پهپادها یا پرنده‌های هدایت پذیر از دور یکی از تجهیزات و تسلیحات بروز در حوزه نظامی در همه کشورهای جهان است. صنعتی که در چندین سال اخیر رشد چشمگیری در نیرو‌های مسلح کشورمان داشته است.
البته رشد و پیشرفت این صنعت فقط مربوط به سال‌های گذشته نیست و باید گفت که صنعت پهپادی از سال‌های اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران فعالیت می‌کند. پهپادها در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارند و به طور گسترده در حوزه‌های مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و جاسوسی به کار گرفته می‌شود.
در حال حاضر ۳۲ کشور در حال ساخت و گسترش ۲۵۰ مدل از پهپادهای اکتشافی هستند. پهپادها انواع مختلفی دارند که عبارتند از پهپادهای بسیار کوچک که حتی در حد چند گرم وزن دارند MAV، پهپادهای مینیاتوری که کمتر از ۲۵ کیلوگرم وزن دارند و پهپادهای سنگین، البته این سه نوع در دو دسته کلی بال متحرک و بال ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند.
کاربرد‌های گوناگون هم از دیگر شاخصه‌های تقسیم بندی پهپادها هستند که پهپادهای نظامی با امکان حمله به اهداف زمینی یا هوایی، پهپادهای تجسسی و جاسوسی، پهپادهای پشتیبانی و لجستیکی، پهپادهای غیرنظامی و تجاری چهار شاخه اصلی در این تقسیم بندی به شمار می‌رود.
ایده ساخت پهپاد در جمهوری اسلامی ایران به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد، اما این ایده با وقوع انقلاب اسلامی به اجرا نزدیک و نزدیک‌تر شده تا در سال ۶۴ به واقعیت تبدیل و پهپاد مهاجر طراحی و ساخته شد.
پهپاد مهاجر را باید نخستین پهپاد بومی ایرانی دانست که موجب تاسیس و تشکیل اولین صنایع پهپادی به نام صنایع هوایی قدس در کشورمان شد که امروزه پهپادهای پیشرفته در آن ساخته می‌شود. البته صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) هم بعد‌ها به سوی ساخت پهپادها رفت و روند توسعه‌ای را در پیش گرفت.
آیا آمریکا توان تحریم صنعت پهپادی ایران را دارد؟
طی روزهای گذشته بود که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا درباره تحریم‌های تازه واشینگتن علیه حوزه برنامه پهپادهای ایران در بیانیه‌ای خاطرنشان کرد، ایالات متحده از تمامی ابزار‌های موجود برای جلوگیری و بازدارندگی از تامین مواد و فناوری مرتبط با این صنعت استفاده خواهد کرد.
روح‌الله مدبر کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا امکان تحریم صنعت پهپادی ایران توسط آمریکا وجود دارد یا خیر، گفت که اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر تحریم صنعت پهپادی ایران در دو حوزه قابل توضیح است. نخست اینکه پهپادها در نظام بین الملل جزو سلاح‌های متعارف هستند و در هیچ کنوانسیون بین المللی حقوقی و نظامی از آن‌ها به عنوان یک سلاح غیر متعارف یاد نشده است. اگر آمریکا بخواهد صنعت پهپادی ایران را تحریم کند در واقع یک کار خلاف حقوق بین الملل و منشور ملل متحد و همچنین تمام کنوانسیون‌های درباره حقوق داخلی هستند، انجام داده است.
وی در ادامه می‌گوید که آمریکا حق اظهار نظر درباره پهپادهای ایران که یک سامانه دفاعی بازدارنده برای دفاع از امنیت ملی کشورمان است را هم ندارد. البته این موضوع درباره شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز صدق می‌کند و این نهاد نیز حق اظهار نظر درباره این موضوع را ندارد، چون پهپادها جزو سلاح‌هایی هستند که برای تامین امنیت کشورمان استفاده می‌شود و همان طور که گفته شد جزو سلاح‌های متعارف هستند.
این کارشناس مسائل بین الملل طرح چنین اظهاراتی توسط طرف آمریکایی را مغایر با تعهدات آن‌ها و تخلف در قبال لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران دانست و گفت که این سخنان یک پیام روشن برای ایران و افرادی که هشت سال فرصت کشورمان را جهت اعتماد به غربی‌ها و گفت‌وگو با آن‌ها معطل کردند، دارد. این کار نشان می‌دهد که آمریکا به هیچ عنوان یک طرف قابل اعتماد نیست و هدف آمریکا نابود کردن زیرساخت‌های دفاعی کشورمان با هجوم و حمله به آن‌هاست.
وی افزود: سخنان آمریکایی‌ها درباره تلاش برای تحریم توان پهپادی ایران نیز یک پیام دیگر دارد و آن هم این است که سیاست ایرانی مبنی بر اتکا به توان داخلی و بومی سازی تکنولوژی‌های پیشرفته سبب نگرانی آمریکایی‌ها شده است. چراکه صنعت پهپادی یک تکنولوژی ویژه است و کشورهای اندکی در نظام بین المللی به آن دست پیداکرده اند. البته در حوزه عملیاتی نیز کشورمان توانسته عملیات‌های بسیاری را با پهپادهای بومی خود علیه دشمنان انجام دهد.
