"علی واعظ" افزود: این توافق، با وجود اینکه در آخرین لحظه صورت گرفت، گویای این است که دولت آقای رئیسی خواهان احیای برجام است؛ در غیر این صورت می‌توانست این توافق را انجام ندهد و موضع و رویکرد سرسختانه‌تری را اتخاذ کند واحیای برجام را از موضوعیت بیندازد.
این تحلیلگر مسایل بین‌المللی تاکید کرد: توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی زمان بیشتری برای دپیلماسی خرید که نباید این نکته را از نظر دور داشت.
آیت الله دکتر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری ایران در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود پس از به دست گرفتن دولت، درباره مذاکره و توافق هسته‌ای اینگونه تصریح کرد که "در این گفت وگوها به دنبال رفع تحریم‌های ظالمانه هستیم. محور گفت وگوها تامین منافع ملت بزرگ ایران خواهد بود. از منافع ملت بزرگ ایران یک قدم عقب نشینی نخواهیم کرد. چرا باید با تحریم ظالمانه بخواهند ملت ایران را تحت فشار قرار دهند؟ موضوع گفت وگو در دستور کار است و دنبال خواهد شد، منتها نه گفت وگو برای گفت وگو، نه مذاکره برای مذاکره، بلکه مذاکره نتیجه محور خواهد بود. مذاکره باید نتیجه داشته باشد، یعنی دنبال آن این باشد که تحریم‌ها برای ملت ایران رفع شود و ملت بزرگ ما ان‌شاءالله با رفع تحریم‌ها زندگی‌شان بهتر از پیش رونق بگیرد."
واعظ در پاسخ به سوالی درباره تاثیر توافق جدید آژانس با ایران بر مذاکرات وین گفت: این توافق، بحران را به عقب انداخت اما کامل رفع نکرد زیرا موضوعات فنی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان ادامه دارد.
وی ادامه داد: این توافق گرچه به دیپلماسی زمان بیشتری داد اما زمان تا ماه نوامبر که نشست بعدی شورای حکام برگزار خواهد شد، محدود است و چنانچه پیشرفت خوبی درمورد احیای برجام و اختلافات پادمانی صورت نگیرد، به عقب انداختن وضعیت بحرانی چندان میسر نخواهد بود. از این رو، این مساله حتما باید حل شود.
این کارشناس مسایل ایران و آمریکا با بیان اینکه سه سال از بحث های پادمانی ایران و آژانس می گذرد، افزود: آژانس از رسیدن مساله به نقطه بحرانی جلوگیری کرده است اما این کار را نمی‌توان تا ابد ادامه داد.
دولت آمریکا در هجدهم اردیبهشت ۱۳۹۷ در اقدامی یکجانبه و با زیرپاگذاشتن تمام تعهدات بین‌المللی خود، از توافق برنامه جامع اقدام مشترک خارج شد و تمام تحریم‌های لغو شده به موجب این توافق را بازگرداند.
علاوه بر آن، تحریم‌های شدید و جدید دیگری را هم اعمال کرد و طرف‌های اروپایی هم با وجود وعده‌های جدید برای جبران این خسارات به مردم ایران، هیچ اقدام ملموسی انجام ندادند.
بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران مطابق مواد برجام، محدودیت‌های پذیرفته شده در برجام را در پنج گام، کاهش داد اما همواره تاکید کرد که در صورت بازگشت طرف‌های دیگر به تعهداتشان، این گام‌ها برگشت‌پذیر خواهند بود.
با روی کار آمدن دولت بایدن، یکی از وعده‌های انتخاباتی وی بازگشت به برجام بود اما با گذشت ۹ ماه از آن، همچنان سیاست شکست خورده فشار حداکثری دونالد ترامپ را ادامه داده است و به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا را نقض می‌کند.
مجلس شورای اسلامی هم قانون راهبرد عملی برای لغو تحریم‌ها را تصویب کرد و بر این اساس همکاری نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محدود شد.
دولت جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از پیدایش بحرانی دیگر که آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای منطقه‌ای به دنبال آن بودند، توافقی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام داد و در تازه‌ترین اقدام، به بازرسان آژانس اجازه داد تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آن‌ها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند.
