دور گفت وگوهای وین به جمع بندی رسیده قابل مذاکره است و این مورد اذعان همه طرف‌های گفت وگو در نشست هم بود. وی همچنین بار دیگر موضع قبلی ایران را تکرار کرد و آن این‌که «تحریم‌ها باید یک جا برداشته شود.»
براساس توافق صورت گرفته در نشست افتتاحیه در روز دوشنبه در وین مقرر شد که نشست کارگروه رفع تحریم در سطح کارشناسان و با حضور نمایندگان ایران، ۱+۴ و اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ برگزار شود که این نشست برگزار و مذاکره‌کنندگان ایرانی ضمن تشریح دیدگاه‌‌های جمهوری اسلامی ایران و ارائه پیشنهاداتی جدید درباره نحوه پیشبرد گفت‌وگوها، بر لزوم رفع مؤثر تحریم‌ها علیه ملت ایران تأکید کرده و دیگر اعضا را به مشارکت سازنده در گفت‌وگوها تشویق کردند. در این جلسه، نمایندگان سایر کشورها نیز آمادگی و جدیت خود را برای تعامل در موضوع رفع تحریم‌ها، اعلام کردند.
* ایران به دنبال توافقی خوب است، ولی خودش را درگیر زمان نمی‌کند
حال در این میان، بحث زمان حصول توافق مورد سؤال بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌هاست. این‌که آیا قرار است بزودی اتفاقی رخ دهد، یا این موضوع به درازا خواهد کشید؟ آنگونه که مقامات کشورمان بارها اعلام کرده‌اند جمهوری اسلامی ایران از اراده و خواست کافی برای دستیابی به یک توافق منصفانه و خوب، پایدار و قابل راستی آزمایی موثر در حوزه لغو تحریم‌ها که منافع ملت ایران را تامین کند، برخوردار است و این آمادگی را دارد که در صورت اتخاذ مواضع سازنده از سوی طرف‌های مقابل و تامین حقوق ملت ایران، در کمترین زمان ممکن به توافق دست یابد.
با این حال روشن است که جمهوری اسلامی ایران در عین حال که در این مذاکرات با جدیت وارد شده و از ابتدا نیز بارها اعلام کرده که به دنبال مذاکره برای مذاکره و مذاکرات فرسایشی نیست، ولی خودش را هم درگیر زمان نمی‌کند و «دستیابی به یک توافق خوب، منصفانه، عادلانه و دقیق را مهم‌تر از دستیابی سریع به یک توافق» می‌داند.
آنگونه که حسین امیرعبداللهیان در این زمینه عنوان کرده است: این فرصت، پنجره‌ای نیست که تا ابد باز بماند و آمریکا و سه کشور اروپایی می‌بایست به خوبی این را درک کنند. جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش متین، قوی و فعال دیپلماتیک برای لغو تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده، همزمان برنامه مؤثری برای خنثی سازی تحریم‌ها و در سایه برنامه توسعه پایدار اقتصادی کشور دارد.
در این خصوص نیز علی باقری در گفت‌وگویی، اظهار داشت: از آنجا که اراده جدی برای مذاکره و آمادگی عملی برای دستیابی به توافق را داریم، نسبت به آینده خوشبین هستیم، ولی چون اعتماد به طرف مقابل نداریم، ساده اندیش هم نیستیم.
