شامگاه ۳۰ مرداد ماه موتگی توشیمیتسو وزیر امور خارجه ژاپن در جریان سفر خود به کشور‌های خاورمیانه وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد. سفر وزیر خارجه ژاپن به منطقه خاورمیانه بخشی از توری است که بازه زمانی آن از ۱۵ تا ۲۴ آگوست خواهد بود، لذا سفر وزیر خارجه ژاپن به منطقه تنها با هدف دیدار از ایران انجام نمی‌شود، بلکه توکیو از کشور‌های تأثیرگذار منطقه و بازیگران کلیدی در مسائل امنیتی منطقه بازدید خواهد داشت. در این سفر وزیر امور خارجه ژاپن از کشور‌هایی نظیر فلسطین، ایران، قطر، ترکیه و عمان دیدار خواهد کرد.
پیش از این هم سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه اعلام کرده بود که سفر وزیر خارجه ژاپن که در آستانه تشکیل دولت سیزدهم از اهمیت بالایی برخوردار است که در پاسخ به سفر سال ۱۳۹۸ وزیر خارجه کشورمان به توکیو انجام می‌شود.
وزیر خارجه ژاپن صبح یکشنبه ۳۱ مرداد ماه با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کرد.
در ادامه شاهد مراسم امضای موافقت نامه بین دولت ژاپن و دولت جمهوری اسلامی ایران درباره کمک و همکاری متقابل اداری در امور گمرکی بین آیکاوا کازوتوشی، سفیر تام الاختیار و فوق العاده ژاپن در ایران و مهدی میر اشرفی معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران در محل وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بودیم؛ هدف از این موافقت نامه، حمایت اداری و همکاری متقابل در امور گمرکی می‌باشد.
ظریف با موتگی توشیمیتسو در خصوص تقویت روابط دوجانبه، چگونگی احیای برجام و شرایط فاجعه‌بار دست‌ساخته ایالات متحده در افغانستان بحث و گفت‌وگو کردند.
اتفاق نظر وزیر خارجه ژاپن با شمخانی بر سر راهکار احیای برجام
وزیر خارجه ژاپن که قرار است دو روزه مهمان ایران باشد، در ادامه با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و گفت‌وگو کرد. شمخانی در این دیدار با اشاره به سوابق طولانی روابط میان دو کشور بر ضرورت گسترش کیفی مناسبات فی مابین بدون دخالت و تاثیر پذیری از طرف ثالث تاکید کرد و گفت که ظرفیت‌های فراوانی برای ارتقاء سطح روابط دو کشور به ویژه در حوزه اقتصادی وجود دارد که شایسته ریل گذاری جدید در تعامل با دولت جدید ایران است.
شمخانی حفظ امنیت آبراه‌های بین المللی را از راهبرد‌های اصلی جمهوری اسلامی ایران برشمرد و حضور نیرو‌های بیگانه در خلیج فارس را مخل ثبات و امنیت پایدار در این منطقه دانست.
شمخانی با تبیین رویکرد‌های کشورمان در خصوص برجام، نقض تعهدات و خروج غیر مسئولانه آمریکا از برجام و تداوم سیاست‌های ترامپ توسط دولت بایدن را عامل اصلی شرایط کنونی ذکر کرد و گفت که راه برون رفت از بن بست ایجاد شده توسط آمریکا، تامین حقوق حقه ملت ایران است. در این دیدار موتگی توشیمیتسو، وزیر امور خارجه ژاپن نیز با ابراز علاقه دولت این کشور به ارتقاء سطح مناسبات میان توکیو و تهران، اظهار امیدواری کرد؛ روابط دوکشور با روی کار آمدن دولت جدید در تهران بیش از پیش گسترش یابد.
وزیر خارجه ژاپن با اشاره به اهمیت برجام به عنوان یک توافق بین المللی گفت که برای احیای برجام آمریکا باید دست از زیاده خواهی بر دارد.
تاکید ایران بر آزادسازی منابع ارزی مسدود شده ایران در ژاپن؛ حساب حسابه کاکا برادر
در ادامه سفر چشم بادامی‌ها به تهران، وزیر خارجه ژاپن با سید ابراهیم رئیسی دیدار کرد. رئیسی در این دیدار با تاکید بر ضرورت آزادسازی منابع ارزی مسدودشده ایران در ژاپن گفت که تاخیر در آزادسازی دارایی‌های ایران در بانک‌های ژاپنی توجیه پذیر نیست. رئیس جمهور در پاسخ به اظهارات وزیر امور خارجه ژاپن مبنی بر ضرورت و اهمیت اجرای برجام به عنوان یک توافق بین المللی، گفت که ایران به همه تعهدات خود در برجام پایبند بوده و این آمریکایی‌ها هستند که یک جانبه از این توافق بین المللی خارج شدند و تحریم‌ها را گسترش دادند.
وی با اشاره به اینکه اروپایی‌ها نیز بدنبال آمریکا از عمل به تعهدات خود در برجام سرباز زده اند، گفت که به طور طبیعی از کشوری که به تعهدات خود پایبند بوده باید تقدیر کرد و اگر کشوری از برجام خارج شده و به تعهدات خود عمل نکرده باید مورد مواخذه قرار بگیرد و آمریکایی‌ها باید به افکار عمومی جهان پاسخ دهند که چرا به تعهدات خود در برجام عمل نکرده و از این توافق بین المللی خارج شده اند.