نزدیکتر شدن موضع چین به ایران
مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران در پاسخ به سوالی درباره اهداف سفر رابرت مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران به روسیه و فرانسه و تاثیر آن هم اظهار داشت: سفر رابرت مالی به مسکو و پاریس دو هدف عمده داشت. یکی پرداختن به موضوعی بود که در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان داشت، رخ دهد و دیگری رایزنی با اعضای گروه ۱+۵ بود.
واعظ افزود: چنانچه آژانس درباره مسایل پادمانی و نیز توافق موقت تکنیکی که با دولت قبلی ایران بدست آورده بود، پیشرفتی حاصل نمی‌کرد که در محدود شدن بازرسی‌ها لااقل بتواند همچنان از دوربین‌های مدار بسته استفاده کند، در شورای حکام واکنشی در نظر گرفته می‌شد که می توانست مذاکرات بازگشت به برجام را از ریل خارج کند.
وی گفت: هدف دیگر سفر رابرت مالی، رایزنی با دیگر اعضای ۱+۵ در مورد برجام و نیز برنامه جایگزین در صورت به بن‌بست رسیدن احتمالی مذاکرات برجام بود.
تحلیلگر مسایل ایران و همچنین مذاکرات هسته‌ای ایران، در عین حال اظهار کرد: به نظر می‌آید مواضع آمریکا، روسیه و سه کشور اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) به هم نزدیکتر است تا کشور چین که در رایزنی‌های رابرت مالی مورد مشورت قرار نگرفت.
واعظ خاطرنشان کرد: این گویای این مساله است که شاید چین از سایر اعضای ۱+۵ فاصله بیشتری درباره برنامه هسته‌ای ایران پیدا کرده و موضعش به موضع ایران از گذشته نزدیکتر شده باشد.
احیای برجام با انعطاف متقابل
مشاور ارشد گروه بین المللی بحران درباره از سرگیری مذاکرات وین نیز گفت: با توجه به اینکه نشست شورای شورای حکام آژانس، نشست شانگهای و مجمع عمومی سازمان ملل برگزار می‌شود، بعید می دانم مذاکرات پیش از ماه اکتبر آغاز شوند.
واعظ تصریح کرد: چنانچه مذاکرات در اکتبر آغاز شوند و دو طرف با انعطاف بیشتری به میز مذاکره برگردند، به نظرم احتمال پیشرفت‌های قابل ملاحظه تا پیش از نشست نوامبر شورای حکام باشد، کاملا محتمل است.
این تحلیلگر ارشد بین المللی درعین حال گفت: شرط لازم این است که هر دو طرف با انعطاف بیشتری به میز مذاکره برگردند برای اینکه اگر مذاکرات دور هفتم را از همان جایی شروع کنند که دور ششم به انتها رسیده بود، همان بن‌بست‌ها می‌تواند راه رسیدن به توافق را مسدود کند.
واعظ تاکید کرد: احیای برجام حتی با نرمش‌هایی که ممکن است باب میل نباشد، نسبت به گزینه‌های جایگزین از هزینه‌های کمتری برخوردار است.
واعظ در پاسخ به سوالی سفر رابرت مالی به مسکو و پاریس و اینکه بر چه مبنایی این مقام آمریکایی جلسات و مذاکراتش را "سازنده" خوانده است، گفت: سفر رابرت مالی و مذاکراتی را که "سازنده" قلمداد کرد، باید در راستای اقدامات آمریکا درنظر گرفت. آمریکا این سیگنال را فرستاده است که در هر صورت، اعضای ۱+۵ را همراه خود دارد.
تفاوت روسیه و چین در رقابت استراتژیک با آمریکا
مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران درباره نقش روسیه و چین در جلوگیری اجماع جهانی در صورت به نتیجه نرسیدن برجام هم اظهار کرد: روسیه با توجه به سابقه طولانی رقابت‌های استراتژیک با آمریکا، اصولا از این قابلیت برخوردار است که مسایلش با آمریکا را طبقه‌بندی کند و اجازه ندهد اختلافات جلوی پیشرفت در مواردی را که اشتراک منافع دارد، بگیرد.
