محمدصادق کوشکی کارشناس مسائل سیاسی در رابطه با اعتراف اخیر ظریف مبنی بر اینکه به وی اطلاع نداده بودند که کلمه تعلیق در متن مذاکره آمده است، اظهار داشت: از مذاکرات ژنو یعنی آذر ماه سال ۹۲، روند مذاکرات به گونه‌ای بود که طرف‌های غربی خواسته‌های خود را دیکته و تیم مذاکره کننده ما آنها را قبول می‌کرد. خانم شرمن در مذاکرات ژنو، دو هفته قبل از نهایی شدن و جمع‌بندی آن در یک نشست رسانه‌ای موارد مورد مطالبه خود را اعلام کرد که ایران باید آن موارد را اجرا کند و دو هفته بعد، دقیقاً آن موارد در توافق ژنو مطرح و همان‌ها هم توسط ایران اجرا شد.
وی با بیان اینکه برجام به لحاظ حقوقی به دلیل نداشتن امضا، توافق نیست و ارزش حقوقی و ضمانت اجرا نیز ندارد، گفت: در مقدمه آنچه به برنامه جامع اقدام مشترک معروف شد و به غلط آن را توافق می‌نامند، این است که کشورهای ۱+۵ داوطلبانه تعهدات خود را اجرا می‌کنند و آن تعهدات ضمانت اجرا نخواهد داشت.
این کارشناس مسائل سیاسی عنوان کرد: همین یک خط و یک بند در برجام برای غیرقابل پذیرش بودن آن کافی بود و اصلاً لازم نبود کسی وارد مطالعه متن برجام شود. تیم ظریف احتمالاً این خط را هم ندیده بودند که اگر دیده بودند، برای رد برجام همین مورد کافی بود و دیگر نیازی به مطالعه متن برجام و شمارش کلمات تعلیق نبود.
کوشکی ادامه داد: متاسفانه به دلیل اینکه دوستان گفته بودند هر توافقی بهتر از توافق نکردن است و با این شعار وارد شدند، طرف مقابل سنگین‌ترین، یک طرفه‌ترین و زیان‌بارترین تعهدات هسته‌ای را به گردن ما گذاشت. در روز خداحافظی اوباما از کاخ سفید بهترین تعریف از برجام از سوی او مطرح شد مبنی بر اینکه، ما توسط برجام بدون شلیک یک تیر فشنگ، ایران را مجبور کردیم با دست خود تمام توان هسته‌ای‌اش را نابود کند.
وی تصریح کرد: نتیجه برجام واقعاً همین بود و به موجب آن ما در بعضی از عرصه‌های هسته‌ای بیش از ۸ سال خود را عقب انداختیم بدون اینکه طرف مقابل گام کوچکی برای انجام تعهدات خود بردارد. یعنی عملاً با دست خودمان پیشرفت و رشد خود در مسأله هسته‌ای را متوقف کردیم و طرف مقابل به جای اجرای تعهد خود، چون داوطلبانه باید آن را اجرا می‌کرد؛ آن را اجرا نکرد.
این کارشناس مسائل سیاسی تاکید کرد: تنها فایده برجام شاید این بود که ملت و سیاستمداران ما بدانند و یاد بگیرند بدون قدرت پای میز مذاکره رفتن، به معنای باختن و تحمل خسارت است.
کوشکی با بیان اینکه ظریف اعتراف می‌کرد یا نمی‌کرد، واقعیت برجام مشخص شده بود، اضافه کرد: ظریف در دوراهی گیر کرده بود که اگر اعتراف کند علیه خودش است و اگر اعتراف نکند بالاخره متن برجام هست و مردم می‌توانند آن را ببینند و مشاهده کنند که کلمه «تعلیق» چند بار در آن آمده است.
وی ادامه داد: مشکل این است که ظریف اگر انکار کند ضرر کرده است زیرا مردم متوجه می‌شوند وی متن برجام را نخوانده است و اگر اقرار کند، علیه خودش است. این سرنوشت همه کسانی است که در مقابل کشور دیگری تحقیر و تسلیم می‌شوند. افرادی که کارشناسان و نیروهای خودی را تحقیر کرده و با لبخند با دشمن برخورد می‌کنند و با فریاد، خشم و عصبانیت با نمایندگان مجلس و منتقدین برجام مواجه می‌شوند، یک روز باید سر این دو راهی قرار بگیرند که هر دو طرف آن پشیمانی، یأس و سرافکندگی است.
این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: این نکته که مذاکره‌کنندگان می‌دانستند دارند چه چیزی را می‌پذیرند و عمداً چنین تصمیمی گرفتند نشان می‌دهد که آنها عمداً به دنبال این اتفاق بودند. شاید بهترین دلیل برای این ادعا مصاحبه مفصل ابوطالبی در سال ۹۴ باشد که آنجا وی به صراحت می‌گوید دستاورد برجام حل مشکلات اقتصادی نیست و برجام پله اول نردبانی است که نتیجه آن ارتباط عادی با آمریکا است و ما بعد از برجام هسته‌ای باید برجام منطقه‌ای، موشکی و حقوق بشری را بپذیریم تا بتوانیم رابطه خود با آمریکا را عادی کنیم.
کوشکی در پایان بیان کرد: تمام این دوستان می‌دانستند آنچه می‌پذیرند هیچ نفعی برای ما ندارد و منجر به گشایش اقتصادی نمی‌شود اما طوری وانمود می‌کردند که گویی تمام مشکلات اقتصادی حل می‌شود. در تمام این مدت دوستان داشتند سناریو بازی می‌کردند و به نوعی مردم را بازی می‌دادند. اینها واقعیاتی است که مذاکره کنندگان برجام هنوز به آن اعتراف نکرده‌اند.
