« وندی شرمن »، معاون وزیر خارجه آمریکا در مصاحبهای تصریح کرده که دولتهای آمریکا به دنبال تعطیل کردن کل برنامه غنیسازی ایران بودهاند اما «باراک اوباما»، رئیسجمهور سابق آمریکا به این نتیجه رسیده که نمیتوان دانشی که ایجاد شده را پس گرفت.
شرمن در یک مصاحبه پادکستی با برنامه «Negotiators» (مذاکرهکنندگان) از مجله «فارنپالیسی» که سهشنبه منتشر شده به طور مفصل درباره تجربیاتش در خصوص شکلگیری توافق هستهای برجام توضیح داد.
او در بخشی از این مصاحبه درباره سالهای قبل از آغاز مذاکرات برجام گفت: «ایالات متحده در همه نشستهای رسمی گفته بود که ایران نباید هیچ تأسیسات غنیسازی یا برنامه غنیسازی یا چیزهایی از این دست داشته باشد.»
او اضافه کرد: «غنیسازی اورانیوم یکی از روشهای رساندن مواد هستهای به درجهای است که قابل استفاده در سلاح هستهای باشند. روش دیگر، پلوتونیوم است. ما میخواستیم این را (برنامه غنیسازی ایران) را تا ابد تعطیل کنیم تا آنها هیچ غنیسازیای نداشته باشند.»
شرمن در ادامه تصریح کرد: «اما رئیسجمهور [اوباما] به این درک رسیده بود که مردم نمیتوانند دانشی را که یاد گرفتهاند از یاد ببرند. این بود که گفت درباره اینکه ایران، یک برنامه غنیسازی کوچک، محدود و غیرنظامی که ذیل معاهده منع اشاعه تسلیحات اتمی مجاز باشد و آژانس اتمی بر آن نظارت کند تأمل خواهد کرد.»
مطابقت اظهارات شرمن با جان کری
اظهارات وندی شرمن تا اندازهای با آنچه «جان کری»، وزیر خارجه پیشین آمریکا در کتاب خاطراتش درباره ضرورت پذیرش غنیسازی ایران توسط حاکمیت آمریکا نوشته مطابقت دارد. کری، در آن کتاب خاطرنشان کرده بود حتی «جورج دبلیو بوش»، رئیسجمهور آمریکا قبل از اوباما هم در محافل خصوصی غنیسازی ایران را پذیرفته بود.
جان کری در بخشی از کتاب «هر روز موهبتی دیگر است» (Every Day Is Extra) مینویسد: «ایران برای سالهای زیادی استدلال میکرد که به عنوان عضو معاهده منع گسترش سلاح اتمی (انپیتی) و تا زمانی که کاملا در چارچوب محدودیتهای انپیتی قرار دارد، از حق غنیسازی اورانیوم برخوردار است. ما مرتب تاکید میکردیم که انپیتی فقط حق داشتن نیروی هستهای را تعیین کرده و بر میشمارد و برای هیچ یک از اعضا حق غنیسازی توسط خودشان را تعریف نکرده و این حق را اعطا نکرده است.»
او نوشته است: « «جدای از اینکه آیا ایران "حق" غنی سازی دارد یا ندارد، من این را متوجه بودم که تا زمانی که ما آماده صحبت درباره احتمال تداوم غنی سازی ایران تحت محدودیتهای به دقت تعریف شده نباشیم، هیچ راهی برای تحقق دسترسی، شفاف سازی و محدودیت مورد نیاز برای اطمینان از عدم پیگیری برنامه اتمی نظامی توسط ایران وجود نخواهد داشت. شاید اصلا راهی برای آوردن ایران به میز مذاکره هم وجود نمیداشت. یک فرد عادی در ایران از این ایده که کشورش نمیتواند کاری که دیگر کشورهای مستقل انجام میدهند(غنی سازی)، به خاطر اینکه آمریکا از آنها میخواهد، عصبانی میشود. از نظر ایرانیها چنین چیزی تسلیم شدن محض در برابر آمریکا است؛ آمریکایی که از نظر آنها برای مدتهای بسیار طولانی در زمان (محمدرضا) شاه در استقلال و حاکمیت آنها دخالت میکرد».
کری در کتابش نوشت: «موضع آمریکا برای مدت طولانی این بود که هرگونه غنی سازی هرچند هم غنی سازی خیلی محدود، برهم زننده هر گونه توافقی است، اما شرکای ما در گروه ۱+۵ به اجماع از این موضع کنار رفتند و آنها تصمیم گرفتند که به طور خاص به ایران چیزی که دیگر کشورها داشتند انجام میدادند، داده شود. از نظر آنها (شرکای آمریکا در 1+5) باید درباره غنی سازی در آینده صحبت شود تا ایرانیها مذاکرات را جدی بگیرند. من همچنین از گفتوگوهای خصوصیام فهمیدم که به رغم موضع علنی دولت بوش، این دولت در خفا و به صورت خصوصی موافق ایده(غنی سازی ایران) بود هر چند آنها هرگز درباره اینکه ساختار یا سطوح (غنی سازی) چگونه باشد، به جمعبندی و نتیجه نرسیدند».