روابط ایران و عربستان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران فراز و فرودهای زیادی داشته است، اما این اختلافات به ویژه در یک دهه گذشته به بالاترین سطح خود رسید به طوری که روابط دو کشور به سطح کنسولی تنزل پیدا کرد. اما در چند هفته اخیر نشانه‌هایی از عزم طرفین برای بهبود روابط دیده می‌شود.
حسین امیرعبداللهیان ، وزیر امور خارجه پس از سفر خود به سوریه، مصر و روسیه گفت مذاکرات بین عربستان سعودی و ایران روند خوبی را طی کرده است. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جزئیات بیشتری را مطرح کرد و گفت که مذاکرات بین دو کشور بدون وقفه پیش رفت و بر روابط بین ایران و کشورهای منطقه، عمدتاً کشورهای خلیج فارس متمرکز بود و جنگ یمن نیز مورد بحث قرار گرفت.
مقامات عربستان سعودی نیز از روند مثبت مذاکرات خود با ایران خبر دادند و تأکید کردند از عادی‌سازی روابط با ایران استقبال می‌کنیم.
برای بررسی بیشتر این موضوع و اینکه آیا یخ روابط میان ایران و عربستان سرانجام آب می‌شود یا خیر؟ ایسنا با محمدعلی بصیری-استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
هر دو کشور برای عادی‌سازی روابط مصمم هستند
بصیری گفت: از زمانی که تنش جدی در روابط ایران با عربستان در پی اعدام "شیخ نمر" روحانی شیعه در عربستان رخ داد و به تبع آن به سفارت عربستان در تهران حمله و روابط دو طرف قطع شد شاهد تشدید تنش‌های منطقه‌ای این دو کشور در بحران سوریه، یمن، عراق و بحرین بودیم و این قطع رابطه به نوعی سبب جنگ نیابتی میان دو کشور مسلمان شد.
وی افزود: هم‌اکنون دو دولت ایران و عربستان با توجه به قصد غربی‌ها برای حضور کمتر در منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که اختلافات خود را از طریق مذاکره و برقراری رابطه حل و فصل کنند که بخشی از این ارتباط با واسطه‌گری قطر، عراق و عمان برقرار شده است و ظاهراً توافقات اولیه‌ای میان این دو کشور انجام شده تا دوباره سفیر در کشورهای یکدیگر مستقر کنند.
رابطه خوب ایران و عربستان به نفع منطقه و مذاکرات هسته‌ای است
این کارشناس روابط بین‌الملل، تصریح کرد: ارتباط مثبت و سازنده میان ایران و عربستان به نفع منطقه و کشورهای آن است و بر این باور هستم که بخشی از بحران هسته‌ای ایران و پیچیده شدن مذاکرات آن به دلیل تنش‌هایی است که کشورمان با عربستان داشت چرا که اگر این تنش‌ها نباشد مذاکرات هسته‌ای هم راحت‌تر پیش می‌رود.
بصیری گفت: اگر مذاکرات اخیری که میان ایران و عربستان انجام شده تداوم یابد و دو کشور ارتباط خوبی با یکدیگر برقرار کنند به طوری که منجر به برقراری روابط دیپلماتیک شود بقیه اختلافات و تنش‌هایی که وجود دارد مانند مذاکرات هسته‌ای راحت‌تر حل می‌شود و در هفته‌های اخیر دو کشور مسیر عقلایی خوبی در پیش گرفته‌اند.
وی افزود: درگیری‌های نیابتی و مشکلاتی که در چند سال اخیر میان این دو کشور رخ داد عملاً دولت‌های ایران و عربستان را به این نتیجه رساند که مسیر گذشته درست نبوده چرا که درگیری‌های نیابتی ممکن است به جنگ‌های بزرگ‌تر و خطرناک‌تر تبدیل شود. به همین دلیل ایران و عربستان به این نتیجه رسیده‌اند که مسیر دیپلماتیک بهترین راه برای حل اختلافات است و می‌تواند مشکلات هر دو کشور را کاهش دهد.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، ادامه داد: اگر ایران و عربستان از راه دیپلماسی امور را پیش ببرند بدون شک هزینه‌های هر دو کشور کاهش پیدا می‌کند و بیشتر کشورهای منطقه هم خواهان برقراری روابط حسنه میان این دو کشور هستند. البته اختلاف میان ایران و عربستان در دهه‌های گذشته وجود داشته است، اما این اختلافات مانند چند سال گذشته نبوده است.
بصیری خاطرنشان کرد: وقتی روابط دیپلماتیک میان دو کشور به حد کنسولی تنزل پیدا کرد مسلماً مراودات و تبادل اقتصادی میان آنان یا قطع می‌شود یا کاهش شدیدی پیدا می‌کند و حتی گردشگری مذهبی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. البته کرونا هم به گردشگری ضربه زد که امیدواریم این مشکلات با مذاکرات اخیر و برقراری روابط خوب میان دو کشور حل شود.
وی گفت: در عرف بین‌المللی وقتی روابط میان کشورها خوب و تنشی وجود نداشته باشد اقتصاد در همه ابعاد آن متحول و تا حد زیادی موجب رونق اقتصاد در آن کشورها می‌شود.
برای حل مشکلات در بلندمدت مناسبات بین‌المللی را بهبود ببخشیم
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، خاطرنشان کرد: امیدواریم دولت جدید ایران بتواند اختلافات و تنش‌های منطقه‌ای با برخی همسایگان خود را از بین ببرد و در بحث هسته‌ای موفق عمل کند. البته دولت معتقد است مشکلات داخلی و اقتصادی را نباید به خارج گره زد که تا حد زیادی منطقی است، اما در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی تا زمانی که نتوانیم دیپلماسی فعال و دیپلماسی اقتصادی برقرار کنیم مشکلات اقتصادی کشور به شکل بنیادی و کامل حل نمی‌شود و این مشکلات در بلند مدت تداوم می‌یابد.
بصیری افزود: این موضوع یک اصل پذیرفته شده بین‌المللی است که بهبود روابط دیپلماتیک با دنیای خارج سبب بهتر شدن اوضاع داخلی هر کشوری می‌شود که با تحولات مثبت اخیر میان ایران و عربستان این نوید را می‌توان داد که روابط کشورمان با سایر کشورها نیز بر اساس تعامل سازنده شود.
