تحریم ؛ ابزار یا سلاحی قدیمی که غرب از گذشته های دور تا کنون از آن بهره گرفته تا به خواسته های خود در برابر کشورهای دیگر برسد؛ سلاحی که دیگر برش قبل خود را ندارد و کارایی اش را از دست داده است؛ اما همچنان غرب از آن دست نمی‌کشد.
تحریمی که دیگر اثر ندارد، اما ادامه دارد
وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه ۱۲ شهریور ماه با صدور بیانیه‌ای بر اساس ادعا‌هایی ثابت‌نشده، از تحریم ۴ شهروند ایرانی مرتبط با وزارت اطلاعات ایران خبر داد. در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا آمده است که علیرضا شاهوارقی فراهانی، محمود خاضعین، امید نوری و کیا صادقی ۴ شهروند ایرانی هستند که به بهانه «تلاش برای ربودن یک فعال ایرانی-آمریکایی»، به لیست تحریمی آمریکا اضافه شده‌اند.
پیش از این پلیس فدرال آمریکا این ۴ فرد را به تلاش برای ربودن مسیح علی‌نژاد، یک ایرانی آمریکایی تبار متهم کرده بود. وزارت دادگستری آمریکا ۲۳ تیرماه سال جاری ادعا‌های واهی علیه ۴ ایرانی مطرح کرد و مدعی شد دادستان آمریکا آنان را متهم به تلاش برای ربودن یک معاند فراری ساکن نیویورک (مسیح علی نژاد) کرده است. اتهامات تازه مقامات آمریکایی علیه شهروندان ایرانی در این کشور درحالی مطرح می‌شود که پیش‌تر نیز واشنگتن با ادعا‌های واهی اقدام به زندانی کردن شماری از ایرانیان مقیم این کشور کرده بود.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در واکنش به این اقدام خزانه داری آمریکا در قرار دادن نام چهار شهروند کشورمان در فهرست تحریم‌های آمریکا به اتهامات موهوم، گفت که متاسفانه مقامات فعلی آمریکا مسیر شکست‌خورده دولت قبلی را طی می‌کنند. حامیان و کاسبان تحریم در آمریکا جعبه ابزار تحریمی خود را در اثر مقاومت حداکثری ایران خالی دیده اند و این بار با توسل به سناریو‌های هالیوودی، تلاش دارند حیات برگرفته از فضای تحریمی را برای خود زنده نگه دارند. واشنگتن بداند راهی جز ترک اعتیاد تحریمی خود و استفاده از ادبیات و رفتار محترمانه در قبال تهران ندارد.
البته ناظران بر این باورند که اتهام زنی‌هایی که در مورد مسیح علی نژاد انجام شده است یک جریان سازی علیه ایران است، حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل می‌گوید که این شخص در حد و ترازی نیست که ایران بخواهد آزاری به وی برساند، خانم روزنامه نگار فراری که تحت تعقیب دادگاه‌های ایران قرار دارد و جریبان سازی‌های آمریکا هر از گاهی علیه ایران انجام می‌شود و هر دفعه هم با شیوه خاصی مسائلی را علیه ایران مطرح می‌کنند تا افکار عمومی را تحریک کنند و این سیاست پروپاگاندای جریان سازی علیه ایران همچنان از سوی آمریکا ادامه دارد.
چرا آمریکا با وجود بی تاثیر بودن تحریم‌ها از این سیاست قدیمی بهره می‌گیرد؟
تحلیلگران این سیاست تحریمی آمریکا را از روی ناچاری می‌دانند، چراکه نتوانسته ایران را راضی به دادن امتیاز بیشتر در برجام کنند؛ مذاکرات وین برای احیاء برجام ۵ ماه پیش در وین پایتخت اتریش آغاز شد؛ مذاکراتی که تحت عنوان کمیسیون مشترک برجام، با حضور ایران و ۱+۴ یعنی اعضای باقیمانده در برجام انجام می‌شد و آمریکا نیز به صورت غیر مستقیم در آن حضور داشت.
در طول ۶ دور مذاکره، هیئت‌های مذاکره‌کننده سه پیش‌نویس در مورد نحوه توقف اجرای تحریم‌های آمریکا، بازگشت ایران از گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای و تناظر گام‌ها آماده شد، اما این سه پیش‌نویس هرگز به مرحله تصویب و اجرا نرسید. از آخرین ملاقات هیئت ایرانی مذاکره‌کننده در کمیسیون مشترک برجام با هیئت‌های ۱+۴ برای بررسی بازگشت ایالات متحده آمریکا به برجام ۸۰ روز می‌گذرد. شروطی که ایران برای رسیدن به توافق در این مذاکرات تعیین کرده بود، بازگشت وضعیت تحریم‌های آمریکا علیه ایران به پیش از ۲۰ ژانویه ۲۰۱۶ و لغو همه تحریم‌های هسته‌ای، غیرهسته‌ای جدید در دوران ترامپ و تحریم‌هایی که با برچسب جدید مجددا اعمال شده‌اند، راستی‌آزمایی لغو این تحریم‌ها و تضمین برای عدم بازگشت این تحریم‌ها یا خروج مجدد واشنگتن از برجام بود. طرفین مشخص نکرده‌اند که تا آخرین دور مذاکرات وین در خردادماه سال جاری، چند روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، آمریکا تا چه اندازه با این شروط موافقت کرده است.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در این باره می‌گوید که ما برجام را ترک و آن را نقض نکرده ایم، بلکه این ایالات متحده بود که آن را ترک کرد. همه طرف‌های برجامی باید بدانند که روز‌های آتی روز‌های مهمی است و در صحبت‌های خود دقت کنند، چراکه هر اقدامی که سازنده نباشد مضر گفتگو‌ها در وین است و ایران مطابق با اقدامات آن‌ها تصمیم می‌گیرد. بیش از ۴۰ سال است که از این نمایش‌ها و تئاتر‌ها بازی کردند، اما آنچه که بوده تثبیت و قدرت بیشتر جمهوری اسلامی ایران بر اساس خواست و اراده مردم بزرگ ایران بوده است.
