رئیس دیوان محاسبات کشور چهارشنبه گذشته، در حاشیه مراسم رونمایی از گزارش تفریغ بودجه ۱۳۹۹ خبر داد که سامانه ارتباطات مردمی این نهاد در بیش ۳۲ هزار تماس، گزارش‌های نظارتی مردم را دریافت کرده که مشاوره خوبی به مدیران می‌دهد و البته رشوه، ترک فعل و پاسخگو نبودن از مهم‌ترین مسائل موجود در این نظارت‌هاست.
او همچنین افزود که ترک فعل مسئولان بیشترین سهم را در گزارش‌ها داشته است.
ترک فعل یعنی فرد از انجام وظیفه قانونی‌اش خودداری می‌کند و بر اساس قانون مجازات اسلامی، هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده، جرم محسوب می‌شود.
پنجم مرداد ماه امسال سامانه ارتباطات مردمی دیوان محاسبات کشور(۱۹۸) رسماً راه‌اندازی شد تا بتواند هدف نظارت مردمی بر عملکرد مالی دستگاه‌های دولتی و افزایش تعامل دو سویه دیوان محاسبات و مردم را محقق کند.
این سامانه که شعار «دیوان فناورانه مردم پایه» را دنبال می‌کند، به گفته مهرداد بذرپاش رئیس دیوان محاسبات کشور، به مردم فرصت اطلاع‌رسانی ترک فعل و هر نوع تضییع مال را در دستگاه‌های دولتی که «بودجه عمومی» استفاده می‌کنند، می‌دهد.
علی کامیار دادستان این دیوان هم پیش‌تر بر مردم پایه بودن سامانه ۱۹۸ تأکید کرده بود و آن را عاملی برای بهتر دیده شدن مشکلات و انحراف‌ها در عملکرد دستگاه‌ها دانست که با هدف اخذ گزارش تخلفات، انحراف‌ها و همچنین دریافت دیدگاه‌های توسعه‌ای افراد جامعه راه‌اندازی شده است.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز ابراز امیدواری کرده تا سامانه ارتباطات مردمی دیوان محاسبات در آینده هوشمندتر، کاربردی‌تر و مؤثرتر عمل کند.
بررسی گزارش‌های مردم به سامانه ۱۹۸ مهلت ۱۰ روزه دارد
در حال حاضر، سامانه یاد شده در محل دیوان محاسبات با ۶ اپراتور و به صورت دو شیفت فعالیت دارد. بهزاد راجی رئیس اداره ارتباطات مردمی دیوان محاسبات در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرده که «گسترش این سامانه به شرایط آینده و حجم تماس‌های مردمی بستگی دارد.» او البته این اتفاق را دور از انتظار ندیده؛ به گفته رئیس اداره ارتباطات مردمی دیوان محاسبات «در مرحله آغازین فعالیت سامانه ۱۹۸، چهار نفر اپراتور مشغول دریافت تماس‌ها بودند که پس از افزایش تماس‌ها بیش از پیش بینی‌های اولیه، اپراتور‌ها به ۶ نفر می‌رسد و سپس دو شیفت ادامه کار می‌دهند.»
راجی درباره روند دریافت و بررسی تماس‌ها گفته که «اگر فردی، نامی از مسئول یا دستگاهی ببرد و گزارش او در دایره وظایف دیوان محاسبات باشد، به دلیل مسائل حقوقی در پی آن، باید بررسی دقیقی در یک بازه زمانی انجام شود و نمی‌توان همان لحظه مشخص کرد تخلفی رخ داده یا نه.»
پیام‌های مرتبط با استان‌های مختلف کشور هم پس از دریافت، به دیوان محاسبات استانی منتقل می‌شوند. مقرر شده تا پیام‌های دریافتی سامانه، در بازه زمانی ۱۰ روزه مورد بررسی قرار گیرد و پاسخ کامل و جزئی به گزارش‌های نظارتی داده شود.