وی افزود: اما چین به اندازه روسیه، سابقه ثبت رقابت استراتژیک با آمریکا ندارد؛ بنابراین وقتی تنش‌ها بالا می‌گیرد بر تمام مسایل حتی مسایلی که در آن اشتراک منافع وجود دارد، تاثیر می‌گذارد اما کارت چین در آینده در مساله هسته‌ای و برجام نقش مهمی دارد.
افزایش چند نفر دیگر به تیم مالی
مدیر پروژه ایران گروه بین‌المللی بحران همچنین اعلام کرد: رابرت مالی در هفته‌های آینده افرادی را با دیدگاه‌های متفاوت انتخاب خواهد کرد که بتوانند به روند تصمیم‌گیری در تیم وی کمک کنند و مطمئن باشند او دچار تفکر حبابی نخواهند شد چرا که همه اعضای تیم فعلی او از یک طبقه سیاسی و جهان‌بینی خاصی که بسیار به هم تشابه دارند، هستند.
واعظ در پاسخ به اینکه چند نفر دیگر به تیم رابرت مالی اضافه خواهند شد، گفت: احتمالا دو- سه نفر دیگر را اضافه خواهند کرد؛ چه افرادی که ممکن است درباره ایران تخصص بیشتری داشته باشند، چه افرادی که تنوع قومیتی و جنسیتی به تیم رابرت مالی اضافه کنند.
وی ادامه داد: در حال حاضر، هسته اصلی تیم رابرت مالی سه دیپلمات آمریکایی هستند که هر سه مرد، سفید پوست و متعلق به بخش خاصی از حزب دموکرات هستند که لازم است تنوعی در این دیدگاه‌ها وجود داشته باشد که با این انتصابات، ترکیب این تیم کاملتر خواهد شد.
اختلاف نظر جدی آمریکا و اسرائیل در رویکرد به ایران
مدیر پروژه ایران گروه بین المللی بحران درباره تاثیر رژیم صهیونیستی بر مذاکرات آتی وین هم گفت: در این مرحله آمریکا و اسرائیل به این نتیجه رسیده‌اند که در مورد "رویکرد" توافق ندارند. به این معنا که آمریکا هنوز می‌خواهد دیپلماسی را ارجحیت دهد در حالیکه اسرائیل به دنبال فشار است.
واعظ افزود: اسرائیل معتقد است ادامه تحریم‌ها، ایران را از لحاظ اقتصادی ضعیف‌تر خواهد کرد و ادامه فشارعملیات خرابکارانه علیه زیرساخت‌های ایران، ترور دانشمندان هسته‌ای و همچنین مقابله با ایران در فضای مجازی، در سطح دریاهای بین‌المللی و در منطقه همچون سوریه، به تدریج ایران را دچار ضعف داخلی خواهد کرد که تمام توجهش را به مشکلات داخلی معطوف کند و قدرت دخالت در امور منطقه‌ای را نداشته باشد.
وی تاکید کرد: اما آمریکا چنین اعتقادی ندارد بلکه بر این باور است احیای برجام و مذاکره بر سر مسایل مورد اختلاف، بهترین رویکرد است و هر دو طرف (آمریکا و اسرائیل) به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند همدیگر را قانع کنند.
این کارشناس مسایل بین‌الملل ادامه داد: در این مرحله توافق بر این است هماهنگ با هم عمل کنند و اسرائیل اقداماتی را انجام ندهد که روند دیپلماتیکی را که دولت بایدن دنبال می‌کند، از ریل خارج کند.
گروه بین المللی بحران، یک سازمان غیرانتفاعی و غیر دولتی بین‌المللی است که در سال 1995 تأسیس شد. این گروه یکی از اتاق‌های فکری است که توسط سیاست‌گذاران و دانشگاهیان مورد استفاده قرار می گیرد و تحقیقات و تجزیه و تحلیل بحران‌های جهانی را انجام می‌دهد. این گروه، هدف خود را "تلاش برای جلوگیری از جنگ‌ها و شکل دادن به سیاست‌هایی که جهان صلح‌آمیزتری را ایجاد می‌کند"، توصیف کرده است.