آیا همه پهپادهای ایران بومی هستند؟
تهدیدات مقامات آمریکایی و اروپایی در تحریم صنعت پهپادی ایران در حالی مطرح می شود که مقامات نظامی کشورمان بارها و طی سخنان متعدد خود بر بومی بودن صنعت پهپادی ایران تاکید کرده‌اند.
سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح کشورمان ۲۸ اردیبهشت ماه امسال طی سخنانی در بازدید از سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع درباره بومی بودن صنایع دفاعی کشورمان از جمله پهپادها اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران باتلاش متخصصان و دانشمندان متعهد خود به بلوغی رسیده است که توانسته است با اتکال به قدرت لایزال الهی و اعتماد به نفس و اتکا به ظرفیت‌های داخلی به حوزه خطیر طراحی و تولید موتور‌های هوایی پیشرفته وارد شده و هزاران فروند هواگرد، پهپاد و موشک را با موتور‌های ساخت ایران آماده بهره‌برداری کند و این موضوع برای نیرو‌های مسلح و کشور بسیار مایه فخر و مباهات است.
امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی که ۲۶ خردادماه سال ۱۳۹۹ در بازدید از گروه پهپادی حضرت ولیعصر (عج) تاکید کرد که بومی بودن و عدم وابستگی صنعت پهپاد ارتش به بیگانگان از نقاط قوت این صنعت است. امیدوارم با توجه به عدم وجود محدودیت در توسعه و پیشرفت پهپاد ها، ارتش جمهوری اسلامی ایران به آنچه خواسته فرماندهی معظم کل قواست، دست یابد.
سردار سرلشکر پاسدار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چهارم آبان ماه امسال نیز در حاشیه جشنواره مالک اشتر نیرو‌های مسلح که در سالن ۵ آذر ستاد کل نیرو‌های مسلح برگزار شد، گفت: شاهد رشد و شکوفایی قدرت دفاعی‌مان در همه عرصه‌ها هستیم. نیروی هوافضای سپاه در عرصه‌های موشکی، پدافند هوایی، پهپادی، فضایی و همچنین جنگال (جنگ الکترونیک) به شکل متوازن و در عین حال شتاب‌داری در حال پیشرفت است که گاهی اوقات مردم ما آزمون‌های عملیاتی این سامانه‌ها را چه در رزمایش‌ها و چه در آزمایش‌ها در میدان می‌بینند.
پرواز پهپادهای ایرانی خیلی دور، خیلی نزدیک
شاید بتوان مهم‌ترین نکته درباره پهپادهای ایرانی را علاوه بر بومی بودن، در دقت بالا و کیفیت ساخت آن‌ها دانست. این شاخص به قدری گسترده است که طی سال‌های اخیر نیز پهپادهای ایرانی بارها با حضور بر بالای سر ناوگان آمریکا در خلیج فارس اثبات کرده اند که نیرو‌های مسلح کشورمان اشراف خوبی بر آن‌ها دارند.
سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز ۲۸ تیرماه سال ۱۳۹۸ در برنامه ثریا که از شبکه اول سیما پخش شد، گفت: خلبانان ایرانی که در خلیج فارس پرواز می‌کنند برخی اوقات شیطنت می‌کردند به نحوی که آمریکایی ها، چون هواپیما‌ها بدون سرنشین بودند به برج مراقبت می‌گفتند که یک کمی فاصله بگیرند. جالب اینجاست که برخی اوقات ما هواپیمایی بالای سر آن‌ها نداریم، اما گاهی از ترسشان توهم می‌زنند که هواپیمای ایرانی بالای سرشان است.
صنعتی که توان صادرات هم دارد
پهپادهای تولید ایران طبق گفته‌های کارشناسان ایرانی در لبه تکنولوژی دنیا در این حوزه قرار دارند و به همین دلیل هم گفته می شود کشورهای بسیاری خواهان خرید آن ها هستند. این مهم جایی قابلیت تحقق پیدا می کند که تحریم های تسلیحاتی علیه کشورمان ۲۷ مهرماه سال گذشته به پایان رسیده و امکان صادرات تسلیحات نیز برای کشورمان در همه حوزه ها فراهم است. البته باید گفت که صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران از همان سال‌های قبل که تحت تحریم‌های تسلیحاتی بودند، با تمرکز بر خودکفایی توانسته اند تا نیاز‌های دفاعی ایران را بدون نیاز به تسلیحات خارجی به صورت کاملا بومی تامین کنند. جنگنده ها، تانک ها، نفربرها، اسلحه‌های انفرادی، ناوشکن ها، سامانه‌های پدافندی، انواع رادار‌ها و پهپادهای ساخت ایران از محصولات شاخص در جهان هستند که امکان صادرات دارند.