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه ایران با اصل مذاکره مشکلی ندارد، تصریح کرد: با چه توجیهی تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران باید همچنان ادامه داشته باشد؟ رئیسی با بیان اینکه دخالت بیگانگان باعث شده که مشکلات افغانستان ادامه داشته باشد، تاکید کرد: حضور آمریکایی‌ها در کشور‌های منطقه از جمله افغانستان نه تنها امنیت ساز نبوده، بلکه تهدید آفرین نیز بوده و امروز آمریکایی‌ها بعد از ۲۰ سال اعتراف می‌کنند که حضورشان در افغانستان اشتباه بوده است که بی‌تردید در آینده نزدیک در مورد دیگر کشور‌های منطقه و همچنین خلیج فارس نیز شاهد این اعتراف خواهیم بود.
وزیرامور خارجه ژاپن نیز در این دیدار گفت که ایران و ژاپن از دیرباز روابط دوستانه و خوبی داشته‌اند و تردید ندارم که در دوره فعالیت دولت جدید نیز این روابط ادامه داشته و بیش از پیش توسعه خواهد یافت، همچنین توکیو همواره از برجام به عنوان یک توافق بین‌المللی حمایت کرده و بر این باور هستیم که احیای برجام به نفع همه بوده و می‌تواند به حل و فصل مشکلات از مسیر گفتگو و مذاکره کمک کند.
اهداف سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران چه بود؟
ایران و ژاپن جزو کشور‌هایی هستند که روابط دوستانه طولانی داشتند و تاریخ ۹۰ ساله روابط دیپلماتیک تهران و توکیو حکایت از یک رابطه مبتنی بر اعتماد متقابل و منافع مشترک دارد. با مروری بر روابط دو کشور در سال‌های قبل می‌توان دریافت که نگاه مثبت دوجانبه‌ای بین دو کشور وجود دارد.
زینب فرهادی کارشناس مسائل ژاپن و پژوهشگر مسائل شرق آسیا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اهداف سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران، گفت که استمرار روابط دوستانه با ایران برای ژاپن از اهمیت بالای برخوردار است، لذا این سفر با هدف تقویت، بسط و گسترش روابط دوجانبه تهران و توکیو انجام می‌گیرد. این سفر به نوعی تأکید مجدد مقامات ژاپنی بر اهمیت ایران در سیاست خارجی ژاپن در منطقه است. همچنین این سفر می‌تواند به‌عنوان یک‌پایه و آغازی برای تعمیق بیشتر روابط دیپلماتیک دو کشور و در مرحله بعد افزایش فرصت‌های اقتصادی دو طرف باشد.
[از تاکید بر پرداخت بدهی توکیو به ایران تا میانجی گری پنهان این کشور/ بررسی چرایی سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران]
فرهادی می‌گوید که ژاپن کشوری است که در سال‌های گذشته تلاش داشته تا به عنوان یک میانجی در بحث هسته‌ای ایران و آمریکا وارد شود، چراکه این کشور به طور هم زمان روابط خوبی با تهران و واشنگتن دارد. ژاپن جزو کشور‌هایی است که به شدت از بحث تحریم‌های آمریکا علیه ایران متضرر شده است، به‌ویژه در بحث نفت، چراکه صنایع نفتی توکیو با نفت ایران بیشتر سازگار است تا سایر کشورها. شاید بتوان گفت که بهبود روابط تهران و واشنگتن موجب این می‌شود که توکیو فرصت‌های اقتصادی خود را پیدا کند و بتواند در بحث انرژی یا سرمایه‌گذاری بازار خود را به دست آورد. مبرهن است که نگاه ژاپن به خاورمیانه اقتصادی است و ایران فرصت‌های اقتصادی زیادی برای آن دارد، لذا توکیو به دنبال به دست آوردن این فرصت‌هاست.
کارشناس مسائل ژاپن معتقد است که هدف نهایی توکیو در منطقه صلح و ثبات است، چراکه منابع انرژی مورد نیاز ژاپن به عنوان یک کشور صنعتی از خاورمیانه رد می‌شود و هرگونه ناامنی در منطقه در وهله اول باعث ضربه سنگین به ژاپن به عنوان یک کشور وابسته به سوخت‌های فسیلی می‌شود، لذا می‌توان ادعا کرد که هدف اصلی توکیو رایزنی با کشور‌های تأثیرگذار در منطقه در جهت تضمین امنیت، صلح و ثبات در منطقه است.
کیومرث یزدان پناه کارشناس مسائل بین الملل هم معتقد است که وزیر امور خارجه ژاپن، دقیقا بر مبنای تئوری‌های پخته به ایران سفر می‌کند تا ضمن یادآوری ارزش‌های سنتی روابط ایران و ژاپن، زمینه را برای گفت‌وگو‌های مهم و متفاوت و بدون واسطه میان ایران و آمریکا فراهم سازد؛ لذا این فرصتی است مطلوب در ابتدای کار دولت سیزدهم و همه چیز در گرو نحوه برخورد مسئولان جدید ایرانی است.
در آخر باید گفت که بنا بر باور کارشناسان دولت آقای رئیسی باید اهمیت کشور‌هایی مثل ژاپن را در نظامات جهانی و منطقه‌ای به خوبی درک کند و از وجود مثبت ژاپن بیشترین بهره‌ها را ببرد. از سوی دیگر ژاپن در حال حاضر بیشترین سهم را در کمک به ایران در بحث مهار کرونا داشته و سفر وزیر امورخارجه ژاپن به ایران در این برهه زمانی بهترین فرصت برای ایران در راستای همکاری وسیع‌تر در بحث صادرات واکسن به کشورمان می‌تواند باشد.
