خودکفایی و ایجاد قدرت درون‌زا با طراحی و ساخت انواع تجهیزات نظامی بومی در سال‌های اخیر به قدری سرعت یافته که حیرت بسیاری از ناظران بین المللی را به همراه داشته و باعث شده توان نظامی کشورمان هر سال بیش از سال‌های گذشته رشد کند.
همه این دستاورد‌ها موید این مطلب است که فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح کشورمان به خوبی به اهمیت خودکفایی و دارابودن تجهیزات گوناگون تسلیحات در همه حوزه‌ها پی برده‌اند. پدافند هوایی و تجهیزات مورد استفاده در آن یکی از این حوزه‌های مهم در نیروهای مسلح کشورمان است که ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی سال‌های اخیر در قالب قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) با یکدیگر همکاری تنگاتنگی دارند.
پیشرفت سامانه‌های پدافند هوایی ایران اینک به مرحله بی‌نیازی نزدیک شده، ولی ظاهرا این پایان کار نیست و ایران گام‌هایی در جهت صعود کم سابقه در حوزه سامانه‌های پدافندی برداشته است. این در حالیست که ساخت سامانه باور ۳۷۳ در کم‌تر از ۱۰ سال تکمیل و اجرایی شده است؛ بنابراین حال که ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوایی دست یافته است، از این پس در مدت زمان کوتاه‌تری قادر خواهد بود که محصولات باکیفیت‌تری را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود.
کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی به ویژه پهپاد‌ها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیت‌های نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های متفاوتی از آن را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم. البته حاصل این همکاری‌ها نیز امنیت بسیار بالای آسمان ایران اسلامی در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوایی کشور است، شبکه‌ای که با دارا بودن لایه‌های مختلف و متعدد امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند.
این پیشرفت‌ها در افزایش سطح پوشش راداری کشورمان نیز مشهود است به نحوی که پدافند هوایی کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پوشش بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ نقطه، گستردگی فراگیر و کارآ بودن خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است. یکی از ابزار‌های این رصد و پایش رادار‌ها هستند که صنایع دفاعی کشورمان نمونه‌های متنوعی از آن‌ها را طراحی و تولید و همچنین کاربردی کرده‌اند.
آرش؛ کمانداران راداری ایران در مقابله با دشمنان
صبح ۲۶ آذرماه سال ۱۳۹۲ را می‌توان یکی دیگر از روز‌های اقتدار ایران اسلامی دانست، چراکه نیروهای مسلح کشورمان در این روز نیز دستاورد جدید را برای حفاظت از ایران اسلامی رونمایی و الحاق کردند. امیر سرتیپ فرزاد اسماعیلی فرمانده سابق قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) پس از رونمایی از این دستاورد بومی درباره آن گفت: این رادار مکمل رادار آرایه فازی دهم شهریور و مراحل نگهداری و تعمیر این رادار بسیار ساده است و در عین سادگی برد بسیار بلند و توان خوبی را برای شبکه یکپارچه پدافند هوایی به ارمغان می‌آورد.
از این نوع رادار دو نسخه متفاوت و ارتقاء یافته طراحی و ساخته شده است که در ادامه با ویژگی‌های آن ها آشنا می شویم.
رادار آرش ۱
این رادار که ۲۶ آذرماه ۹۲ به شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشورمان محلق شد، از انواع رادار‌های جستجوگر با برد ۴۰۰ کیلومتر است. این رادار توان کشف و شناسایی و همچنین تفکیک دقیق اهداف متفاوت را با سمت و برد پرواز‌های نزدیک به هم را داراست. از دیگر قابلیت‌های رادار آرش ۱ می‌توان به قدرت کشف همه اهداف به ویژه ریزپرنده‌های متفاوت و به ویژه با سطح مقطع راداری کم دانست.
رادار آرش ۲
دومین نسل از رادار آرش نیز توانایی‌ها و مزیت‌های بسیاری دارد. این رادار از انواع رادار‌های دو بعدی حالت جامد ساخت نیروهای مسلح کشورمان است که توانایی کشف و شناسایی اهداف مختلف با پوشش ۳۶۰ درجه تا ارتفاع بیش از ۱۰۰ هزار پا معادل بیش از ۳۰ کیلومتر را داراست. این رادار در واقع پس از ترکیب نتایج پیشرفت‌ها و تحقیقات مختلف در حوزه جنگال و پردازش سریع با فناوری رادار آرش ۱ ارتقاء پیداکرده است.
باند فعالیت رادار آرش ۲، L است و توان قله آن نیز کیلووات تخمین زده می‌شود. رادار‌های باند L در عین توان مناسب برای کشف اهداف پنهانکار راداری، دقت بالاتری نسبت به باند‌های فرکانسی HF/VHF/UHF دارند. فرکانس فعالیت این رادار در محدوده ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ مگاهرتز اعلام شده و برد آن نیز ۴۰۰ کیلومتر است. حداقل فاصله آشکارسازی اهداف توسط رادار آرش ۲ نیز ۵ کیلومتر تخمین زده شده است.
این رادار می‌تواند ضمن رهگیری اهداف متفاوت، وظیفه جستجوی آسمان ایران اسلامی نیز به خوبی انجام دهد و قابلیت رهگیری۲۰۰ هدف را نیز داراست. رادار آرش ۲ از یک پردازشگر پیشرفته برای افزودن به قابلیت‌های ECCM استفاده شده و می‌تواند پالس ارسالی را کد کند.
محققان با استفاده از مطالعات و تحقیقات خود به پیشرفت‌هایی دست پیداکرده اند که توانسته رادار آرش ۲ را در مقابل رهگیری توسط دشمنان مقاوم کند. این رادار از انواع رادار‌های LPI یا Low Probability of Intercept است.
