« نوذر شفیعی » با اشاره به بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای و حضور رییس‌جمهوری در این اجلاس گفت: اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای در حالی برگزار شد که رییس‌جمهور برای نخستین بار در این اجلاس شرکت کرد و این سفر، نخستین سفر خارجی وی به شمار می رود. فرض بر این است که آنچه از سوی ایشان مطرح می‌شود بیانگر دیدگاه و رویکردهای دولت جدید ایران است.
وی ادامه داد: اظهارات رییسی در اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای برای دیپلمات‌ها، کارشناسان و تحلیلگران به مثابه کدی است که نشان می‌دهد سیاست خارجی ایران برای چهار سال پیش‌رو به چه سمتی سوق داده شده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار داشت: از سوی دیگر در روابط ایران و غرب، علائمی مشاهده می‌شود که حاکی از بهبود روابط دو طرف است؛ این مسئله را می‌توان در سفر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس انرژی اتمی به تهران و توافق اخیر صورت گرفته میان طرفین و هم در ابراز تمایل طرف‌های برجام برای ادامه مذاکرات وین به منظور احیای برجام دید.
شفیعی پیام‌های مخابره شده به تهران را از سوی کشورهای طرف برجام برای احیای توافق هسته‌ای امیدوارکننده ارزیابی کرد و گفت: در شرایطی که امیدواری‌ها برای احیای برجام و رفع تحریم‌ها وجود دارد، این موضوع، این پیام را به طرف‌های مختلف می‌دهد که ایران با دستانی پر در اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای حضور پیدا کرد.
وی با اشاره به پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای خاطرنشان کرد: مسئله عضویت دائم در یک اجلاس تصمیم‌گیری نمی‌شود بلکه از لحاظ کارشناسی در مورد عضویت دائم یک کشور بحث و نتیجه‌گیری شده و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، آن عضویت در اجلاس اعلام می‌شود.
به گفته این استاد دانشگاه، عضویت دائم در سازمان همکاری‌های شانگهای دو مرحله دارد؛ یک مرحله، اعلام عضویت و مرحله دیگر، فرآیندهای عضویت است که ممکن است این فرایند، بیش از یک سال طول بکشد کمااینکه عضویت هند و پاکستان هم سه سال طول کشید.
تاکید سازمان همکاری‌های شانگهای بر مقابله با تروریسم، تجزیه‌طلبی و افراطی‌گری
شفیعی افزود: معنای عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، در واقع عضویت ایران در یکی از سازمان‌های مهم منطقه‌ای است. احیای برجام و عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای نشان می‌دهد ایران به سمت توازن در سیاست خارجی حرکت می‌کند.
وی درباره طرح وضعیت افغانستان در اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای ابراز داشت: واقعیت این است که وضعیت کنونی افغانستان بر کل منطقه اثر گذاشته است و از سوی دیگر، این کشور خود یکی از اعضای اصلی سازمان همکاری‌های شانگهای است. همین موضوع موجب شده که بحران افغانستان یکی از دستورکارهای مهم این اجلاس باشد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه اساسنامه سازمان همکاری‌های شانگهای از لحاظ امنیتی بر مقابله با تروریسم، تجزیه‌طلبی و افراطی‌گری است، بیان کرد: اینکه اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای آنچه در افغانستان را می‌گذرد و پیامدهایش را چطور تجزیه و تحلیل می‌کند، دارای اهمیت است. در واقع، سازمان همکاری‌های شانگهای در مورد یکی از موضوعات مهم در حیات خود تصمیم‌گیری می‌کند.
شفیعی با اشاره به فشارهای واشنگتن بر پکن و مسکو یادآور شد: شاید در هیچ زمانی به اندازه امروز، چین و روسیه به این اندازه از سوی غرب به ویژه آمریکا تحت فشار نبودند و سازمان همکاری‌های شانگهای، در این شرایط تشکیل جلسه نداده است. طی روزهای اخیر استرالیا با آمریکا و انگلیس پیمان همکاری‌های نظامی را امضا کرده و یکی از دلایل خروج آمریکا از افغانستان و خاورمیانه هم تمرکز بیشتر بر چین است. از سویی، فشار بر روسیه از ناحیه اوکراین افزایش یافته است.
تحریم‌ها یکی از دلایل عدم پذیرش عضویت دائم ایران بود
این استاد دانشگاه با اشاره به تحریم‌های پیشین ایران تصریح کرد: یکی از دلایل اکراه سال‌های پیش سازمان همکاری‌های شانگهای برای پذیرش دائمی ایران، آن بود که تهران تحت تحریم سازمان ملل متحد است اما قطعنامه ۲۲۳۱ تحریم‌های ایران را لغو کرده و به نظر می‌رسد آمریکا و غرب نیز به سمت لغو تحریم‌های ایران حرکت کنند.
وی با بیان اینکه رفع احتمالی تحریم‌ها موجب امیدواری سازمان همکاری‌های شانگهای و پذیرش ایران شده است، خاطرنشان کرد: تحریم‌های ایران ممکن است در سال‌های پیش مانع از عضویت ایران می‌شد ولی با تعدیل آنها، زمینه برای عضویت ایران فراهم شد.
منافع عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای
شفیعی با تاکید بر اینکه اکنون هیچ کشوری نه کاملاً شرقی است و نه کاملاً غربی، بیان کرد: حتی چین، روسیه و آمریکا، نه کاملا غربی هستند و نه کاملا شرقی. کشورها «دیپلماسی همه سویی» و «دیپلماسی پویا» را در دستورکار دارند و از سویی، تحولات سیال و شتاب موجب شده کشورها در شرایط سیبرنتیکی تصمیم‌گیری کنند.
وی با بیان اینکه اگر ایران جهت‌گیری سیاست خارجی‌اش فقط شرقی یا فقط شمال و... باشد، اشتباه است، یادآور شد: در ۴۰ سال گذشته زیان برخی از این جهت‌گیری‌ها را دیده‌ایم. ما باید به این مفهوم از شرقی و غربی برگردیم که اگر کشوری سیاست استعماری، یکسویه، سلطه‌طلبانه و اقتدارگرایانه نسبت به ما نداشته باشد، می‌توانیم با آن کشور روابط نزدیک داشته و همکاری کنیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره منافع عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای عنوان کرد: یک سازمان می‌تواند تکیه‌گاه سیاست خارجی و امنیت ملی ما باشد، حتی اگر این مسئله در حد ادعا و کاغذ باشد. اگر روزی از ناحیه پاکستان یا افغانستان نیروهای رادیکال به سمت بلوچستان ایران سرازیر شدند، همه اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای موظفند در همکاری امنیتی با ایران به مقابله با این نیروها بپردازند.
سازمان همکاری‌های شانگهای رقابت اعضا را به همکاری تبدیل می‌کند
شفیعی با بیان اینکه اگر کشوری مانند آمریکا، ایران را تحت فشار سیاسی و اقتصادی قرار دهد سازمان همکاری‌های شانگهای عقبه راهبردی است که می‌تواند این فشارها را از طریق چندجانبه‌گراییکاهش دهد، گفت: سازمان همکاری‌های شانگهای روابط میان اعضا را تسهیل کرده و موجب می‌شود اعضا با یکدیگر وارد تعامل شوند.
به گفته این استاد دانشگاه، سازمان همکاری‌های شانگهای رقابت اعضا را به همکاری تبدیل می‌کند. سازمان‌ها کارشان تسهیل در روابط و ایجاد روابط صلح‌آمیز است و در صورت لزوم، به دژ منطقه‌ای برای دفاع از منافع و امنیت اعضا تبدیل می‌شوند.
