این توصیف حسن روحانی در آخرین روزهای دولت، از سرنوشت محوری‌ترین شعار و ایده‌اش برای اداره کشور، یعنی رفع تحریم از طریق توافق هسته‌ای است: «فرصت دولت دوازدهم را از دستش گرفتند».
رئیس دولت تدبیر و امید در حالی از حسرت رفع تحریم سخن می‌راند که ۸ سال از روزی که قول داد می‌تواند با رفع تحریم چرخ کارخانه‌ها را به حرکت در بیاورد، می‌گذرد.
همچنین روحانی در حالی فرصت‌سوزی نسبت به رفع تحریم را به دیگران حواله می‌دهد که ۷ سال از روزی که در نشست خبری خود رسماً اعلام کرد همه مسئولیت مذاکرات با من است، سپری شده است.
البته رئیس‌جمهور همه این اظهارات را در حالی مطرح می‌کند که معتقد است آنچه او وعده داده بود، با توافق برجام به‌وقوع پیوسته است، امّا عوامل دیگری دست به دست هم داده تا دولت او را در رفع تحریم ناکام بگذارند.
در همین راستا شاید خالی از لطف نباشد، نامه ۴ وزیر دولت یازدهم به حسن روحانی در سال نخست امضای توافق برجام را یادآور کرد. نامه‌ای که در آن نسبت به رکود و بحران اقتصادی به رئیس‌جمهور هشدار داده شده بود.
در شرایطی که چندماهی بود برجام امضاء شده بود، وزرای دولت روحانی نسبت به بحران اقتصادی و رکود هشدار دادند
از همین روست که سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با طرح این سؤال که آقای روحانی توضیح دهند که کل سرمایه‌گذاری در دو سال نخست امضای برجام چقدر بوده است، می‌گوید: «کل سرمایه‌گذاری در کشور در سال‌های مدنظر آقای روحانی، بسیار کم‌تر از سال‌های ۹۰ تا ۹۲ بوده که اوج تحریم‌ها را تجربه کرده‌ایم».
روحانی که این روزها برای عدم رفع تحریم‌ها مقصرتراشی می‌کند، در جریان مناظرات سال ۹۶ انتخابات ریاست‌جمهوری با قاطعیت خطاب به مردم گفت: «آمادگی دارم در چهار سال بعد غیر از تحریم‌های هسته‌ای، بقیه تحریم‌ها را هم بردارم و عزت و منفعت ایران را برگردانم». این وعده در حالی مطرح شد که در آن روزها، ترامپ در کاخ سفید حضور داشت. فردی که روحانی بعدها آن را دیوانه‌ای معرفی کرد که عامل بر هم زدن برجام بوده است. معلوم نیست سال ۹۶ با وجود چنین دیوانه‌ای، روحانی چگونه با قاطعیت وعده رفع تحریم می‌داد.
امّا این همه ماجرا نیست. مقصرتراشی‌های این روزهای رئیس‌جمهور، نیازمند بازخوانی برخی دیگر از مقاطع هشت سال اخیر است.
دولت روحانی که آمریکا را مزاحمی می‌دانست که از برجام خارج شده است، امید داشت تا با ادامه دادن برجام با اروپایی‌ها، به خواسته خود یعنی رفع تحریم‌ها دست پیدا کند، امّا خواسته دولت تدبیر و امید هر بار با بهانه‌ای از سوی اروپایی‌ها مواجه شد تا جایی که صدای اعتراض خود روحانی را نیز بلند کرد. او دو سال بعد از خروج ترامپ از برجام، خطاب به وزیر خارجه هلند می‌گوید: «در طول ۲۱ ماه گذشته از خروج آمریکایی‌ها از برجام، متأسفانه اتحادیه اروپا نتوانسته گام مؤثری در راستای روابط دوجانبه و اجرای تعهداتش در برجام بردارد».
دولت تدبیر و امید و جریان رسانه‌ای حامی آن که به خوبی دریافته بودند که از اروپایی‌ها نیز آبی برای رفع تحریم‌ها گرم نمی‌شود، چشم به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا دوخته بودند.
پس از غلبه جو بایدن بر ترامپ، دولت خوشحالی خود را پنهان نکرد و به استقبال احیای برجام با بایدن رفت. اسحاق جهانگیری ابراز امیدواری کرد که «شاهد تغییر سیاست‌های مخرب آمریکا و بازگشت به قانون و تعهدات بین‌المللی و احترام به ملت‌ها باشیم»، محمود واعظی نیز پس از پیروزی جو بایدن گفت: «شکست ترامپ و چهار سال سیاست خارجی زیان‌بار دولت ترامپ می‌تواند درس عبرتی باشد که سکانداران جدید کاخ سفید برای تغییر مسیر و اصلاح سیاست‌های غلط استفاده کنند. بایدن و هریس در صحبت‌های خود گفته‌اند به برجام بر می‌گردیم چون کمک به صلح جهانی است».
علی ربیعی سخنگوی دولت نیز در ۲۱ آبان ۹۹ نیز با تاکید بر اینکه «می‌دانیم که آقای بایدن قول داده به توافق‌های چندجانبه، قانونمندی و چندجانبه گرایی بازگردد»، گفت: «امیدواریم دولت آمریکا این بار از این فرصت تاریخی استفاده کند».
امیدواری روحانی به احیای برجام به دست بایدن تا جایی پیش رفت که وی این موضوع را صرفاً در گرو یک کاغذ و امضاء آن از سوی بایدن دانست: «همان طور که پای برجام شکسته شد و آن آدم کم سواد تاجر مسلک یک کاغذ را خط خطی کرد، نفر بعدی یک کاغذ خوب بگذارد و قشنگ امضا کند تا سر جای اول برگردیم و اصلا زمان نمی‌برد».
روحانی آنقدر به بایدن خوشبین بود که معتقد بود همانطور که ترامپ یک کاغذ را خط خطی کرده و از برجام خارج شده، رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز می‌تواند با یک کاغذ و امضاء به برجام برگردد
روحانی آنقدر به لغو تحریم‌ها با روی کار آمدن بایدن دل بسته بود که موضوع توبه آمریکایی‌ها را نیز پیش کشید و مدعی شد آمریکایی‌ها ندای «هل لی من توبه؟» سر داده‌اند: «آمریکا آمده توبه کند، آمده می‌گوید می‌خواهم توبه کنم، می‌گوید هل لی من توبه؟ می‌خواهم به برجام برگردم».
مذاکرات وین، محملی بود تا در غیاب ترامپِ دیوانه و توبه عملی دولت بایدن، دولت روحانی پایان تحریم‌ها را در واپسین ماه‌های عمر خود جشن بگیرد، امّا هرچه زمان پیش رفت، نه خبری از توافق جدید شد و نه رفع تحریم‌ها. در چنین شرایطی، و در حالی که دولت تدبیر و امید روزهای واپسین خود را سپری می‌کند، رئیس دولت اینگونه لب به گلایه می‌گشاید: «فرصت دولت دوازدهم را از دستش گرفتند».
اینکه چرا توبه عملی دولت بایدن به وقوع نپیوست و کاغذ خوبی که روحانی منتظر بود تا رئیس‌جمهور جدید آمریکا آن را امضاء کند، هنوز به امضاء نرسیده است، سؤالی است که فرا روی رئیس دولت‌های یازدهم و دوازدهم قرار دارد. روحانی امّا همچنان ترجیح می‌دهد به جای پاسخ به سؤالاتی از این دست، علّت عدم رفع تحریم‌ها را به عوامل داخلی حواله دهد.