خطیب زاده همچنین گفت که متأسفانه آنچه از ایالات متحده آمریکا تا کنون صورت گرفته، پافشاری بر سیاست‌های شکست خورده در دوره ترامپ است، ما هنوز تغییری از سوی واشنگتن در رفتار ندیدیم، متاسفانه آن‌ها با همان رفتار و سیاست‌ها دنبال نتایج بهتری هستند. تنها مسیری که می‌توانند طی کنند این است که به تعهدات خود عمل کنند و از تروریسم اقتصادی و فشار حداکثری دست بردارند، آن گاه خواهند دید که مسیر گفتگو‌ها در وین به خوبی طی می‌شود.
انتظاری که هوش از سر غرب برد
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل درباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران، معتقد است که از سر نگرفتن مذاکرات وین با توجه به اینکه ایران در حال گذار از یک مرحله دولت دوزادهم به دولت سیزدهم و انتقال قدرت است، یکی از دلایل عمده‌ای است که آمریکا و کشورهای اروپایی به ایران فشار می‌آورند. از یک سو آمریکا برای فشار به ایران اقدام به تحریم برخی از افراد مرتبط با حوزه امنیتی، نظامی، هسته‌ای و اقتصادی می‌کند و ایران هم ناچار شود بدون اینکه امتیازی از طرف‌های غربی بگیرد، پای میز مذاکره بازگردد، مذاکره‌ای که در طول سال‌های گذشته نتیجه‌ای نداشته است و مشخص شده آمریکا و کشورهای غربی به دنبال وقت کشی و گرفتن امتیاز بیشتر از ایران هستند، لذا در تماس‌هایی که وزرای خارجه آلمان و فرانسه با آقای امیرعبداللهیان داشتند، صریحا از ما خواستند که به میز مذاکرات برگردیم.
هانی زاده ادامه داد: طبیعی است که برای تشکیل تیم جدید مذاکرات ایران نیاز به وقت است و این زمان هم حدود دو ماه طول خواهد کشید تا ایران به میز مذاکرات برگردد، لذا فشار‌ها از هم اکنون از سوی آمریکا و کشورهای اروپایی آغاز شده است، به نظر می‌رسد که ایران نباید نسبت به این فشار‌ها تسلیم شود و سیاست‌های خود را ادامه دهد. تحریم‌هایی که آمریکا اعمال کرده در طول سال‌های گذشته بسیار شکننده بوده است، اما ایران مسیر خود یعنی تاکید بر اقتصاد ملی ادامه خواهد داد و تحت تاثیر این فشار‌ها و سیاست هویج و چماق نخواهد رفت.
مذاکرات چه زمانی از سر گرفته می‌شود؟
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، ایران را آماده ازسرگیری مذاکرات وین توصیف کرد. اولیانوف بامداد یکشنبه در صفحه توئیتر خود، با اشاره به صحبت‌های تلویزیونی سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان نوشت: «از این بیانات پیداست که ایران آماده ادامه‌دادن گفتگو‌های وین درباره برجام است». وی درباره زمان برگزاری دور جدید این گفتگو‌ها در وین نیز توضیح داد: «البته هنوز مشخص نیست که این گفتگو‌ها چه زمانی ادامه پیدا خواهند کرد».
رئیسی شامگاه شنبه در گفت‌وگوی تلویزیونی تصریح کرد: «در مذاکره به دنبال رفع تحریم خواهیم بود. غربی‌ها می‌خواهند گفت‌گو همراه با فشار و تهدید باشد. ما یک قدم از منافع ملت عقب‌نشینی نمی‌کنیم و برای مذاکره، مذاکره نخواهیم کرد. گفت‌وگوی نتیجه‌محور را دنبال می‌کنیم تا با رفع تحریم‌ها زندگی مردم رونق بگیرد». پیش از این نیز «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوی تلفنی با «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرده بود: «برای ایران مذاکره‌ای که نتایج ملموس و عملی داشته باشد و همراه با تامین حقوق و منافع مردم باشد، قابل قبول است».
رضا ذبیحی کارشناس مسائل بین الملل اما معتقد است که شش دور مذاکره در چند ماه اخیر اگر چه منجر به دست یافتن به نتیجه نهایی نشد، با این وجود ماحصلی داشته است که می‌تواند به عنوان یک اندوخته مناسب بدان نگریست و با اتکا به آن، سایر گام‌ها را برای حل نهایی مسئله دنبال کرد. در مواضع رئیس جمهور و وزیر امور خارجه جدید، هر دو بر ضرورت انجام مذاکره تاکید شده است و حتی رئیس جمهور نیز عنوان داشته که از هر گونه طرحی به منظور رفع تحریم‌های ظالمانه استقبال می‌کند؛ بنابراین این وظیفه دستگاه دیپلماسی است که کلیه احتمالات در این را مورد بررسی قرار داده و نظرات صاحبنظران را جویا شود. در واقع برای رفع تحریم‌ها و از میان رفتن تروریسم اقتصادی، یا راه حلی وجود دارد و یا راه حلی باید ایجاد شود و لذا نیاز است که دستگاه دیپلماسی در این راستا تلاش وافری را مبتنی بر دیپلماسی چند جانبه به منظور بررسی کلیه‌های گزینه‌های موجود انجام دهد.
جمهوری اسلامی ایران بار‌ها تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.
