مساله هسته ای ایران و تحولات پیرامون آن، روز به روز ابعاد پیچیده تری را به خود می گیرد. در این راستا به تازگی جمهوری اسلامی ایران از آمادگی خود جهت بازگشت به میز مذاکرات هسته ای خبر داده و در عین حال تاریخ 29 نوامبر را نیز به عنوان تاریخ دقیق از سرگیری مذاکرات هسته ای(و حضور خود بر سر میز مذاکره) اعلام کرده است. در این راستا، بسیاری از ناظران و تحلیلگران داخلی و بین المللی صبر کرده اند تا رویکردِ دولت جدید کشورمان به مساله مذاکرات هسته ای با غرب را مشاهده و آن را از ابعاد مختلف تحلیل کنند.
در این راستا، بار دیگر مساله توجه به دیپلماسی رسانه ای و در نظر گرفتن ابزار "رسانه" به عنوان یک ابزار کارآمدِ مذاکراتی در جبهه ایران، توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. در جریان شش دور مذاکرات هسته ای وین، دولت "حسن روحانی" چندان با رویه ای که به طور خاص شبکه پرس تی وی در مورد اطلاع رسانی از ماهیت مذاکرات هسته ای ایران در پیش گرفته بود موافق نبود و حتی در برخی موارد شاهد رخداد اصطکاکاتی نیز میان تیم مذاکره کننده کشورمان و شبکه پرس تی وی هم بودیم. با این حال، اینطور می رسد که با فراگرفتن درس‌های مذاکرات وین و در عین حال ماهیت درستِ اطلاع رسانی های پرس تی وی از روند مذاکرات مذکور، تیم جدید هسته ای کشورمان می تواند از ظرفیت های رسانه ای قابل توجهِ شبکه پرس تی وی در راستای اهداف و منافع ایران استفاده کند.
در این چهارچوب، " جواد آرین منش " نماینده ادوار هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی کشورمان در گفتگو با پرس تی وی، به بررسی برخی ابعاد ضرورت حضور و فعال بودنِ دیپلماسی رسانه ای کشورمان مخصوصا در قالب شبکه پرس تی وی در چهارچوب مذاکرات هسته ای با غرب پرداخته است.
مشروح گفتگو با جواد آرین منش را در ادامه بخوانید.
*جمهوری اسلامی ایران قریب به دو دهه است که درگیرِ گفتگوهای هسته ای با کشورهای غربی است. در تمامی این سال ها و مخصوصا در سال های اخیر، یک سوال اساسی در مورد رویکرد مذاکراتی ایران مطرح شده و آن این است که چرا پیوست و دیپلماسی رسانه ای ایران در رابطه با روند مذاکرات ضعیف است؟ بارها شاهد بوده ایم که طرف های غربی، دست خالیِ مذاکراتی خود را جوسازی های رسانه هایشان برجسته کرده اند اما ما از ظرفیت‌های رسانه ای خود تا حد زیادی غافل شده ایم. دلیل اصلی این مساله را چه می بینید؟
ماهیت برجام تا حد زیادی حاملِ جنبه های سیاسی و امنیتی است. در این راستا، اغلب مسائلی که قرار است در چهارچوب مذاکرات مطرح شود و یا مطرح شده و در مورد آن گفتگوهای زیادی نیز انجام شده، اغلب توسط مسوولان کشورمان گفته نمی شود(در گفتگو با رسانه های داخلی). شاید هدف اصلی مسوولان کشورمان از این رویکرد این باشد که آن ها احتمالا نمی خواهند قبل از حضور در میز مذاکره، دست خود را برای طرف های غربی رو کنند. حتی پیشتر که من در کسوت نماینده در مجلس شورای اسلامی فعالیت داشتم، مسوولان مربوطه حوزه هسته ای از طرح برخی مسائل هسته ای خودداری می کردند و عدم طرح آن ها را نیز در راستای منافع کشورمان ارزیابی می نمودند. از این رو، معمولا مطالب حساس یا رسانه ای نمی شوند، یا خیلی دیر رسانه ای می شوند. در این رابطه، متاسفانه گاهی اوقات به دلیل ضعف دیپلماسی ما، مطالبی از سوی طرف های غربی رسانه ای می شوند و ما حالتی انفعالی پیدا می کنیم. در واقع، در این حالت ما مجبور می شویم که نسبت به رویکرد رسانه های غربی واکنش نشان دهیم که این چندان در راستای منافع کشورمان نیست. به طور کلی من بر این باورم که احتمالا جنبه های خاص سیاسی و امنیتی مساله هسته ای ایران و در عین حال عدم آشنایی کافی مسوولان کشورمان با اصول و مبانی دیپلماسی رسانه ای موجحب شده تا در طی دو دهه اخیر و در جریان مذاکرات اتمی کشورمان با غرب، به این مساله(دیپلماسی رسانه ای) در چهارچوب مذاکرات هسته ای توجه چندانی نشود.