چرا فقط حدود ۵ درصد گزارش‌های مردمی به دیوان محاسبات ارتباط دارد؟
رئیس اداره ارتباطات مردمی دیوان محاسبات خبر داده که «تاکنون ۱۰۰ پیام به صورت ویژه بررسی شده که برای دیوان محاسبات عددد قابل توجهی به شمار می‌رود و سامانه ۱۹۸ از ابتدای راه‌اندازی تاکنون ۱۷۰۰ پیام ثبت شده مرتبط با دیوان محاسبات داشته است.»
سهم حدوداً ۵ درصدی پیام‌های ثبت شده مرتبط با دیوان محاسبات در بیش از ۳۲ هزار تماس می‌تواند به دو علت باشد؛ نخست و مهم‌تر آنکه مردم با شرح وظایف دیوان محاسبات و ساختار اداری دستگاهی که از آن شکایت دارند، به درستی آشنا نیستند. دیوان محاسبات، نهادی نظارتی است که بر اساس بخشی از قانون، به کلیه حساب‌های وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌های دولتی و سایردستگاه‌هایی که به هر نحوی از بودجه کشور استفاده می‌کنند، به ترتیب مقرر در قانون رسیدگی می‌کند تا هیچ هزینه‌ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکند و هر وجهی در محل خودش هزینه شود. در نتیجه گزارش‌هایی در حیطه وظایف دیوان محاسبات قابل بررسی است که دستگاه اجرایی مرتبط با آن از بودجه عمومی استفاده می‌کند.
دلیل دوم نیز می‌تواند حجم قابل توجه تخلف‌های مشاهده شده در دستگاه‌های مختلف اداری کشور باشد که مردم را تشنه ارائه گزارش تخلفات به نهادهای نظارتی برای بهبود اوضاع می‌کند.
از ترک فعل تا ارتقاء و انتصاب‌های غیر قانونی؛ سهم هر شاخص در گزارش‌های مردمی چقدر است؟
بهزاد راجی در این گفت‌وگو ضمن ارائه سهم هر کدام از شاخص‌های و موضوعات گزارش‌های مردمی، اعلام کرده که گزارش «ترک فعل» بیشترین سهم را در شاخص‌های تعیین شده این سامانه داشته است. علاوه بر ترک فعل، اختلاس، اضافه پرداختی، ارتقاء و انتصاب غیر قانونی، تضییع حق، رانت، رشوه، زمین‌خواری، سوء استفاده از امکانات و جایگاه دولتی، رعایت نشدن قانون برگزاری مناقصات، پاسخگو نبودن مسئولان، پرداخت نشدن پاداش پایان خدمت بازنشستگان، پارتی بازی، گرانی و سایر شاخص‌ها، عناوین دسته بندی شده‌ای هستند که هر کدام سهمی را در تماس‌های مردمی داشته‌اند. اگرچه، تا کنون درصد سهم شاخص‌های «اختلاس، رشوه و رعایت نشدن قانون برگزای مناقصات»، صفر بوده است.
در این گزارش‌ها پس از ترک فعل با سهم ۲۵ درصدی، تضییع حق با ۱۵ درصد، گرانی با ۱۲ درصد پر تکرارترین شاخص‌ها بوده‌اند. رانت، زمین‌خواری و پاسخگو نبودن مسئولان هر کدام با سهم ۷ درصدی در میان گزارش‌ها وگزارش پارتی بازی، اضافه پرداختی با ۵ درصد در مراتب بعدی هستند.
همچنین پرداخت نشدن پاداش پایان خدمت بازنشستگان با ۳ درصد، سوء استفاده از امکانات و جایگاه دولتی و ارتقاء و انتصاب غیر قانونی هر کدام یا ۲ درصد بخشی دیگر از شاخص‌های دسته بندی شده سامانه ۱۹۸ از ابتدای راه‌اندازی در اوایل مرداد ماه تا پایان شهریور ماه بوده‌اند.
رئیس اداره ارتباطات مردمی دیوان محاسبات اظهار کرده که دیگر گزارش‌های نامرتبط با وظایف دیوان محاسبات، مسائل شخصی و موارد مربوط به قوه قضائیه، بخش خصوصی، نیروی انتظامی و به ویژه شهرداری است. البته در مدت کمتر از دو ماهه فعالیت این سامانه، هنوز پرونده‌ای به نتیجه نهایی نرسیده است.
