با شدت گرفتن تکاپوی برجام ی در میان مقامات غربی، رابرت مالی ، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که به منطقه سفر کرده هدف از این سفر را رایزنی برای «بازگشت‌متقابل به برجام» خواند و همزمان جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به واشنگتن سفر کرده بود گفت که «آماده دیدار با مقامات ایران در بروکسل» به عنوان بخشی از «تلاش‌ها برای احیای توافق برجام» است، اما در عین حال به جمهوری اسلامی هشدار داده که زمان بازگشت کامل به میز مذاکرات فرا رسیده است.
همچنین بورل در پایان سفرش به واشنگتن، طرح جایگزین یا گزینه نظامی احتمالی را که این هفته آمریکا و اسرائیل آن را در صورت نپیوستن مجدد ایران به مذاکرات مطرح کردند رد کرد. اخیرا آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در کنفرانس خبری با وزرای خارجه اسرائیل و امارات گفته بود که اگر مسیر دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای برجام، ناکام بماند، آمریکا به گزینه‌های دیگری متوسل خواهد شد.
او اشاره آشکاری به گزینه نظامی نکرد، اما وزیر امور خارجه اسرائیل گفت کشورش حق استفاده از زور را محفوظ می‌دارد. مذاکرات برای احیای برجام که تا به حال ۶ دور از آن در وین اتریش برگزار شده، از زمان انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس‌جمهوری ایران متوقف مانده است.
رایزنی درباره گزینه‌های دیگر
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که برای بررسی برخی موضوعات مربوط به ایران و احیای برجام به برخی کشور‌های حوزه خلیج‌فارس یعنی عربستان، امارات وقطر سفر کرده، در حساب کاربری خود در توییتر هدف از این سفر را تلاش برای رایزنی و مذاکره برای «بازگشت متقابل به برجام» توصیف کرده است.
به گزارش آسوشیتدپرس، رابرت مالی در آستانه آغاز سفر خود به عربستان، قطر و امارات گفته بود، دولت آمریکا همچنان ترجیح می‌دهد که «مسیر دیپلماسی» را برای حل برنامه هسته‌ای ایران در پیش بگیرد. اما او با این حال تاکید کرد که رایزنی‌ها درباره «گزینه‌های دیگر» در حال افزایش است.
مالی در ادامه گفت که کشور‌های منطقه و اعضای برجام با توجه به احتمال شکست مذاکرات هسته‌ای ، «رایزنی‌ها درباره گزینه‌های جایگزین این توافق» را بیشتر کرده‌اند. مالی از ۲۳ تا ۲۹ مهر به کشور‌های امارات متحده عربی، قطر و عربستان سعودی سفر کرده تا درباره مسائل منطقه و تلاش‌ها برای از سرگیری مذاکرات احیای برجام گفتگو کند.
ریاض نخستین مقصد مالی
نماینده ویژه آمریکا در نخستین توقف خود در عربستان سعودی با فیصل بن فرحان، وزیر خارجه این کشور، دیدار کرد. طبق اعلام وزارت خارجه عربستان سعودی، دو طرف در این دیدار راه‌های تقویت همکاری مشترک بین ریاض و واشنگتن را درباره پرونده هسته‌ای ایران بررسی کردند. همچنین وزارت خارجه عربستان مدعی شده که رابرت مالی و بن فرحان درباره افزایش تلاش‌ها برای مقابله با آنچه اقدام ایران در نقض تعهدات هسته‌ای خود و توقف حمایت جمهوری اسلامی از «شبه نظامیان تروریستی که امنیت و ثبات خاورمیانه و جهان را برهم می‌زنند» می‌خواندند، گفتگو کردند.
ادعای بن‌فرحان درباره ایران
از سوی دیگر فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی که برای سفری رسمی به واشنگتن رفته بود، روز جمعه گفت که ایران به فعالیت هسته‌ای خود سرعت بخشیده و در حال رساندن منطقه به «نقطه‌ای بسیار خطرناک» است. وزیر خارجه عربستان این سخنان را در یک کنفرانس خبری در واشنگتن بیان کرد که در آن مسائل گوناگونی در ارتباط با تحولات منطقه و جهان مطرح شد.
