«رشید غنی عبدالله» کارشناس سیاسی تاجیک ضمن مطلبی که در نشریه پرمخاطب «آسیا پلوس» چاپ « دوشنبه » منتشر کرد، به بررسی وضعیت روابط تاجیکستان و ایران طی سال‌های اخیر و فرصت‌های جدید همکاری‌های میان دو کشور با به قدرت رسیدن سید ابراهیم رئیسی پرداخته است.
واکنش‌های متفاوت به انتخاب رئیسی
در این مطلب آمده است: کشورهای جهان نسبت به انتخاب «رئیسی» به عنوان رئیس جمهور جدید ایران واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. واکنش‌های کشورهای شرقی به طور کافی آرام و در عموم خیرخواهانه بود که امری است کاملاً طبیعی.
اما واکنش‌های کشورهایی که خود را بخشی جدایی ناپذیر از یک منطقه واحد تمدن اروپایی می‌دانند، عمدتاً کینه توزانه بود. آنها از انتخابات ریاست جمهوری ایران به آن خاطر انتقاد کردند که منطبق با خواست‌های مورد نظرشان نبوده است.
اما به عنوان مثال، چرا انتخابات در ایران یا روسیه و یا آذربایجان حتما باید با تصور دوایر خارجی مطابقت داشته باشد؟ همین طور چرا انتخابات دو مرحله‌ای ریاست جمهوری آمریکا که حضور ناظران خارجی را مردود می‌داند، باید منطبق با خواسته‌ها و الزامات خارجی‌ها باشد؟
هم در ایران و هم در هر کشور دیگر مانند روسیه، آذربایجان یا آمریکا فرهنگ شکل گرفته انتخاباتی باید در خدمت تامین منافع خود این کشورها و مردمانشان باشد، نه منافع دیگران.
واقعیت امر این است که در کشورهای پساشوروی نتایج انتخابات ریاست جمهوری فرقی ایجاد نمی‌کند، اما در ایران شرایط متفاوت است.
در سال 2005 نه در داخل ایران و نه در خارج از آن هیچ کس نسبت به پیروزی «علی اکبر هاشمی رفسنجانی» در دور دوم انتخابات تردیدی نداشت. به ویژه اینکه وی در دور اول بالاترین میزان آرا را با خود داشت. اما اتفاقی افتاد که هیچ کسی منتظرش نبود و رفسنجانی شکست خورد.
دقیقاً در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران همانند سایر دوره‌های دیگر نیز همان اتفاق رخ داد. یعنی همه نامزدها مورد توجه مقام معظم رهبری بودند.
به این معنا که همه آنها از شانس موفقیت برخوردار بودند. حتی اگر بانکدار حرفه‌ای «عبدالناصر همتی» نیز پیروز می‌شد، همانند ابراهیم رئیسی می‌بایست هم برای مذاکرات و هم برای رویارویی با آمریکا و هم پیمانانش آمادگی می‌داشت. زیرا در حال حاضر این مهم ترین هدف سیاست خارجی ایران دانسته می‌شود.
فرصت های از دست رفته
امروز هنگامی که روند انتقال قدرت از رئیس جمهور سابق به رئیس جمهور منتخب ایران شروع شده است، می‌توان گفت از همان ابتدای ریاست «حسن روحانی» روابط ایران و تاجیکستان به خوبی پیش نرفت. البته دلایل عینی هم وجود داشت. یکی از آن و احتمالاً مهمترین آن به طور کامل مشغول شدن دولت دوازدهم به حل برنامه هسته‌ای با آمریکا و کشورهای اروپایی بود.
هر آنچه که ارتباط مستقیمی با حل این مسئله نداشت، برای تیم حسن روحانی از اولویت برخوردار نبود.
با این وجود طرف تاجیک با در نظر گرفتن سوابق حسن روحانی باید این آمادگی را می‌داشت که بی‌تعارفی موجود در روابط میان دو کشور در زمان ریاست جمهوری «محمود احمدی نژاد»، در این شرایط نمی‌تواند وجود داشته باشد.
همچنین لازم بود برخی از ظرافت‌های فنی و دیوان سالاری که طی هزاران ساله دولتداری ایران و مکتب دیپلماتیک آن شکل گرفته، در نظر گرفته می‌شد.
زمانی که «محمود احمدی نژاد» در دور نخست پیروز انتخابات ریاست جمهوری ایران شد، «سیدالله خیرالله اف» رئیس مجلس نمایندگان تاجیکستان را به حضور پذیرفت که حامل پیام «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان بود.
پس از 8 سال در تاریخ 26 ژوئن سال 2013 «همراه‌خان ظریفی» وزیر امور خارجه تاجیکستان با محمود احمدی نژاد دیدار و پیام رئیس جمهور کشور خود را تقدیم کرد.
منطقی است فرض بر آن گرفته شود که مخاطب پیام رحمان در آن زمان، رئیس جمهور منتخب ایران یعنی حسن روحانی بود. از آنجا که در رسانه‌ها هیچ خبری از دیدار ظریفی با روحانی منتشر نشد، می‌توان به این نتیجه رسید که به دلایلی رئیس جمهور جدید ایران ترجیح داد تا از ملاقات با مقام یادشده تاجیک خودداری کند.
نگاهی به شرایط و خصوصیات رئیسی
اظهارات اخیر رئیس جمهور جدید ایران حاکی از آن است که وی به رایزنی با جوامع غربی ادامه می‌دهد اما در عین حال این پیام را می‌دهد که برای کشور در وضعیت کنونی این موضوع تعیین کننده نخواهد بود. چرا که ایران راه به حداقل رساندن تاثیرات منفی تحریم‌های آمریکا را می‌داند.
به اعتقاد ابراهیم رئیسی، تحریم‌ها علیه ایران فرصتی برای توسعه تولیدات خودی درحوزه‌های مختلف است. در حقیقت این اتفاق در ایران به وقوع پیوسته است.
در جلسه دولت ایران که در آستانه انتخابات برگزار شد، حسن روحانی گفت که رشد اقتصادی ایران در سال گذشته که همه گیری کرونا وجود داشت، به 3.6 درصد رسید.
روند رو به رشد اقتصاد ایران، همکاری‌های فشرده اقتصادی با چین و کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همه همسایگان مبنای قوی اقدامات فعال جمهوری اسلامی در بعد اقتصاد خارجی را تشکیل می‌دهد.
به نظر می‌رسد که ایران در زمان ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی در قیاس با دوره حسن روحانی از این فرصت ها بهره برداری بهتری خواهد داشت.
آمادگی بالقوه رئیس جمهور جدید ایران برای توسعه روابط چند وجهی با جهان خارج، امیدواری‌های برای ترمیم جامع‌تر همکاری‌های اقتصادی تاجیکستان را بیشتر کرده است.
رئیسی فردی با تجربه، با کفایت بوده و به نظر می‌رسد به عنوان یک نفر حقوقدان حرفه ای در امر مدیریت بسیار دقیق و ریزبین نیز هست.
همانطور که کارشناسان ایرانی تائید می‌کنند، وی به طور قاطع و موفق با فساد مالی مبارزه می‌کند و درک و شناخت لازم از امور اقتصادی را نیز دارا است.
این بدان معناست که تمام پروژه‌های که از سوی تاجیکستان جهت بررسی معرفی می‌شوند، باید با دقیق ترین روش تهیه شوند.
این خصوصیات رئیس جمهور جدید ایران ضمن تنظیم روابط و تعامل با وی باید مد نظر قرار داده شود.
