داوود آقایی کارشناس حقوق بین الملل درباره تضمین گرفتن از آمریکا برای جلوگیری از خروج مجدد از برجام می گوید: غفلتهای صورت گرفته در برجام سبب شد که در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ ترامپ به راحتی از این توافق خارج شود و به همه تعهداتی که آمریکا پذیرفته و تضمینی که در سایه قطعنامه 2231 شورای امنیت بر عهده گرفته بود پشت پا بزند. در نظام حقوق بین الملل اصل لزوم جبران خسارت وارده یک اصل اساسی و پذیرفته شده است، اما آمریکا از برجام خارج شد و نه تنها هزینهای پرداخت نکرد، بلکه تلاش کرد دیگران را همراه خود کند و فشارهای فوق العادهای بر ایران وارد کند و همچنان این روند ادامه دارد.
تلاش آمریکا برای خروج از برجام برنامهای بود که دونالد ترامپ از زمان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سر داشت و در نهایت در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ دولت ایالات متحدهٔ آمریکا رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریمها به صورت گذشته را اعلام کرد.
به گفته این کارشناس حقوق بین الملل، در گذشته نه چندان دور شاهد خروج آمریکا بدون پرداخت خسارتی بودیم، بنابراین در شرایط کنونی حق طبیعی ایران گرفتن تضمین است، اما موفق شدن در روند گرفتن تضمین کمی دور ذهن است، چرا که بایدن در آمریکا موقعیت زیاد قویای ندارد و این موضوع در اختیار کامل دموکراتها و تیم بایدن نیست، هر چند که در بین دموکراتها هم اختلاف نظر است. برخی از نمایندگان مجلس سنا هم مخالف این هستند که آمریکا دوباره به برجام برگردد یا جمهوری خواهان که به شدت مخالف هستند، بنابراین آنها راضی نیستند که حتی آمریکا به برجام برگردد چه برسد به اینکه تضمینهای قابل قبولی را ارائه دهد.
مذاکرات احیای برجام در وین از فروردینماه سال ۱۴۰۰ با هدف بازگرداندن آمریکا به توافق هستهای برجام و مجاب کردن ایران به متوقف کردن اقداماتش در جهت کاستن از تعهدات برجامی خود آغاز شد. جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده با توجه به خروج آمریکا از برجام با نمایندگان این کشور گفتوگو نمیکند. آمریکاییها از طریق سایر طرفهای حاضر در مذاکرات، از مواضع ایران مطلع میشوند.
آقایی می گوید: تضمینی که ما به دنبال آن هستیم و میتواند متضمن منافع ملی ما باشد این است که این موضوع در کنگره آمریکا به تصویب برسد تا جنبه قانونی به خود بگیرد و نمایندگان کنگره متضمن اجرای آن باشند، یعنی مجموعا حکومت آمریکا اگر تضمین داد و به قانون تبدیل کرد متعهد است انجام دهد، در غیر این صورت ممکن است بعد از بایدن رئیس جمهوری از حزب جمهوری خواه یا همان ترامپ بر سر کار بیاید و باز هم روز از نو و روزی از نو.
هفتمین دور مذاکرات احیای برجام به گفته علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان از دوشنبه هشتم آذرماه آغاز خواهد شد.
کارشناس حقوق بین الملل همچنین بر این باور است که دست اندرکاران دیپلماسی و مذاکره کنندگان ما باید در مسیر تضمین گرفتن پیش بروند. اما در مذاکره از همان ابتدا نمیشود یک سری شروط سختی را گذاشت که اصل مذاکره را زیر سوال ببرد و اصلا مذاکره آغاز نشود. مذاکره باید شروع شود و در فرایند مذاکره شرط و شروط بیان شود. دست اندرکاران دیپلماسی کشور شرایط شروع مذاکره را بگذارند و در حین مذاکره شروط را تعیین کنند؛ این میتواند راهگشایی برای دستیابی به نتایجی تا حدودی مورد انتظار باشد.