فیصل بن فرحان در حالی این سخنان را به زبان آورد که کشور‌های ایران و عربستان در ۹ ماه گذشته مذاکراتی را آغاز کرده‌اند و هر دو کشور نسبت به نتیجه‌بخش بودن این مذاکرات ابراز امیدواری کرده‌اند. وزیر خارجه عربستان در همین کنفرانس خبری، مذاکرات با تهران را «صمیمانه» توصیف کرد، اما افزود که در این مذاکرات هیچ «پیشرفت معناداری» به دست نیامده است. او مدعی شد که باید فورا آن بخش از برنامه‌های هسته‌ای ایران که نقض برجام محسوب می‌شود، متوقف شوند.
دیدار وزرای خارجه واشنگتن-ریاض
درعین حال بن فرحان روز پنج‌شنبه با آنتونی‌بلینکن، وزیر خارجه آمریکا دیدار کرد. ایران یکی از موضوعات مورد گفت‌وگوی وزرای خارجه دو کشور بود. بلینکن بعد از این دیدار، عربستان را «همراه» واشنگتن خواند و گفت که رابطه دو کشور برای آمریکا بسیار اهمیت دارد. عربستان در سال ۲۰۱۵ و در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما از حامیان توافق برجام بود و وقتی این توافق به دست آمد از آن استقبال کرد.
اما این سیاست در دوران به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا تغییر کرد و عربستان نیز مانند دیگر رقبای منطقه‌ای ایران به ویژه اسرائیل به جمع منتقدان برجام پیوست.
از زمانی که کاخ سفید بار دیگر به دست حزب دموکرات افتاد، سیاست‌های ریاض در مقابل ایران مجددا تعدیل شد و از اواخر سال ۲۰۲۰، مذاکراتی میان دو کشور آغاز شده است.
زمان بازگشت به میز مذاکره
در این رابطه اخیرا مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است آماده دیدار با مقام‌های ایرانی است، اما «زمان در حال گذر است.» بورل می‌گوید درک می‌کند که دولت جدید در ایران «برای مطالعه پرونده مذاکرات هسته‌ای و دستور مذاکره به زمان نیاز دارد، اما زمان بازگشت به میز مذاکره فرا رسیده است.»
از زمان خروج آمریکا از برجام در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ایران نیز در چند مرحله کاهش تعهدات برجامی را در دستورکار قرار داده است. همزمان با این تحولات، فرانسه، یکی از امضاکنندگان برجام روز جمعه به ایران درباره موارد نقض برجام هشدار داد و خواهان عمل این کشور به تعهدات خود در چارچوب برجام شد.
اخیرا انریکه مورا، فرستاده اتحادیه اروپا و مسوول هماهنگی مذاکرات هسته‌ای وین، در تهران با مقام‌های جمهوری اسلامی دیدار کرد. هدف از این سفر به گفته این مقام اروپایی، مطرح کردن «اضطراری بودن» مساله از سرگیری گفتگو‌ها بود. علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت خارجه گفته است ایران «برای مذاکرات جدی که نتیجه آن توافق عملی و نه توافق کاغذی باشد، همواره آماده است.» قرار است به زودی در بروکسل دیداری میان مقام‌های ایران و اتحادیه اروپا صورت بگیرد. مقام‌های اروپایی می‌گویند ایران اعلام کرده که آمادگی بازگشت به مذاکرات وین را ندارد، اما در عین حال تمایل دارد درباره متنی که قرار است در دستور کار مذاکرات هسته‌ای باشد، در بروکسل مذاکره کند.
تیم مذاکره‌کننده به زودی اعلام موجودیت می‌کند
در این خصوص عباس گلرو، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به روند مذاکرات وین، گفت: «سیاست بایدن هیچ فرقی با سیاست‌های ترامپ ندارد و نباید فکر کنیم که آمریکایی‌ها تغییر موضع داده‌اند؛ بنابراین ما باید نرمش داشته باشیم و بر مبنای آن حرکت کنیم.»
گلرو درباره روند مذاکرات وین گفت: «جمهوری اسلامی ایران در حال مشخص کردن اعضای تیم مذاکره‌کننده است و محتوا و چارچوب‌ها نیز باید مشخص شود؛ آنچه که به عنوان محتوا بسته می‌شود و همچنین شروطی که تعیین خواهد شد، با گذشته فرق دارد.»
او در ادامه افزود: «تیم مذاکره‌کننده هم به زودی اعلام موجودیت کرده و چارچوب خود را اعلام می‌کند و برای مذاکرات آماده می‌شود.»