*به نظر شما خسارت های نادیده گرفتنِ ظرفیت های دیپلماسی رسانه ای، در چهارچوب مذاکرات کشورمان با غرب در مورد معادله هسته ای چه بوده است؟
خسارت های مهمی که در داخل با آن ها رو به رو شده ایم به طور خاص معطوف به این حوزه بوده که اساسا وقتی ما با مردم خود شفاف سخن نمی گوییم، آن ها در جریان ماهیتِ فشارهای غرب علیه کشورمان قرار نمی‌گیرند و این موضوع چهارچوبِ ادراکی مردم در رابطه با با فشارهای غرب و متعاقبا آسیبهای نامناسب این قضیه بر اقتصاد و وضعیت معیشت مردم را با مشکلات و بعضا سوتفاهم های زیادی رو به رو خواهد کرد. این مساله خود خسارت کمی نیست. اگر ما با مردم خود شفاف سخن بگوییم و با آن ها محدودیت ها را در میان بگذاریم و از جنبه های شعاری نیز فراتر برویم، آن موقع مردم نیز به ساختار سیاسی و حکومتی، احساس نزدیکی بیشتری خواهند کرد و به طور کلی ما در کشور با انسجام بیشتری رو به رو خواهیم بود. مدت هاست که رسانه‌های کشورمان رویکرد نه چندان درستی را در پیش گرفته اند و مدام تاکید داشته اند که تحریم های آمریکا و غرب علیه ایران چندان اثرگذار نیست و ایران حتی در بحبوحه فشارها علیه خود توانسته منابع مالی گسترده ای را نیز جذب کند. در حالیکه این رویکرد اساسا با واقعیت ها فرسنگ ها فاصله داشته است. در شرایط کنونی بیش از 1500 شرکتِ ما تحریم شده اند و میلیاردها دلار درآمد نفتی ما نیز در بانک های خارجی بلوکه شده است. اقتصاد کشورمان نیز که مدت هاست متکی به نفت است اکنون با چالش های زیادی به دلیل تحریم ها رو به رو است. این ها و مشکلات دیگر عملا موجب شده اند تا مردم فشارهای زیادی را متحمل شوند و از این رو، به نظر من اگر مسائل با مردم به صراحت و شفافیت مطرح شود، این موضوع موجب خواهد شد تا بنیان های قدرت ایران نیز بیش از پیش تقویت گردد و مردم اعتماد قابل توجهی را به مسوولان و سیاست های آن ها نیز پیدا کنند. در این چهارچوب، دیپلماسی رسانه ای می تواند نقشی کلیدی بازی کند. رسانه های ما بایستی اجازه داشته باشند تا به نحوی فعال در مورد مسائل مختلف مخصوصا مساله هسته ای کشورمان کنشگری کنند و به نوعی جبهه ما را در نبرد با کشورهای غربی تقویت کنند. نباید فراموش کنیم که مردم باید توجیه شوند که چرا علیه کشورمان تحریم وجود دارد و دلیل تحمیل سختی و فشار به ایران چیست؟ اگر مردم توجیه نشوند، خسارت تحریم ها برای کشورمان چند برابر خواهد شد. همانطور که در دوران دفاع مقدس مردم مشارکت فعال داشتند و کشورمان به پیروزی رسید، اکنون نیز که در نوعی جنگ اقتصادی و دیپلماتیک با غرب به سر می بریم، اگر دیپلماسی رسانه‌ای ما به خوبی کار کند، مردم آگاهانه در راستای منافع ملی ایرانِ عزیز گام خواهند گذاشت و کشور نیز به نحو آسان‌تر و کم هزینه تری می تواند اهداف و منافع خود را محقق کند.
*کارنامه شبکه خبری پرس تی وی را در جریان اطلاع رسانی های آن از روند شش دور مذاکرات هسته ای وین چطور ارزیابی می کنید؟
من بارها گفته ام که اگر رسانه های داخلی را بیگانه تلقی کنیم و اطلاعات لازم را به آن ها و متعاقبا مردم ندهیم، طبیعی است که در همراه کردن مردم نیز دچار مشکل خواهیم شد. باید توجه داشته باشیم که اگر بنا باشد مردم ما آنچه را که باید از زبان رسانه ها و مسوولان ما بشنوند از زبان رسانه های بیگانه بشنوند، این مساله برای ایران خسارت های زیادی را به بار خواهد آورد. بهتر است رسانه های ما در صف مقدم اطلاع رسانی به مردم کشورمان در نظر گرفته شوند و این مساله به طور خاص در سطح نخبگانی از سوی دولتمردان ایرانی نیز مورد شناسایی قرار گیرد. چرا رسانه های خارجی بایستی اطلاعات مغرضانه خود را به گوش مردم ما برسانند اما ما قادر نباشیم اطلاعات درست خود را به مردممان عرضه کنیم؟ در این راستا استفاده از ظرفیت های رسانه هایی نظیر پرس تی وی کاملا لازم و ضروری است. با این حال همانطور که گتم، در این رابطه بایستی یک درک صحیح و منطقی مخصوصا در سطح مسوولان کشورمان اتفاق بیفتد و به نحوی فکر‌شده و درست، در قالب رسانه هایی نظیر پرس تی وی، به تعامل سازنده با مردم خودمان بپردازیم. در این چهارچوب، بدون تردید رسانه های ما نظیر پرس تی وی نیز در راستای منافع ملی کشورمان و نَه پازلی که قدرت های غربی علیه ایران چیده اند بازی خواهند کرد. مسوولان ما نباید از ورود رسانه هایی نظیر پرس تی وی به مسائلی همچون مذاکرات هسته ای هراس داشته باشند. قطعا این رسانه ها، منافع ملی ایران را در نظر خواهند گرفت و با تمام قوا بر آن خواهند بود تا جبهه ایران را در نبرد دیپلماتیک با طرف های غربی تقویت کنند. از این منظر، من بر این باورم که شبکه پرس تی وی تاکنون رویه مناسب و قابل قبولی را در جریان اطلاع رسانی از روند مذاکرات و گفتگوهای هسته ای با غرب در پیش گرفته است که در ادامه راه بایستی در این مسیر بیش از پیش تقویت شود. در این راستا، حمایت همه جانبه از رسانه هایی نظیر پرس تی وی بایستی در دستورکار باشد.
